Gurre By: armi Date: 17 Þubat 2010, 17:06:49
GURRE
Aklýk, parlaklýk; atýn alnýndaki beyazlýk; akýtma, kamerî aylarýn ilk gecesi ve günü. Çoðulu gurer´dir. Bir terim olarak ana karnýndaki cenînin * suç iþleme yoluyla düþmesine sebep olan kimsenin ödeyeceði tazminat demektir.
Ýslâm´da insanýn mal, can, ýrz dokunulmazlýðý gibi temel haklarý vardýr. Yaþama hakký en baþta gelir. Bu yüzden çocuk ana karnýna düþtüðü andan itibaren koruma altýna alýnmýþ, ona zarar verene bazý dünyevî veya uhrevî cezalar konulmuþtur. Bir kimse ana, baba veya bunlardan baþkasý olsun hâmile bir kadýnýn karnýna veya sýrtýna veya yanlarýna yahut baþýna yahut uzuvlarýndan bir uzvuna vurduðu veya onu dövmek, öldürmek, azarlamakla korkuttuðu zaman, kadýn çocuðunu düþürürse iki durum akla gelir: Çocuk ya ölü yahut diri olarak düþmüþtür.
Cenîn, annesinden ölü olarak ayrýldýðý zaman düþmesine sebep olanýn cezasý cenînin diyetidir. Cenînin diyeti ise erkek olsun diþi olsun, suç kasden veya hata yolu ile iþlenmiþ bulunsun; gurredir. Gurrenin miktarý beþ deve yani diyetin yirmide biri veya buna denk olan nakit para olup, bu da Hanefîlere göre 50 dinar (200 gr. altýn para) veya 500 dirhem (1400 gr. gümüþ para)dýr. Diðer çoðunluk hukukçulara göre ise, 600 dirhem (1680 gr. gümüþ)dür (el-Kâsânî, Bedâyiu´s-Sanâyi´, V, 325; Ýbn Kudâme, el-Muðnî, V, 799; Ýbn Rüþd Bidâyetü´l-Müctehid, II, 407).
Ebû Hüreyre´den, þöyle dediði nakledilmiþtir: "Hüzeyl kabîlesinden iki kadýn kavga ettiler. Bunlardan birisi diðerine bir taþ attý, karnýndaki cenîni öldürdü. Allah Resulu´nun önünde mahkemeleþtiler. Hz. Peygamber kadýnýn akilesinin cenînin diyeti olan gurreyi ödemesine hükmetti" (Müslim, Kasâme, 36; Buhârî, Týb, 468, Ebû Dâvûd, Diyât, 19; Nesâî, Kasâme, 39; Ahmed b. Hanbel, II-274, 535; ed-Dârimî, Diyât, 21).
Cenînin düþmesine kasden sebep olan suçlunun gurreyi kendi malýndan ödemesi gerekir. Cinsi altýn veya gümüþten olur. Kastý yalnýz Mâlikiler mümkün görür. Hata yoluyla öldürmede, suçlunun diyetinin üçte bir ve daha fazla olmasý hâlinde ise gurre âkýleye aittir.
Ýslâm hukukçularýnýn çoðunluðuna göre bu konudaki suç, hata veya "þibh amd" (kaste benzer) yoluyla iþlenebilir ve diyeti âkile yüklenir. Burada cumhûra göre suçlu âkileden biridir. Hanefîlere göre anne, cenîni ilaçla veya bazý fiillerle kocasýnýn izni olmaksýzýn düþürdüðü zaman gurreyi âkilenin tazmin etmesi gerekir. Eðer koca, cenîni düþürmek için izin vermiþ olur veya kadýnýn kasdý bulunmazsa, haddi tecavüz olmadýðý için gurre gerekmez (Ýbn Kudâme, el-Muðnî, VII, 716; Vehbe ez-Zühaylî, el-Fýkhu´l-Ýslâmî, VI, 364). Gurre cezasý bir yýlda, diyet üç yýlda; zimmînin diyeti gibi, müslümanýn diyetinin üçte bir miktarýndaki diyet ise bir yýlda ödenir.
Dört mezheb imamý da gurrenin asabe ve ashab-ý ferâiz kabîlinden cenînin hýsýmlarýna miras hisselerine göre paylaþtýrýlacaðý konusunda görüþ birliði etmiþlerdir. Ancak suçlu baba olursa gurreden bir pay alamaz. Çünkü haksýz olarak öldüren durumundadýr. Kâtil ise öldürdüðü kimseden miras alamaz (Ebû Dâvûd, Diyât, 18; Tirmizî, Ferâiz, 17; Ahmed b. Hanbel, I, 49).
Hanefîlere göre burada yaratýlýþý tamamlanmýþ cenîn ölü olarak düþtüðü zaman suçluya keffâret gerekmez; ancak, kendi isteði ile Allah´a yaklaþmak için gücünün yettiði ölçüde hayýr yapýp Allah´a istiðfâr etmesi uygun görülmüþtür (el-Kâsânî, Bedâyiu´s-Sanâyî, VII, 326, Ýbn Âbidîn, Reddû´l-Muhtâr, V. 418).
Cenîn ana karnýndan diri olarak ayrýldýktan sonra, suç sayýlan fiil sebebiyle ölse, Hanefilere göre bu fiil kasten yapýlmýþ kabul edilmez; "Þibh-i amd" (kasta bemer) veya hata yoluyla iþlenmiþ sayýlýr. Çünkü kasta kadar, cenînin meydana gelmesi ve yaþamasý gerçekleþmez. Bu yüzden tam diyet cezasý gerekir ve suçlu, diyetten bir paya vâris olamaz. Hanefiler bu durumda ayrýca keffâret cezasýný gerekli görürler. Cenîn ikiz, üçüz olursa diyet de buna göre katlanýr. Anne, vurmadan dolayý cenînin ölümünden sonra ölse yahut cenîn, annenin ölümünden sonra diri olarak çýkýp sonra ölse, suçluya iki diyet gerekir. Birisi anne, diðeri cenîn için. Cenîn annenin ölümünden sonra ölü olarak çýkarsa suçluya yalnýz annenin diyeti gerekir; Cenîn için birþey gerekmez, sadece ta´zir cezasý uygulanýr. Çünkü suçun, cenînin ölümü veya düþmesine yol açtýðýný gösteren kesin bir delil yoktur. Üstelik cenînin, annenin ölümü sebebiyle ölmesi muhtemeldir. Bu taktirde cenîn annenin bir uzvu mesâbesinde sayýlýr (el-Kâsânî, Bedâyiu´s-Sanâyî, VII, 326, VIII, 326; Ýbn Abi, dîn, Reddü´l-Muhtâr, V, 417; Ýbn Kudâme, el-Muðnî, VIII, 811 Ýbn Rüþd, Bidâyetü´l-Müctehid, II, 408).
Hanefilere göre, gayr-i müslim kadýnýn çocuðu için de gurre cezasý uygulanýr. Çünkü kâfirin diyeti müslümanýn diyeti gibidir.
radyobeyan