Hasene By: armi Date: 19 Þubat 2010, 21:42:41
HASENE
Ýyilik, güzellik, sevab, iyi âkibet, iyi söz ve iþ, nimet.
Arapça´da iyiliðin ve güzelliðin her türünü anlatmak için kullanýlan bir kelimedir. Karþýtý, suç, kötülük, günah demek olan "Seyyie"dir.
Türkçeye de hemen hemen ayný anlamlarý taþýyarak girmiþ olan bu kelime konuþma dilinde daha çok, hayýr-hasenat biçiminde, bir deyim gibi kullanýla gelmekte ve özellikle kalýcý ve sürekli hayýr iþlerini ifade etmektedir. "Hasene" kelimesi Kur´ân-ý Kerîm´de yirmi sekiz yerde bu tekil haliyle, üç yerde de "hasenât" olarak çoðul þekliyle geçer. Sözkonusu âyetlere baktýðýmýzda hepsinde ortak nokta olarak "hasene"nin yüce Allah´tan gelen bir üstünlük oluþunun özellikle vurgulandýðýný görürüz.
Nitekim, kullarýn amellerinin övüleni ve buyurulaný "sâlih amel" olarak anýlýp, bu fiil kula izafe edildiði hâlde; "hasene" için kesin bir biçimde "sana ne iyilik (hasene) gelirse, Allah´tandýr" buyurulduktan sonra, "ne kötülük dokunursa, o da kendindendir" ifadesiyle, "hasene" yüce Allah´a hasredilir (en-Nisâ, 4/79). Ayný sûredeki bir önceki âyet de "Onlara bir (hasene) iyilik gelirse, "bu Allah´tandýr´ derler; bir kötülüðe uðrarlarsa "bu da senin tarafýndandýr" derler. De ki, hepsi Allah´tandýr" (en-Nisâ, 4/78) buyuralarak, bu durumun ön açýklamasý da yapýlýr.
Kul planýnda "hasene", yapýlan iyi iþlerin/sâlih amellerin doðurduðu bir sonuç olarak belirir. "Ýnsanlar ve salih amelde bulunanlar, onlar sakýnýrlar, inanýrlar, yorarlý iþler iþlerler, sonra (haramdan) sakýnýp inanýrlar ve sonra (isyandan) sakýnýp iyi davranýrlarsa, daha önce tatmýþ olduklarýndan dolayý bir sorumluluk yoktur; Allah iyi davrananlarý sever" (el-Mâide, 5/93) mealindeki âyet, "hasene"ye ulaþmanýn bir çok özellik gerektirdiðini belirttiði gibi, "sâlih amel" ile "ahsen amel" arasýndaki farký ve birinin diðerine götüren bir davranýþ biçimi olduðunu açýk bir biçimde ortaya koyar. "Âncak tevbe eden, inanýp yararlý iþ iþleyenlere, Allah merhamet eder" (el-Fûrkân, 25/70) âyet-i kerimesindeyse, bu durum çok açýk görülür. "Hasene" kulun gerçekleþtirdiði deðil, ulaþtýrýldýðý bir olgudur.
"Hasene"; "Rabbýmýz, bize dünyada iyilik (hasene), âhirette de hasene ver, bizi ateþin azabýndan koru" (el-Bakara, 2/201) âyetinde olduðu gibi istenen bir nimet ve âkibet olmakla birlikte; zaman zaman "Biz onlarýn yeryüzünde salihler ve aþaðýlýklar olarak bölük bölük ayýrdýk; (gerçeðe) dönerler diye onlarý iyilikler (hasenât) ve kötülükler (seyyiât) ile sýnadýk" (el-A ´râf, 7/ 168) âyetinde belirtildiði gibi, sýnama öðesi olarak da gündeme gelebilir.
"Ey inananlar, andolsun ki, sizin için, Allah´a âhiret gününe kavuþmayý umanlar ve Allah´ý çok anan kimseler için, Rasûlullah en güzel örnektir" (el-Ahzâb, 33/21) âyetinde hasene´nin "en güzel" anlamýna tanýk oluruz.
"Hasenât ": Ýyilikler. Âyet-i kerîmede "haseriât"ýn kötülükleri gidereceði yok edeceði anlatýlmýþtýr. "Gündüzün iki tarafýnda ve gecenin de yakýn saatlerinde namaz kýl. Çünkü hasenât kötülükleri giderir"(Hûd, 11/114). Âyette geçen hasenâttan maksat beþ vakit kýlýnan namazdý. Beþ vakit kýlýnan namaz, namaz aralarýnda iþlenen küçük günâhlara keffârettir. Hz. Peygamber (s.a.s) þöyle buyurur: " Ne dersiniz? Þayet birinizin kapýsýnda bol sulu bir nehir olsa, her gün onda beþ kere yýkansa, onun kirinden birþey býrakýr mý?" "Hayýr hiç bir þey býrakmaz" dediler. Hz. Peygamber de þöyle buyurdu: "Ýþte beþ vakit namaz da böyledir. Allâhu Teâla bununla günah ve hatalarý siler" (Müslîm, mesâcîd, 284).
"Hasenât"; Subhânallah ve´lhamdülillah ve lâilahe illallah vallahu ekber" kelimelerini tesbih etmektir diye de tefsir edilmiþtir (Kurtubî, e! Câmiu lî-Ahkâmi´l-Kur´ân, IX, 110).
radyobeyan