Fevri By: armi Date: 15 Þubat 2010, 22:32:21
FEVRÎ
Düþünmeden ve aný olarak yapýlan hareket. Fýkýh ýstýlahýna göre "fevrî", emredilen bir iþi ilk imkân anýnda eda etmektir. Mukabili "terahî"dir ki, emredilen bir iþin ilk imkân anýnda yerine getirilmesi icap etmeyip daha sonra yapýlmasýnýn da mümkün olmasýdýr.
Ýslâm´da yapýlmasý emredilen ibadetlerin gerçekleþmesi için ortaya konan þartlarýn en aranýlaný. bu ibadeti yerine getirecek "zaman"ýn var olmasýdýr.
Ýbadetlerin, kendilerine tahsis edilen zaman diliminde yapýlmasýna "eda"; zamanýndan sonra yapýlmasýna ise "kaza" denir. Edâ edilmesi farz olan ibadetlerin her ne sebeple olursa olsun kazaya býrakýlmasý halinde kaza edilmesi de farzdýr. Ancak bir kýsým ibadetler için tayin edilen zaman, namaz vakitlerinde olduðu gibi belli bir zaman dilimine sýkýþtýrýldýðý gibi bir kýsým ibadetler de vardýr ki, bunlar için tayin edilen zaman, ömrün sona ereceði ana kadar uzatýlmýþtýr. Bu noktada fevrîlik veya terahîlik söz konusu olur.
Secde edilmesi emredilen ayetlerin okunmasý halinde yapýlmasý gerekli olan Tilâvet secdesinin yapýlmasýnýn vacip olmasý, fevrî deðildir. Yani secde ayeti okunur okunmaz hemen secde edilmesi lâzým gelmez. Bu secde uzun bir müddet sonra da yapýlabilir. Ancak bir zarûret bulunmadýkça tehir edilmesi tenzihen mekruhtur. Ebû Yusuf´a göre tilâvet secdesi namazýn haricinde fevren vaciptir.
Zekât, zekâtý verilmesi gereken malýn üzerinden bir yýl geçtikten sonraki zamanda ödenmesi gerekli bir farzdýr. Hemen verilmesi halinde borçtan kurtulmuþ olunurken, daha sonraki zamanlarda verilmesi de mümkündür.
Fýtýr sadakasý, Eimme-i Selase´ye (Ebû Hanife, Ebû Yusuf ve Ýmam Muhammed´e) göre Ramazanýn son akþamý güneþin batmasýndan itibaren vacip olur. Bayramdan sonraya býrakýlmasý haramdýr, yani o vakitte verilmesi fevren vaciptir. Özür nedeniyle tehir edilirse, kaza edilmesi lâzýmdýr.
Umre (Hac zamanýnýn dýþýnda Kâbeyi tavaf ve Safa ile Merve tepeleri arasýnda sa´y etmek), Ýmam Þafiî´ye göre fevrî olmayan bir farz-ý ayrýdýr; Hanefîlere göre ise fevrî olmayan yani ömrün herhangi bir zamanýnda yapýlmasý mümkün olan müekket bir sünnettir.
Haccýn ömrî (hayatta oldukça herhangi bir dönemde yapýlabilecek) veya fevrî (þartlarý yerine gelince hemen yapýlabilecek bir ibâdet) olmasý hakkýnda ihtilaf vardýr. Bir görüþe göre Hac ömrî´dir, hayatta kaldýðý sürece herhangi bir zamanda yapýlabilir. Sonraya býrakmasýndan dolayý kiþi günahkâr sayýlmaz. Fakat daha sahih olan görüþe göre ise Haccýn farziyyetinin edasý fevrîdir, tehir edilmesi halinde kiþinin günaha girmesine sebeb olur.
radyobeyan