Eti yenmeyen hayvanlar By: armi Date: 13 Þubat 2010, 13:44:17
ETÝ YENMEYEN HAYVANLAR
Allah insana, istifadesine sunduðu hayvanlardan nasýl yararlanmasý gerektiðini de öðretmiþ ve "temiz" olanlarýn etinden yemeyi helâl kýlmýþtýr. Ancak, yüce Allah´ýn Kur´an-ý Kerîm´de bildirdiðinin dýþýnda Hz. Peygamber (s.a.s.) de Allah´ýn kendisine bildirmesiyle bazý hayvanlarýn etinin yenilemeyeceðini müslümanlara öðretmiþtir. Kur´an-ý Kerîm´de;
"Size ölü hayvan etini, kaný, domuz etini ve Allah´tan baþkasý adýna kesilen hayvaný haram kýlmýþtýr. Fakat istek göstermeksizin ve ölçüyü aþmaksýzýn baþý darda kalan kimse üzerine günâh yoktur. Þüphesiz Allah çok baðýþlayýcý ve rahmet sahibidir" (el-Bakara 2/173); ve "...Bir de henüz caný üzerinde iken yetiþip kesmediðiniz boðulmuþ, vurulmuþ, yuvarlanmýþ, baþka bir hayvan tarafýndan boynuzlanmýþ veya canavar tarafýndan parçalanmýþ hayvanlar..." (el-Maide 5/3) ayet-i kerimelerinde geçen yenilmesi haram olan þeyler dört oruçtan ibarettir:
1) Ölü hayvan eti: Boðazlanmadan veya av aletlerinden biriyle avlanmadan ölen hayvanlarýn eti yenilmez. Kendiliðinden ölmenin deðiþik yollarý vardýr. Hastalýk nedeniyle, zehirlenme, boðulma, bir darbeyle vurulma, yuvarlanma, bir baþka hayvan tarafýndan boynuzlanma veya parçalanma sonucu ölen hayvan kendiliðinden ölmüþ olur. Bu tür ölen hayvanýn eti haram olduðu halde, domuz hariç bunlarýn deri, kemik, kýl ve boynuz gibi kýsýmlarýný kullanmak helâldir.
2) Kan: Kan içmek veya kurumuþ olanýný yemek haramdýr. Ancak insanýn diþi kanayýp da tükrükle birlikte isteði ve kontrolü dýþýnda yutulan kan nedeniyle bir sorumluluk yoktur. Diðer bir istisna da kesilmiþ hayvanlarýn etlerinin arasýnda kalan az miktarda kan kalýntýsýný etle birlikte yemenin de günâhý yoktur. Baþka birinden alýnarak hastayadamardan kan vermek de helâldir.
3) Domuz eti: Domuzun eti yenmediði gibi derisi, kýlý gibi hiçbir uzvundan yararlanýlamaz, haramdýr.
4) Allah´tan baþkasý adýna kesilen hayvanlar: Bir hayvanýn etinin helâl olabilmesi için boðazlamadan veya ava ateþ etmeden önce "Bismillâh" Eti yenmeyen hayvanlardan kertenkele veya "Bismillâhi Allahu Ekber" diye besmele çekmek gerekir. Ama Allah, unutarak iþlenen hatalardan insaný sorumlu tutmayacaðý için bile bile olmadýðý sürece besmele çekme unutulursa da o hayvanýn eti yenilir. Ama kasden çekilmezse o kesilen hayvanýn etini yemek haramdýr.
Bir kiþinin, bir büyüðün þerefine veya bir þahsý karþýlamak üzere onun önünde kesilen bir hayvanýn (kurbanýn) besmele çekilse dahi eti haramdýr. Her ne kadar "Bismillah" denmiþse de Allah´ýn adýnýn yanýnda kendi adýna veya þerefine kesilen kiþiye adandýðý içip kesime þirk karýþtýrýlmýþ olur. Çünkü hayvan Allah´a deðil o kiþiye kurban edilmiþtir ve kesinlikle haramdýr. "Üzerlerine Allah´ýn adý anýlmadan yemeyin; Çünkü bu muhakkak ki fýsktýr." (el- En´âm, 6/121).
"O peygamber onlara temiz þeylerin helâl, pis þeyleri de haram kýlar " (el-A´râf, 157) ayet-i kerimesi ile Hz. Peygamber (s.a.s.)e verilen "pis þeyleri haram kýlma" yetkisi sonucunda Kur´an-ý Kerîm´de adý geçmeyen diðer eti yenmeyen hayvanlar da þunlardýr:
I) Ayet-i kerimede geçen "pis" diye vasýflanabilecek tüm hayvanlar: Burada geçen "pis" olma vasfý insana zararlý olabilecek þekilde zararlý þeylerle beslenen hayvanlarý içine aldýðý gibi tabiatý gereði insanýn iðrendiði tüm hayvanlarý da içine alýr. Yýlan, fare, kaplumbaða, köstebek, kirpi, solucan, sinek gibi hayvanlar bu gruba girer.
