el Hakim By: armi Date: 18 Þubat 2010, 19:33:05
el-HAKÎM
Hikmet sahibi, Allah´ýn isimlerinden biri. Arapça Ha-ke-me fiilinden türemiþtir. Bu fiil, kötülüðe engel olmak, saðlam kýlmak gibi anlamlara gelir. Hüküm, hikmet, hakim, hakem gibi kelimelerle, hâkimlerin hâkimi (ahkâmü´l-hâkimîn) (et-Tîn, 95/8); hükmedenlerin en hayýrlýsý (hayru´lhâkimîn); el-Hakîm (el-Fâtýr, 35/2; es-Sebe´, 34/ 1; Hûd, 11/1; Yûnus, 10/1; el-Hucûrot, 49/8); ve el-Hakem kelimeleri de ha-ke-me fiilinden türemiþtir. Kur´ân´ýn pekçok âyetinin sonunda kullanýlan el-Hakîm ve diðer türevleri Alîyy, Tevvâb, Vâsi´, Azîz, Alîm isimleriyle birlikte yanyana geçmektedir.
Yüce Allah yegane hüküm ve hikmet sahibidir: "Kullarý üzerine hikmeti gereðince galebe ve tasarruf sahibidir, tedbirinde yegane hüküm ve hikmet sahibidir ve kullarýnýn gizli hallerinden haberdardýr" (el-En´âm, 6/18). Hikmet, herþeyde doðruyu bulma ve lâyýk olduðu yere koymak demektir. Buna göre Hakîm, doðruyu bulan, herþeyi lâyýk olduðu yere koyan, anlamýna gelir. Allah´ýn bütün fiilleri bir hikmete, bir sebebe baðlý olarak tecelli etmekte, insanýn âciz kavrayýþý bunu idrak edememektedir; her þeyi bilen Allah´ýn emir ve yasaklarý hep bir hikmete baðlýdýr.
el-Hakîm vasfýnýn, Kur´ân´da daha çok el-Alîm vasfýyla birlikte kullanýlmasý insan zihnine hemen þunu hatýrlatmaktadýr: Allah, kayýt, sýnýr tanýmayan bilgisi sayesinde insan için neyin yararlý, neyin zararlý olduðunu bilir. O halde inananlara neyi emrediyorsa onlarýn yararýna, onlarý nelerden sakýndýrýyorsa, o þeyler onlarýn zararýnadýr.
Allah´ýn emir ve yasaklarý bir hikmete dayalý olduðu gibi bütün yaptýklarý muhkemdir, saðlamdýr: "Daðlarý görürsün de onlarý (yerlerinde) donmuþ sanýrsýn, oysa onlar bulutun yürümesi gibi yürümektedirler. Bu, herþeyi gayet iyi (muhkem) yapan Allah´ýn yapýsýdýr. Doðrusu O, yaptýklarýnýzý haber almaktadýr"(en-Neml, 27/88).
el-Hakîm´i, Gazzâli þöyle tarif etmiþtir: "En iyi tarafý, en üstün bir ilimle bilen" (Gazâli, el-Maksad, s. 86).
radyobeyan