Fersah By: armi Date: 15 Þubat 2010, 22:21:42
FERSAH
Bir mesafe ölçüsü, Farsça "fersenk" kelimesinden Arapça´ya "fersah" þeklinde geçmiþtir. Kâmûs-u Osmânî´de bu kelime: "Üç mil uzunluðundaki mesafeye denir" diye tarif edilmiþtir.
Hem maddî hem de manevî þeyler için kullanýlýr. Maddî olmayan þeyler için kullanýldýðýnda genellikle mükerrer olarak gelir. Meselâ: "Falanca kimse ustasýný fersah fersah geçmiþtir" denir (M. Zeki Pakalýn, Osmanlý Tarih Deyimleri ve Terimler sözlüðü, Fersah maddesi).
Kuzey Ýran lehçelerindeki bir þekilden Arapça´ya geçmiþ bir tabir olup, fars, frasang, pehl ve farsang þeklinde, Ýran´da kullanýlan bir yol ölçüsü olup, aþaðý yukarý at ile bir saatte gidilen mesafeye denktir.
Altý bin zirâ´ veya zirâ´ý resmî (1,0387 m.) den ibaret olan bir fersah, 6232, 2 m.ye tekâbül eder. Arap fersahý 3 mil veya 12000 zürrâ-5762,7 m. idi." (CL. HUART, Fersah, ÝA c. IV, Ýstanbul 1948 s.574)
Fersah; çok eski bir mesafe ölçüsü olmasý hasebiyle ve henüz metrenin bilinmediði bir dönemde kullanýldýðý için, bugün metre cinsinden karþýlýðýný tam olarak tesbit etmek zordur. Ancak yaklaþýk bazý rakamlar vermek mümkündür.
Yukarda bir fersahýn 6232,2 m.ye, bir Arap fersahýnýn da 3 mil yani 5762 m. olduðu belirtiliyor. Ayrýca deniz fersahýnýn 5555 m., kara fersahýnýn da 4444 m. olduðu söyleniyor. Aradaki farkýn, hesaplamada esas kabul edilen ölçüden kaynaklanmasý muhtemeldir. Örneðin deniz mili 1853 m., kara mili ise 1609 m.dir. Buna göre bir deniz fersahý (1855 x 3) 5559 m., bir kara fersahý da (1609x3) 4827 m.dir.
Sonuç, yuvarlak bir rakamla ifade edilmek istenirse, bir fersahý beþ km kabul etmek en pratik yoldur.
Ashab (r.a.)´dan bize ulaþan haberlerle, müslümanlarýn fersahý günlük hayatlarýnda ve serî konularda kullandýklarýný görüyoruz. Meselâ Yahya b. Yezîd el-Hünâî, Enes b. Mâlik´e namazý kýsaltma meselesini sorduðunda, O´nun þu cevabý verdiðini bildiriyor:
"Resulullah (s.a.s.), üç mil yahut üç fersah (üç mil yahut üç fersah di ye tereddüd eden, seneddeki Þu´be´dir) mesafeye gitmek üzere yola çýktýðý zaman, namazý iki rekat kýlardý" (Müslim, Müsâfîrîn, 12; Dâvûd, Sefer, 2).
Bir diðer rivayette þöyle denilmektedir:
"Ýbn Ömer ve Ýbn Abbas (r.a.), dört "berîd"lik bir mesafede namazý kýsaltýrlar ve iftar ederlerdi. Bu mesafe onaltý fersahtýr" (Buhâri, Taksir, 4).
Abdullah Ýbn Abbas´ýn, Mekke ile Tâif, Mekke ile Usfân veya Mekke ile Cidde arasýndaki gibi bir mesafede namazý kýsaltarak kýldýðý haberi Mâlik´e ulaþtýðý zaman þöyle demiþtir:
"Bu mesafe dört "berîd" dir (16 fersah) ve bana göre namazýn kýsaltýldýðý en güzel mesafedir" (Ýmam Mâlik, Muvatta´, Kasrü´s-Sala, 3).
radyobeyan