Gayb By: armi Date: 16 Þubat 2010, 16:54:12
GAYB, GAYB ÂLEMÝ
Hazýr bulunmayan, gizli olan. Duyu organlarýyla doðrudan ya da dolaylý olarak ulaþýlamayan"bilgiyle kuþatýlamayan, müþâhede alanýnýn dýþýnda kalan her þey. Taberî´ye göre bütün mümkünler gaybý oluþturur.
Kur´an gayb kelimesini, insanlarýn içlerinde taþýdýklarý þeyleri, gelecekleriyle ve dönecekleri yerle ilgili hususlarý, geçmiþte kalmýþ kiþi ve olaylarýn bilgisini, insan dýþý varlýlar dünyasýný, ahiret hayatýný ve gelecek olaylarý içine alacak biçimde hep hazýr olanýn zýddý anlamýnda kullanýlýr. Râðýb el-Ýsfâhânî þu tarifi verir: "Gözle görülemeyen, duyularla idrak edilemeyen, insan bilgisinin dýþýnda olan" (el-Müfredât, III, 192).
Müþâhede alanýnýn dýþýnda olmasý, gaybýn insanlarca bilinememesini ifade eder. Bu nedenle Kur´an sürekli gaybýn yalnýz Allah tarafýndan bilinebileceðini anlatýr: "Göklerde ve yerde Allah´tan baþka kimse gaybý bilemez" (en-Neml, 27/65). "Gayb, Allah´ýndýr" (Yunus,10/20). "Gaybýn anahtarlarý O´nun yanýndadýr, onlarý Allah´tan baþkasý bilmez" (el-En´âm, 6/59). Ayrýca Hz. Peygamber´e de, "Ben size Allah´ýn hazineleri yanýmdadýr demiyorum. Gaybý da bilmem"(el-En´âm, 6/50) demesi buyurulur. Kur´an´da elliden fazla ayet gaybý yalnýz Allah´ýn bilebileceðiyle ilgilidir.
Kur´an, gaybýn Allah´tan baþka hiç kimse tarafýndan bilinemeyeceðini belirtmekle birlikte peygamberleri ayrý tutar: "Allah sizi gaybe muttali kýlacak deðildir; ancak Allah rasûllerinden dilediðini seçer" (Âl-i Ýmrân, 3/179). "Gaybý bilen O´dur. Gizli bilgisini kimseye göstermez; ancak razý olduðu. resule gösterir" (el-Cin, 72/26-27). Ne var ki, ayetlerden de anlaþýlacaðý gibi resullerin gaybe iliþkin bilgileri Allah´ýn bilgilendirmesinden dolayýdýr; yoksa onlar da gaybý kendi güçleri ile bilemezler.
Allah, Kur´an´la Hz. Peygamber´e gayb bilgilerini bildirmiþ, açýklamýþtýr. Nitekim Kur´an´da "...bu, gayb haberlerindendir, sana vahyediyoruz" (Âl-i Ýmrân, 3/44, Nûh, 11/49) buyurulmaktadýr. Bu özelliði nedeniyle Kur´an, Allah tarafýndan "gayb" olarak adlandýrýlýr: "O, gaybdan (Kur´an´dan) dolayý itham altýnda tutulamaz" (et-Tekvîr, 81/24). Bu ayetlere dayanan bazý Ýslâm bilginleri Hz. Peygamber´e bildirilen gayb bilgilerinin Kur´an´la sýnýrlý olduðunu, Kur´an dýþýnda herhangi bir gayb haberi bildirilmediðini savunurlar. Buna karþýlýk Ýslâm bilginlerinin büyük çoðunluðu Hz. Peygamber´e Kur´an dýþýnda da vahiy geldiðini (vahy-i gayri metluv), dolayýsýyla Kur´an dýþýnda kalan bazý gayb bilgileri verildiðini kabul ederler. Bu gayb bilgileri de hadislerce aktarýlýr.
Müfessirler gaybý ikiye ayýrarak birincisine "mutlak gayb", ikincisine de "izâfî gayb" adýný verirler. Mutlak gaybý Allah´ýn zatý, meleklerin mâhiyeti, kýyamet, ahiret, cennet, cehennem gibi insanýn kendi imkan ve yetenekleriyle hiçbir þekilde bilgisine ulaþamayacaðý alan oluþturur. Ýzâfi gayb ise yer, zaman, imkân ve yetenek gibi nedenlerle bazý insanlarýn bilgisine ulaþamadýðý, buna karþýlýk bazý insanlarýn bilgisi içinde olabilen olay ve olgulardýr.
Hakîkat, asýl âlem olan gayb âlemidir. Bu dünya onun bir tecellisidir. Hakîkat görülmez; görülen onun görüntüsüdür. Týpký ýþýk, ýsý, ses, koku, tat gibi (Muhammed Hamdi Yazýr, Hak Dini Kur´an Dili, I,172 vd.). Allah ve Resulu dýþýnda hiç kimsenin mutlak gayb olan âlemle ilgili þeyler bilmesi mümkün deðildir: Sihirbazlarýn ve onlarýn yardýmcýlarý olan þeytanlarýn gaybý bilmesi mümkün deðildir. Kur´an onlar için "kulak hýrsýzlarý" (el-Hicr, 15/18) der.
radyobeyan