Hakku'l mesil By: armi Date: 18 Þubat 2010, 19:45:22
HAKKU´L-MESÎL
Baþkasýna âit arsa, bahçe veya araziden, kullanýlmýþ veya ihtiyaç fazlâsý suyun geçeceði kanal veya kanalizasyon geçirme hakký. Bir kimsenin ev, bahçe veya arazisindeki ihtiyaç fazlasý saçak, tuvalet ve benzeri yerlerin temiz veya pis sularýný, ev veya fabrikasýnýn sývý artýklarýný kendi mülkü dýþýna akýtma hakký vardýr. Bu sývýlarýn en kolay geçebileceði komþu gayr-i menkul sahipleri buna katlanmak zorundadýr. Artýk sulan geçirme, ya toprak zeminine açýlacak kanalla, ya dâ toprak altýna döþenecek boru, kanalizasyon gibi altyapý tesisleriyle olur. Bu, bir gayr-i menkul lehine, diðer gayr-i menkul aleyhine bir irtifak hakkýdýr.
Su geçirme hakký (hakku´l-mecrâ) ile bunun arasýndaki fark þudur: Birincisi, içme, kullanma veya araziyi sulamaya elveriþli suyu bir boru veya kanalla baþkasýnýn gayri menkulûnden geçirmeyi; mesîl hakký ise kullanýlmýþ sularý ve pis sývý artýklarý, baþkasýnýn mülkünden geçirip dýþarý akýtmayý ifade eder. Kanalizasyon, bazan yararlanana âit özel mülk olur, bazan içinden geçtiði komþu arazi sahibine âit bulunur, bazan da umuma âit olabilir. Kanalizasyon geçirme hakký sâbit olunca, açýk bir zarar söz konusu bulunmadýkça komþu gayr-i menkul sahibi bunu engelleyemez. Bu hak, gayr-i menkulün tarým arazisi iken, ev veya fabrika arazisine dönüþmesi gibi yollarla niteliði deðiþse bile devam eder.Mesîl hakký eskiden beri geliyorsa, umûmî veya husûsî maslahata zarar vermedikçe eski hâli üzere kalýr. Baþkasýna zarar veriyorsa bu zarar kaldýrýlýr. Zararýn eskiden beri gelmesi sonucu etkilemez. Çünkü zarar kadîm olmaz.
Kanalizasyonun tamir masraflarý, yararlananýn mülkü olsun veya üçüncü bir þahsýn mülkü bulunsun yararlanana âittir. Ancak, umûma âit yerlerdeki kanalizasyonlarýn onarým masraflarý devlete âittir (ez-Zühaylî, ´el-Fýkhu´l-Ýslâmî ve Edilletühu, IV, 65, V, 606, 607; Fahri Demir, Ýslâm Hukukunda Mülkiyet ve Servet Daðýlým, 1981, s. 46, 47).
Mecelle de mesîl hakký þöyle düzenlenmiþtir:: "Birinin arsasýndan, diðer kimsenin kanal veya su yolu normal olarak akarken, arsa sahibi bundan sonra akýtmam diye alýkoyamaz. Bunlar onarýma muhtaç olduðunda mümkünse sahibi kanala girerek bunlarý onarýr. Fakat o arsaya girmedikçe onarýmlarý mümkün olmadýðý taktirde, sahibi arsasýna girmeye izin vermezse, hâkim tarafýndan kendisine; ya arsana girmek üzere izin ver veya kendin onar, diye mecbur edilir" (madde, 1228). "Bir evde, normal olarak akan bir pis su borusu dolup yahut yarýlýp da ev sahibine fâhiþ zararý olsa pis su borusunun sahibi bu zararý ödemeye zorlanýr" (madde, 1233, bkz. madde, 1229-1232).
radyobeyan