Harem

Harem By: armi Date: 19 Şubat 2010, 21:29:23
HAREM, HAREMEYN

Mekke ile Medine´nin çevresi. Yasak kılınmış, mukaddes olan şey. Kişinin namusunu koruduğu yakınları. Çoğulu ehrâm´dır. Yabancıların girmesi yasak olan ev dâiresine ve bu dâirede oturan kadınlara da harem veya harîm denir. Fıkhî bir terim olarak, iki kutsal şehir Mekke ve Medine´nin çevresinde belirli alana kadar olan yerlere, "iki harem bölgesi" anlamında harameyn veya haremân denilmiştir. İlk olarak Yavuz Sultan Selim´in kullandığı Hâdimü´l-Haremeyn ünvânı "İki harem bölgesinin hizmetkârı" demektir.

Mekke´nin çevresinde bir miktar alana "Mekke Haremi" veya "Harem-i Şerif", bunun dışında kalan ve mikat denilen ihrama girme yerlerinin içinde bulunan alana da "hıll" adı verilir. Harem bölgesi; Mekke´ye Medîne yolundan üç mil, Yemen yolundan yedi mil, Irak yolundan yedi mil, Taif ve Arafat yolu üzerindeki Nemire vadisinden yedi mil, Ci´râne yolundan dokuz mil, Cidde üzerinden on mil uzaklıktaki alanın çevrelediği bölgeyi içine alır. Mekke hareminin sınırlarını Cebrâil (a.s) Hz. İbrahim´e göstermiş; Rasûlullah da aynı sınırları yenilemiş; Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Muâviye bu nirengi noktalarının günümüze ulaşmasında rol oynamışlardır. Buna göre Mekke haremi çok eskilere dayanır. Nitekim Hz. Peygamber Mekke fethedildiği zaman şöyle buyurmuştur: "Şüphesiz burası Allah´ın gökleri ve yeri yarattığı günde haram kıldığı bir beldedir. Burası kıyâmet gününe kadar Allah´ın haram kılmasıyla haramdır" (Buhârî, İlim, 37, Cenâiz, 76, Hac 43, Sayd, 8-10, Büyû´, 28, Cizye, 22, Meğâzî, 51, 53; Tirmizî, Hac, 1, Diyât, 13). Mekke´de Kâbe ve Mescid-i Harâm, harem bölgesinin merkezini oluşturur. Yeryüzünde, insanların ibâdet etmesi için ilk inşa edilen mâ´bed Kâ´be-i muazzama´dır. Buna Beyt-i Harâm veya Beytullah (Allah´ın evi) da denir.

Âyet-i kerîmelerde şöyle buyurulur:

"İnsanlar için yeryüzünde kurulan ilk ev Mekke´de bulunan mübârek ve âlemler için bir hidâyet kaynağı olan kâbe´dir. Orada apaçık deliller vardır. İbrâhim´in makamı vardır. Kim oraya girerse emniyette olur. Oraya gitmeye gücü yeten herkese, Allah için Kâbe yi ziyaret edip haccetmek farzdır" (Âlu İmran, 3/96, 97). "İbrahim şöyle dedi: Ey Rabbim, bu beldeyi emniyetli kıl" (el-Bakara, 2/126). "Biz Kâbe yi insanlar için bir toplantı ve emniyet yeri yaptık" (el-Bakara, 2/ 125). "Biz onları, nezdimizde bir rızık olarak, herşeyin ürünlerinin toplanıp getirildiği emin ve mukaddes (harem) bir yere yerleştirmedik mi?" (el-Kasas, 28/57). "Çevrelerinde, insanlar kaçırılıp zulmedilirken, bizim Mekke´yi mukaddes ve emin bir belde yaptığımızı görmediler mi" (el-Ankebût, 29/67).

Haremde yapılacak iyilik ve kötülükler, diğer beldelere göre kat kat sonuç meydana getirir. Âyette şöyle buyurulur: " Kim Mescid-i Haram´da zulmü ile haktan uzaklaşmaya yeltenirse; biz, ona da ağır bir azâb tattıracağız" (Hacc, 22/25). Hadislerde şöyle buyrulur: "Mescid-i Haram´da bir namaz, benim bu mescidimde kılınacak yüz namazdan daha üstündür" Ahmed b. Hanbel İbn Ömer´den A.b. Hanbel´in naklettiği rivayette ise; " Mescid-i Haram´da kılınacak bir namaz, başka yerde kılınacak yüz bin namazdan daha üstündür" buyurulur.

