Hankah By: armi Date: 19 Þubat 2010, 21:23:26
HANKÂH
Büyük tekke, merkez dergâh, tarikatlarda pir makamý, misafirleri minnet altýnda býrakmamak þartý ile fakir, derviþ ve öðrencilere yemek verilen ve misafir edilen yer. Tasavvuf literatüründe hankâh tabiri, "henekâh", "hangâh" veya "hanegâh" þeklinde de geçer. Hangâh, Farsça hângâh veya hâneðâh´tan gelmiþtir. Tasavvufa, tarikat terimlerinde "Pîr makamý" denilen en büyük tekkeyi ifade etmek için kullanýlýr. Hangâhlarda o tarikata mensup tekke ve zaviyelerin kayýtlarý tutulduðu gibi; bu kurumlarýn maddî ve manevî ihtiyaçlarý da hangâhlar tarafýndan karþýlanýrdý. Bu bakýmdan hangâhlar tasawufî birer müessese olmalarýnýn yanýnda, sosyal yardýmlaþma, hayýr ve þefkat kaynaðý da idiler.
Tekke manasýna da gelen farsça hangâh kelimesi, Arapça´ya hankah þeklinde geçmiþtir. Bu tabir ýstýlâhî olarak tarîkat müesseselerinin merkezi yerinde kullanýlmýþtýr. Bunlara özellikle Bektaþîlerde görüldüðü gibi, "Pir evi" "Pir makamý´ da denilirdi. Hangâha baðlý olanlarýn büyüklerine "tekke" küçüklerine de "zâviye" adý verilirdi. Tekkeler, bulunduklarý hangahlar vasýtasýyla zaviyelerin maddî ve manevî ihtiyaçlarým saðlarlardý. Bu þekilde hangah postuna oturan þeyh, tarikatýn en önemli kiþisi sayýlýrdý. Mevlevilikte olduðu gibi tarikatlarýn bir kýsmýnda tekke ve zaviyelerin þeyhleri de bu þeyh tarafýndan seçilirdi. Ayrýca þeyh hankâhta uzlete çekilir uzun bir zaman insanlardan uzak yaþardý. Hatta hankâhta kazdýrýlan bir yeraltý dehlizine kapanýp kaldýklarý olurdu.
Hankâh ve benzeri tarikat kurumlarý zamanla gerçek hüviyetlerinden uzaklaþýp, hýrs ve nefsin araya girmesiyle, kiþisel çýkar aracýna dönüþmüþ; Ýslâm´la baðdaþtýrýlamayacak bid´âtler, sanki Ýslâm dininin birer rükni gibi gösterilerek insanýmýzýn gerçek Ýslâm´ýn özünden uzaklaþýp, þeyh ve deýviþlerin güdümündeki bir Ýslâm anlayýþýna sürüklenmesine sebep olmuþlardýr. Bunun sonucu olarak müslümanlar arasýnda hurâfe ve bid´âtler zuhur etmiþ, ermiþ ve evliya ruhlarýndan medet umma gibi sapmalar görülür olmuþtur. Hankâhlarda uzlete çekilmek Rasûlullah ve ashâbý döneminde asla görülmemiþ bir bid´ât, Ýslâm´ýn yasakladýðý ruhbanlýk alâmetlerindendir.
radyobeyan