Hayat By: armi Date: 20 Þubat 2010, 14:41:03
HAYAT
Allah´ýn subûtî sýfatlarýndan biri. Allah hakkýnda hayat sýfatýnýn varlýðý zorunludur. Sözlük anlamý, ölümün zýttý olan diri olmak demektir. Allah hakkýnda kullanýldýðýnda bunun anlamý, Allah´ýn her zaman için ölmeyen ve uyumayan diri olmasý anlamýndadýr. Hayatý için bir baþlangýç ve sonuç yoktur. Diðer isim ve sýfatlarý gibi hayat sýfatý da ezelî ve ebedîdir.
Hayat sýfatý Allah´ýn ilim, irade ve kudret gibi sýfatlarla ittisafým sahih kýlan, Zat-ý Bari ile kâim, subuti, ezeli ve vücudî bir sýfat olarak tanýmlanmaktadýr (Curcanî, et-Tarifat, 65; Ý. Hakký Ýzmirli, Yeni Ýlm-i Kelâm, II, 104;Seyyid Sabýk, el Akaidu´l-Ýslâmiyye, s. 68; Metin Yurdagür Allah´ýn Sýfatlarý Esmaü´l Hüsna, Ýstanbul 1984, s. 177).
Uyku hali canlýda his, idrak ve þuur duygularýnýn yok olmasýna sebeptir. Bu sebeple Allah hakkýnda uyumak ya da uyuklamak sözkonusu deðildir: "Allah ki O´ndan baþka ilah yoktur; daima diri ve yaratýklarýný koruyup yöneticidir... Kendisini ne bir uyuklama, ne de uyku tutar" (el-Bakara, 2/225).
Allah hakkýnda "hayat", Kur´an-ý Kerim´de: "Allah ki, O´ndan baþka ilah yoktur, daima diri (hayat sahibi) ve yaratýklarýný koruyup yöneticidir..." (el-Bakara, 2/255); "Allah ki, O´ndan baþka ilah yoktur, daima diri ve (yaratýklarýný) koruyup yöneticidir" (Âlu Ýmran, 3/2); "Bütün yüzler, O diri ve yöneliciye boyun eðmiþtir. Zulüm yüklenen periþan olmuþtur" (Tâhâ 20/111); "Ve ölmeyen (diriy)e tevekkül et ve O´nu överek tesbih et. Kullarýnýn günahlarýný O´nun bilmesi yeter" (el-Furkan, 25/58) ve el-Mü´min 40/65 olmak üzere beþ yerde zikredilmektedir. Bu yerlerin üçünde, yaratýklarý ayakta tutan, yöneten, idare eden ve koruyan anlamýnda olan "Kayyûm" ismiyle birlikte zikredilmektedir. Bütün canlýlar, hayatlarýný Allah´a borçludur. Onlarý dirilten, var eden ve diri tutan O´dur. Onun için Allah´a muhtaçtýrlar. Oysa Allah baþkasýna muhtaç deðildir. O, Samed´dir, her þey O´na muhtaç olduðu halde kendisi baþka bir þeye muhtaç deðildir.
Allah´ýn "hayat"ý, tam kâmil bir hayattýr. O, ölümsüzdür. Diðer canlýlar hayatlarýný devam ettirmek için hava ve gýda gibi baþka þeylere muhtaçtýrlar. Oysa Allah Teâlâ´nýn hayat için baþka bir þeye ihtiyacý yoktur. Onun için Allah Teâlâ´nýn hayatý, diðer canlýlarýn hayatýna benzemez.
"O´na benzer hiçbir þey yoktur" (eþ-Þûra, 42/11). Yaratýcý olan Allah´ýn hayatý yaratýlmýþlarýn hayatýna nasýl benzesin ki, yaratýlmýþlarýn hayatlarý bile biribirlerine benzememektedir. Bitkilerin hayatý ile hayvanlarýn hayatý; hayvanlarýn hayatý ile insanlarýn hayatý birbirlerinden farklýdýr. Hayat fonksiyonlarý farklýlýk arzetmektedir. Bitkiler de diridirler, doðar, yer, içer, büyür, ürer ve nihayet ölürler. Durumlarýna göre bilgileri de vardýr; kendilerine yarayan þeyleri yaramayanlardan ayýrdederler. Ancak kendi hayatlarýndan daha yüksek ve daha kudretli bir hayata sahip varlýklardan haberleri yoktur. Hayvanlarýn hayatý, bitkilerin hayatýndan daha ileridir. Hayvanlar fazladan olarak görür, iþitir ve uzak yerlere hareket ederler.
Ýnsanlarýn hayatý ise, hayvanlarýn hayatýndan da ileridir; onlarýnkine ilaveten düþünür ve deðerlendirme yaparlar, mükellef olmalarýnýn sebebi de budur.
Netice olarak tek bir ilah olan Allahu Teâla´nýn zatýný tavsif buyurduðu Hayat sýfatý Hak Teâla tarafýndan bahþedilmiþ olan ve insanlarýn teþekkülünü saðlayan hayat kaynaðýndan daha baþka kaynaklardan sûdur etmektedir. Ýþte bu mana ile Allah hayat bakýmýndan diðer eþyadan ayrýlýr. Hiçbir mebdeden baþlamayan ve hiçbir nihayet ile müntehi olmayan ebedi ve ezelî hayatýnda kendisidir. Mahdut sýnýrlarýn mahkûmu, baþlangýç ve sonuçlarýn çerçevelediði ve zaman kavramýndan tamamen uzaktýr. Allah´ýn hayatý bambaþka bir hayat þeklidir. Cenab-ý Allah´ýn hayat sýfatý, insanlarýn hayat sýfatýyla alýþageldikleri özelliklerin hepsinden uzak olduðu gibi mutlaktýr da. Ýþte bu mana ile, beþer hayalinde dolaþan bütün efsanevi unsurlar vahdaniyet akidesinin dýþýnda kalýr... Kulu ne zaman O´na yönelirse O kuluna icabet eder. "Allah´ým! Sana teslim oldum, Sana inandým, Sana güvendim, Sana yöneldim, Senin için cihad ettim, Senin izzetine sýðýndým. Beni doðru yol üzerinde sabit kýlacak Sen den baþka ilah yoktur. Sen ölmeyen Dirisin, cinler ve insanlar hep ölürler" (Taftazâni, Þerhu´l-Makâsýd II, 64-65; Cürcanî, Þerhu´l-Mevâkýf, II, 353) þeklinde Hz. Peygamberin sözleri ve þu ayet-i kerime konuyu açýk bir þekilde izah etmektedir: "O diridir, O´ndan baþka ilah yoktur. Dini yalnýz kendisine hâlis kýlarak O´na yalvarýn. Hamd âlemlerin Rabbine mahsustur" (el-Mü´min, 40/65).
radyobeyan