Hacc, umre veya ticaret gibi bir maksatla Mekke´ye gelmek isteyen bir müslüman mikatta ihrâma girmek zorundadır. Bundan sonra İhrâm yasakları başlar. Meselâ, eşiyle cinsî temasta bulunamaz; avlanamaz; haremdeki yeşil ağaç ve otları kesip koparamaz.

Medine şehrinin çevresinde de harem bölgesi vardır. Bu bölge: Şehrin güney ve kuzeyinde Âir (ayr) dağı ile Sevr dağı arasındaki alanla, doğu ve batıdaki kara taşlık alanı içine alır. Hz. Peygamber´in "Medine Ayr´dan Sevr´e kadar haremdir" hadisi ile "Rasûlullah (s.a.s) Medine´nin doğu ve batısındaki kara taşlık arasındaki alanları harem kıldı" hadisi bunun delilleridir (Buhârî, Cihâd, 71, 74, Medîne, I, Büyû´, 53, Enbiyâ, 10, Megâzî,27; Müslim Hacc, 445, 446, 455; Tirmizî, Menâkıb, 67). Hz. Peygamber´in belirlediği bu Medîne harem bölgesi on iki mil kadardır. Bu bölgenin merkezini Hz. Peygamber (s.a.s)´in, ashâbıyla birlikte bina ettiği mecsid-i Nebî´dir. Bu mescid ilk yapılışında 70 x 60 zirâ´ büyüklüğünde iken Hz. Ömer, Osman, Abdülmeük b. Mervân ve oğlu Velîd tarafından genişletildi. Son genişletme Suud Ailesi´nden Kral Abdülazîz tarafından yapıldı. Günümüzde Mescid´in çevresinde geniş bir alan istimlâk edilerek yeni genişletme çalışmaları yapılmaktadır.

Medine Harem bölgesi de kutsal bir bölge sayıldığı için oradaki ameller başka yerlere göre farklı işlem görür. Hadislerde şöyle buyurulur: "Benim bu mescidimde kılınacak bir namaz. Mescid-i Haram dışında başka yerlerde kılınacak bin namazdan üstündür" (Buhârî-Müslim). İmam Nevevî, bunun Mekke´de olduğu gibi farz ve nâfile namazları kapsamına aldığını söyler. Çoğunluk bilginlere göre bu üstünlük mescidin sonradan genişletilen ilâve kısımlarını da içine alır. İbn Ömer şöyle demiştir: "Ömer b. el-Hattâb Mescid-i Nebevî´ye ilâve yaptı ve şöyle dedi: Eğer bu mescid´e Medine mezarlığına (Cibâne) kadar ilâve yapsaydık, bu kısımlar da Allah Rasûlü´nün mescidi olurdu" (Zerkeşî, İ´lâmü´s-Sâcid, s. 246 vd.).

Mescid-i Nebevî´de kırk vakit namaz kılmanın fazileti ile ilgili olarak Allah Rasûlü şöyle buyurmuştur:

"Kim benim Mescid´imde lıiçbir namaz kaçırmadan kırk vakit namaz kılarsa, ona cehenem ateşinden berât ve kıyâmet günü kurtuluş yazılır" (Taberânî, el-Evsat, Enes b. Malik´ten).

Medine hareminin Mekke hareminden farklı olan özellikleri vardır. Meselâ; Medine harem bölgesindeki yeşil ağaç veya otların ihtiyaç olduğu zaman kesilmesi câiz görülmüştür. Medine Tarım bölgesi olduğu için Hz. Peygamber´den bu konuda izin istenmiş ve kendilerine Mekke haremindeki bazı bitkilerin zarûret hâlinde koparılmasına izin verildiği gibi Medine´de daha geniş izin verilmiştir. Yine Medine dışında avlanma serbest bırakılmıştır. Ancak Mekke´ye ihramsız girilememesi sebebiyle O´nun kutsallığı Medine´den daha üstün sayılmıştır (ez-Zühaylî, el-Fıkhu´l-İslâmî ve Edilletühu, III, 336, 337).