2) Akar kaný olmayan böcekler: Çekirge dýþýndaki böcekler.
3) Pençesiyle avlanan yýrtýcý hayvan ve yýrtýcý kuþlar: Hanefi fýkhýna göre "siba (yýrtýcý hayvanlar)" kelimesi et yiyenler þeklinde kabul edilmiþ ve bu gruba giren tüm etçil hayvanlarýn eti haram sayýlmýþtýr. (Aslan, kaplan, kurt, ayý, tilki, çakal, fil, gelincik, sansar, samur, sincap, maymun, köpek, kedi vs.) Þâfiîler ise bu kelimeye "insanlara saldýran ve parçalayan" anlamýný verdikleri için tilki ve çakalý bunlarýn dýþýnda deðerlendirip etlerini helâl kabul etmiþlerdir. Mâlikilerde ise bu tür hayvanlarý yemek haram deðil mekruhtur.
Yýrtýcý kuþlar hakkýndaki görüþler ise, Hanefilerde akbaba ve karga mekruh görülürken Malikilere göre tüm yýrtýcý kuþlar mekruhtur. Þâfiîler ise zararý dokunup dokunmadýðýný ölçü almakta ve zararý dokunanlârý mekruh görmektedir.
Mezheplerin tümünün dayandýðý delil ise þu hadis-i þeriftir: "Azý diþi olan her yýrtýcý hayvanýn ve pençesiyle avlanan her kuþun yenilmesi yasaktýr" (Müslim, Sayd, 15, 16; Ebû Dâvûd, Atime, 32; Tirmizî, Sayd, 9, 11).
4) At, eþek ve katýr: Eþek ve katýrýn yenmesi bütün mezheplerde haramdýr. "Câbir´den þöyle rivâyet edilir. Resulullah (s.a.s.) Hayber gazasýnda eþek etini yasak etti, at etini yemeye izin verdi" (Buhâri, Zebâih, 28; Mey´azi, 38, Nikâh, 21; Müslim, Nikâh, 30; Sayd, 23, 25, 30, 37). Bu hadis-i þerifi ölçü alan Ebû Yûsuf, Ýmam Muhammed gibi Hanefi imamlar, Ahmed b. Hanbel ve Ýslâm hukukçularýnýn çoðunluðu at etini helâl kabul ederken; Ebû Hanife, tenzihen mekruh (helâle yakýn mekruh) hükmünü vermiþtir. Ýmam Mâlik ise, "Resulullah at, katýr, eþek etini ve azý diþi bulunan her yýrtýcý hayvanýn etini yasak etti " (Ahmed b. Hanbel, I, 147, 244, 289; IV, 89, 90, 127) hadisini esas alarak at etini haram saymýþtýr. Ebû Hanife ve Ýmam Mâlik´in at etini helâl kabul etmeyiþlerine diðer bir delilleri de; "O, atý, katýrý ve eþeði bunlara binmeniz ve süs için yarattý" (en-Nahl, 16/8) ayet-i kerimesidir.
5) Suda yaþayan hayvanlar: Hanefilere göre suda yaþayan hayvanlardan yalnýz balýk helâl, kurbaða dahil diðer tüm deniz hayvanlarý haramdýr. Mâlikîlere göre deniz domuzu hariç bütün deniz hayvanlarý helâldir. Þafiîlerde ise deniz hayvanlarýndan tabiatlarý gereði pis olanlar haram, temiz olanlar helâldir.
Hastalýk sonucu kendiliðinden veya zehirlenerek ölen deniz hayvanlarý yenmez. Bunun dýþýnda taþ, sopa gibi maddelerle darbe sonucu veya havasýz, susuz kalma neticesinde ölenler helâldir. Kara hayvanlarýnda kanýn akýtýlmasý þart olduðu halde su hayvanlarýnda boðazlama veya yaralama gibi bir kan akýtma þartý aranmaz.
"...Fakat, istek göstermeksizin ve ölçüyü aþmaksýzýn baþý darda kalan kimse üzerine (yenmesi haram olan þeyleri yemesinde) günâh yoktur. þüphesiz Allah, çok baðýþlayýcý ve rahmet sahibidir " (el-Bakara, 2/173).
Þamil ÝA
radyobeyan