Dolar By: ecenur Date: 18 Þubat 2010, 14:25:12
Dolar
Dolar sözcüðü, 16. yüzyýldan sonra Alman para birimi olarak kullanýlan "Thaler" in deðiþmiþ bir þeklidir. Amerika´nýn keþfinden sonra Ýspanya Krallarý tarafýndan yaratýlan gümüþ parayý ifade eden "Dolera" dan gelmektedir.
Dolar, 22 Haziran 1776´dan beri Amerika Birleþik Devletleri´nin para birimidir. ABD baðýmsýzlýðýna kavuþunca dolar, gümüþ para olarak basýlmaya baþlandý ve 1786´da aðýrlýðý 24,3 gram olarak belirlendi.
1792´de bimetallizm (çift metalli sistem) uygulanarak tanýmýn kapsamýna altýn da alýndý; 1 dolar, 24,06 gram saf gümüþ ve 603,8 miligram saf altýna eþit sayýldý. ABD Dolarý 100 cent´e ayrýlmaktadýr. Amerikan Dolarýndan türeyen Kanada Dolarý da ayný þekilde 100 cent´e bölünmüþtür.
Altýndan kaçýþ karþýsýnda 1837´de taným deðiþti. 1849´da Kaliforniya´daki altýn yataklarýnýn keþfedilmesinden sonra ise ilk altýn dolarlar basýldý. Ne var ki, boyutlarý çok ufak olan bu paralar fazla yaygýnlaþmadý. 1933-34 yýllarýnda bütün altýn paralar devlete devredilerek altýn külçe sistemine geçildi. Bu sistemle altýn-dolar paritesi 1 ons altýn (yaklaþýk 31 g) = 35$ olarak saptandý ve dolanýma sürülecek dolarlar için %25 altýn karþýlýk bulundurma zorunluluðu getirildi. ABD içinde dolarlarýn altýna çevrilmesi de yasaklandý ve altýn rezervlerinin yalnýz dýþ taleplerin karþýlanmasýnda kullanýlmasý öngörüldü.
Ýkinci Dünya Savaþý sonrasýnda kurulan Bretton-Woods sistemi, dolara bütün uluslararasý iþlemleri düzenlemek gibi çok önemli bir iþlev tanýyarak, bu para birimini "anahtar para" durumuna getirdi. Ancak 1971´de ABD, sahip olduðu altýn rezervleri ile yaratýlmýþ olan dolar hacmi arasýndaki açýðýn büyük boyutlara eriþmesi karþýsýnda, dolarýn altýna konvertibilitesini kaldýrdý.