Hile By: armi Date: 21 Þubat 2010, 19:51:34
HÎLE
Aldatacak tarz ve tedbir. Sahtekarlýk, düzenbazlýk.
Baþkasýný kurnazca hareket ve fiilleriyle aldatmak. Alýþ-veriþlerde hîleden maksat, bir kimseyi söz, fiil ve davranýþlarýyla etkileyerek, satým akdinin onun yararýna olduðunu telkin etmek ve onu piyasa fiyatýnýn dýþýnda bir satýþ bedeli ödemeye razý etmektir. Hîle, ayet ve hadislerle yasaklanmýþtýr.
Kur´ân-ý Kerîm´de þöyle buyurulur: "Ey iman edenler, Allah´a ve Peygambere hâinlik etmeyin. Kendiniz bilip dururken emânetlerinize de hâinlik etmeyiniz" (el-Enfâl, 8/27). Ebû Hureyre (ö. 57/676)´den rivâyete göre, Hz. Peygamber bir gün pazar yerinden geçerken elini bir hububât yýðýnýnýn içine sokmuþ, altýnýn ýslak olduðunu görünce satýcýya sebebini sormuþtur. Satýcý yaðan yaðmurun ýslattýðýný bildirince, Allah´ýn elçisi þöyle buyurmuþtur: "Bu ýslaklýðý herkesin görmesi için hububatýn üzerine çýkarman gerekmez miydi? Hîle yapan, bizi aldatan benden deðildir" (Müslim, Ýman, 164; Ebû Davud, Büyû´, 50; Tirmizî, Büyû´, 72).
Bu hadis alýþ-veriþte hile yapmanýn yasak olduðunu gösterir.
Satýlan malda ayýp varsa, satýcýnýn bunu müþteriye açýklamasý gerekir. Ticaret örfünde, satýlacak malýn kýymetini ve dolayýsýyla satýþ bedelini azaltan kusurlara "ayýp" denir (Ali Haydar, Düraru´l Hukkâm Þerhu Mecelleti´l-Ahkâm, I, 554 vd.; Mecelle, mad., 338).
Hadis-i þerifte þöyle buyurulur:
"Satýcý doðru söyler ve sattýðý þeyin ayýbýný açýkça beyan ederse, satýþý bereketli olur. Yalan söyler ve sattýðý malýn ayýbýný gizlerse, satýþýn bereketi yok olur" (Buhârî).
Cenâb-ý Allah þöyle buyurur: "Ey iman edenler, birbirinizin mallarýný bâtýl yollarla yemeyiniz. Bu mallar, sizden karþýlýklý rýzaya dayanan bir ticaret yoluyla olursa bu müstesnâdýr" (en-Nisâ, 4/29). "Azap olsun, ölçü de tartýda noksanlýk edenlere. Onlar insanlardan ölçüp aldýklarý zaman tam olarak alýrlar; fakat insanlara verilmek üzere ölçtükleri veya onlara tarttýklarý zaman eksiltirler" (el-Mutaffifýn, 83/1, 2, 3). "Ölçüyü ve tartýyý doðru yapýn. Biz insana ancak gücünün yeteceði kadarýný yükleriz" (el-En´âm, 6/ 152).
"Ölçüyü tam yapýn, eksiltenlerden olmayýn, doðru terazi ile tartýn. Ýnsanlarýn hakkýný azaltmayýn. Yeryüzünde bozgunculuk yaparak karýþýklýk çýkarmayýn"(eþ-Þuarâ, 26/181-183).
Bu ve benzeri âyet ve hadisler müslümanýn bütün iþ ve muâmelelerinde doðru hareket etmesini hîle ve hud´adan uzak durmasýný bildirmektedir.
Allah Rasûlü özellikle ticaret yapanlara bu konuda þu tavsiyede bulunmuþtur: "Bu tüccarlar topluluðu, alýþ-veriþe boþ söz ve yalan yere yemin çokça karýþtýðý için bunu sadakalarýnýzla telâfi ediniz" (Ebû Dâvud, Büyû´, 1).
Hîle, ya sözle veya fiille karþý tarafý etkilemek suretiyle vuku bulur. Sözlü hile; taraflarýn birbirini etkilemek ve akde razý etmek için, bir takým aldatýcý ve yanýltýcý sözler konuþmasýdýr. Amaç, ayýplý bir malý, müþteriye ayýpsýz gibi satmak veya normalin üstünde bir fiyatla satýþý gerçekleþtirmektir. Meselâ, satýlan malý mevcut olmayan sýfatlarla övmek, malýn kusurunu giýlemek, üçüncü bir kiþi aracýlýðý ile fiyatýn yükselmesini saðlamak bunlar arasýndadýr (Abdülkerîm Zeydan, Ýslâm Hukukuna Giriþ, Terc. Ali Þafak, Ýstanbul (t.y), s. 521). Fiilî hile ise; taraflardan birisinin diðerini etkilemek ve alýþ veriþe razý etmek için birtakým hîleli hareketler yapmasýdýr. Meselâ; kalitesi düþük bir mala, ayný cins fakat kalitesi yüksek bir malýn damgasýný vurmak; kalan deðeri yüksek olan kömüre düþük kalitelisini karýþtýrmak; sütsüz ineðin memelerini baðlayarak süt biriktirmek ve alýcýya çok süt varmýþ gibi göstermek (Buhârî, Büyû´, 64) ve böylece normal fiyatýnýn üstünde fâhiþ gabn * derecesinde bir satýþ bedeli ile satmak gibi hilelerdir. Günlük hayatta buna benzer pek çok hile ve aldatma çeþitleri görülmektedir.
Ýþte, Ýslâm bütün hîle ve aldatmalarý yasaklamýþ, müslümanýn özünün ve sözünün bir olmasýný istemiþtir. Bütün namazlarýn her rek´atýnda okunan Fâtiha suresinde "Ey-Rabbimiz, bizi dosdoðru yola ilet" (el-Fatiha, 1/6) dûasýnýn tekrar edilmesi toplumu en doðruya, en güzele ulaþtýrma amacýna yöneliktir.
radyobeyan