Ýslam Kavramlarý A-L
Pages: 1
Hedy By: armi Date: 20 Þubat 2010, 14:50:45
HEDY




Kâbeye sevkedilen kurbanlýk hayvan, saygý deðer kiþi, hâl ve gidiþ. Allah´ü Teâlâya mânen yaklaþmak için veya hac sýrasýnda bir ihram yasaðýný çiðnemekten ötürü, keffâret olarak kesilmek üzere Harem-i Þerîfe götürülen veya kendisi yahut parasý gönderilen "kurban" demektir. Hedy kurbaný deve, sýðýr, koyun veya keçi cinsinden olabilir. Deve beþ, sýðýr iki, koyun veya keçi ise bir yaþýnda olmalý, yahut gösteriþli ise altý ayýný doldurmuþ bulunmalýdýr. Bunlarýn erkeði ile diþisi birdir. Kurbanda aranan nitelikler bunlarda da aranýr. Hac veya umre için ihrama giren kimsenin, nâfile olarak, Harem-i Þerif te keseceði her cins kurban da birer hedy´dir.

Kur´ân´da þöyle buyurulur
: "Haccý ve umreyi Allah için tamamlayýn. Eðer hacdan men olunursanýz, size gücünüzün yettiði bir kurban gerekir. Bu kurban (hedy), yerine varmadan baþýnýzý týraþ etmeyin. Sizden kim hasta olur veya baþýnda bir rahatsýzlýk bulunursa týraþ olabilir. Ve bunun için oruç tutmak veya sadaka vermek yahut kurban kesmek suretiyle fidye,verir. Eðer güvenlik içinde iseniz, hac zamanýna kadar umre yapana, gücünün yettiði bir kurban gerekir. Kurban bulamayana, hacc sýrasýnda üç gün, döndüðünüzden sonra da yedi gün oruç tutmasý gerekir. Bu, tam on gündür. Bu hüküm, ailesi mescid-i haram çevresinde oturmayan kimse içindi;. Allah´tan korkun ve bilin ki, Allah´ýn cezasý þiddetlidir" (el-Bakara, 2/196, bk., el,Mâide, 5/2, 95, 97; el-Feth, 48/25; el-Hacc, 22/36, 37).

Hedy kurbaný, farz ve nâfile olmak üzere ikiye ayrýlýr.

1- Nâfile olan hedy; Bir kimsenin hacda, zorunluluk olmaksýzýn Allah´a yaklaþmak için kestiði kurbandýr. Hac veya umre için Mekke´ye yönelen kimsenin, oraya bir kurban sevkedip kesmesi müstehab görülmüþtür. Çünkü Hz. Peygamber Hubeybiye yýlýnda, umre yapmalarý engellendiði zaman yüz deve (bedene) kurban kesmiþtir (Buhârî, Hacc,121,122; Müslim, Harc, 349; Ýbn Mâce, menâsik, 14, 84). Ýslâm hukukçularýnýn çoðunluðuna göre, hacýnýn hedy kurbanýný kendi ülkesinden, bu mümkün olmazsa, mikat´taki yolu üzerinden veya benzeri yerden yahut Mekke yada Mina´dan temin etmesi daha faziletlidir. Günümüzde kurbanlar yalnýz Mina´da temin edilip, kesilmesi ve etinin daðýtýlmasý saðlanmaktadýr.

2- Farz olan hedy; Bu ya adak kurbaný, yahut kýran veya temettü haccý yapanýn keseceði þükür kurbaný olur, yahut da haccýn vaciplerinden birisini terketme veya bir ihram yasaðýna uymama yüzünden keffâret amacýyla kesilen kurban türünden olabilir (bk. hacc mad).

Hac aylarýnda umre yapan kimse, tavaf ve sa´yi tamamlar, daha sonra ayný yýl farz hac için ihrama girerse; temettü haccý yapmýþ olur. Bu kimsenin þükür kurbaný kesmesi gerekir. Cenab-ý Allah: "Hac zamanýna kadar umre yapana gücünün yettiði bir kurban gerekir" (el-Bakara, 2/196) buyrulur. Bu kimse kurban kesme imkâný bulamazsa ayný âyetin devamýnda þu kolaylýk getirilmiþtir: Hac sýrasýnda üç gün, memleketine döndüðü zaman da yedi gün olmak üzere, toplam on gün oruç tutar. Harem bölgesinde oturanlar için þükür kurbaný kesme zorunluluðu yoktur (el-Bakara, 2/ I 96).

Nâfile olarak veya temettu´ yada kýran haccý yapanlarýn keseceði kurbanýnýn etinden sahipleri yiyebilir. Keffâret, adak, haccý engellenen kiþinin (muhsar) ihramdan çýkmak zorunda kalmasý nedeniyle keseceði kurban ve yerine, yani Mekke veya Mina´ya ulaþmamýþ olan nâfile hedy kurbanýnin etinden sahibi yiyemez (el-Meydânî, el-Lübâb, I, 217).

Hacc ve umresi; düþman, hastalýk, parasýný çaldýrma, hapis gibi sebeplerle engellenen kimse ihramdan çýkmak isterse, gücünün yettiði bir hedy kurbaný kesmesi gerekir. Bu, hacc veya umreyi tamamlamadan ihramdan çýkmanýn keffâretidir. Çünkü hacdan mücerred engellenme kurban cezasýný gerektirmez. Hedy kurbanýnýn kesilme yeri, Harem bölgesidir. Hacdan engellenme nedeniyle (ihsad) kesilecek kurban ancak harem´de câiz olur. Kesilme zamaný; Ebû Yusuf ve Muhammed´e göre, temettü ve kýran hacýlarýnýn keseceði þükür kurbaný gibi kurban bayramý günleridir. Ebû Hanîfe´ye göre bayramdan önce de kesebilir (bk. Ýbnü´l-Hümâm, Fethu´l-Kadîr, II, 321, 326, 333; el-Meydânî, a.g.e., I, 215, 220; Ýbn Rüþd, Bidâyetü´l-Müctehid, I, 363, 367; eþ-Þîrâzî, el-Mühezzeb, I, 235,237; Ýbn Kudâme, el-Muðnî, III, 470; el-Kâsânî, Bedâyiu´s-Sanâyi´, II, 172, 179).



radyobeyan