Helal By: armi Date: 20 Þubat 2010, 14:51:37
HELÂL
Mübah ve câiz olmak, haramdan dýþarý çýkmak. Allah tarafýndan yapýlmasýna müsaade edilen mübah þeyler, zýddý haram olup, Allah tarafýndan kesin emirle yasaklanan þeydir. Bir þeyin yasaklýðý kesin emirle deðil zan ile sâbit ise o þey mekruhtur. Mekruh, helâle daha yakýnsa tenzihen; harama daha yakýnsa tahrîmen mekruh adýný alýr.
Eþyaya asýl olan helâl olmaktýr. Hakkýnda bir hüküm gelmemiþ olan þeyler helâldir. Kur´ân-ý Kerîm´de þöyle buyurulur: "O, Allah ki yerde olanlarýn hepsini sizin için yarattý" (el-Bakara, 2/29). "Allah´ýn göklerde ve yerde olanlarý sizin emrinize verdiðini ve size açýk ve gizli nimetlerini bolca ihsan ettiðini görmez misin " (Lokman, 31/20). Âyetlerden yerde ve gökte olanlarýn insanlarýn yararlanmasý için yaratýldýðý açýkça anlaþýlmaktadýr. Yenilmesi, içilmesi veya kullanýlmasý âyet veya hadislerle yasaklanmamýþ olan herþey câiz ve helâldir. Bunlar insan için yararlý þeylerdir. Haramlar ise zararlý olanlardýr.
Bir þeyin mübah ve helâl olduðu þu üç þeyden birisiyle sâbit olur:
a) Günah olmadýðý bildirilmekle, âyette þöyle buyurulur: "Þüphesiz O, size murdar eti, kaný, domuz etini, Allah´tan baþkasý anýlarak kesilen hayvaný haram kýlmýþtýr; fakat darda kalana, aþýrý gitmemek ve haddi aþmamak þartiyle günah yoktur" (el-Bakara, 2/ 173).
b) Haram olduðuna dair bir nass bulunmamak.
c) Helal olduðuna dair nass bulunmak. Temiz þeyleri yiyip içmek gibi. Âyette þöyle buyurulur: "Bugün, size temiz olan þeyler helâl kýlýndý. Kendilerine kitap verilenlerin yemeði size helâl, sizin yemeðiniz de onlara helâldir" (el-Mâide, 5/5).
Bir þeyin mübah oluþu, vakit ve çeþidini tayinle ilgilidir. Meselâ; yemeðin vakit ve çeþidini seçmek mübahtýr. Ýnsan istediði zaman, istediði kadýnla evlenebilir. Kiþi nezih bir þekilde eðlenebilir. Ancak bütün vaktini eðlence ile geçirmesi câiz deðildir. Yaþamak için helâl bir þey bulunmamasý hâlinde, haram olan þeyler ölmeyecek miktarda yenilip içilebilir. Bu konuda prensip þudur: Zarûretler yasaklarý mübah kýlar Ýslamî ölçülere uyan güzel þeyler helâldir. Cenab-ý Hak, nimetinin eserini kulunun üzerinde görmek ister. Meþru þekilde giyinmek ve süslenmek helâldir. A´raf suresinde þöyle buyurulur: "Ey Âdem oðullarý, avret yerlerinizi örtmeniz ve süslenmeniz için size elbiseler gönderdik. Ey Âdem oðullarý, her mescide girdiðinizde süsünüzü alýn; yiyiniz, içiniz. israf etmeyiniz" (el-A´raf, 7/26,31).
Ýslâmî sýnýrlar içinde süslenmek helâldir. Yüce Allah þöyle buyurur: "De ki, Allah´ýn kullarý için çýkardýðý süsü ve güzel rýzýklarý kim yasakladý? De ki onlar dünyada mü´minler içindir, âhiret de tamamen mü´minlerindir" (el-A´raf, 7/32).
Erkeklere gümüþ yüzük takmak helâldir. Altýn takmak ve ipek giymek ise yalnýz kadýnlara helâldir. Allah elçisinin erkeklere hitaben; "Ýpek giymeyin, çünkü onu dünyada giyen, âhirette giymeyecektir" (Buhari, Eþribe, 28; Mardâ, 4; Libâs, 25, 36; Edeb,124; Müslim, Libas, 2;12, 25; Ebû Dâvud, Libâs, 40) dediði bir sahabenin parmaðýnda altýn yüzük görünce de, onu çýkarýp attýðý ve "biriniz, ateþten bir kor parçasýný eline almaya yelteniyor" (Müslim, Libâs,11) buyurduðu nakledilir.
Vücudu ruhen ve bedenen geliþtirecek sporlar helâldir. Ok atma, ata binme, yüzme, silah kullanma, kýlýç oyunu, güreþ, at yarýþlarý ve kahramanlýk oyunlarý, yapýlmasý sünnet olan sporlardýr.
Allah elçisi evin geniþ olmasýný severdi. Bir hadiste þöyle buyurulur:
"Üç Þey Ademoðlunun mutluluðundandýr salih kadýn, geniþ mesken ve iyi bir binit" (Ahmet b. Hanbel, I,168). Buna bazý rivayetlerde "iyi komþu" da eklenir (bk. Ahmet b. Hanbel, III, 407, 408) Hz. Peygamber þöyle dua ederdi: "Allah´ým günahýmý baðýþla, bana evde geniþlik ver, rýzkýmý bereketlendir" (Ahmed b. Hanbel, IV, 63,188, V, 65, 367, 370; Tirmizi, Dua, 78).
Evdeki kapkacaðýn altýn ve gümüþten baþka madenlerden imal edilmiþ olmasý gerekir. Çünkü Nebî (s.a.s) altýn ve gümüþ kaptan yiyip içmeyi yasaklamýþtýr. (bk. Tirmizi, Eþribe, 27, 28, Ebû Dâvûd, Eþribe, 17). Tarým, ticaret ve hayvancýlýk gibi meþru iþler yaparak rýzýk kazanmak hem helâl bir çalýþma hem de kiþiye ibadet sevabý kazandýran bir ameldir. Allah elçisine hangi kazancýn daha helâl olduðu sorulduðunda þöyle cevap vermiþtir: " Kiþinin elinin emeði ve hayýrlý olan (Mebrûr) alýþ-veriþtir" (Ýbn Hanbel, II, 466; IV, 141; el-Heysemî, Mecmau´z-Zevâid, Beyrut 1967, III, 60, 61).
radyobeyan