Eser By: armi Date: 13 Þubat 2010, 13:25:53
ESER
Ýz, belirti, bir þeyden arta kalan, bakiyye. Hz. Peygamber´in mübarek emânetlerine de eser denilir. Çoðulu âsâr´dýr. Hadis ve haberle eþ mânâda kullanýlan bu terim, ýstýlahta Hz. Peygamber, sahâbe ve tâbiûna âit söz, fiil ve takrirler demektir (Abdühayy el-Leknevî, Zaferü´l-Emâný, 4-5).
Nitekim Nevevî; ´haber ister merfû, ister mevkûf, ister maktû´ olsun hadisçiler nazarýnda hepsi de eserdir´ (T. Koçyiðit, Hadis Istýlahlarý, 101) demek suretiyle mezkûr târifi benimser. Yine bu anlayýþa göre "hadisi rivâyet ettim" mânâsýnda "esertü´l-hadise" ifadesinin kullanýldýðý ve hattâ esere nisbetle kendilerine "esefi" de denildiði kaynaklarda yer alýr (Suyûtî, Tedrib, 4).
Ancak, Ýbn Hacer gibi bazý muhaddislerin, eser tabirinden hadisin mevkûf veya maktûunu kastetmeleri (T. Koçyiðit, Hadis Istýlahlarý, 101) Horasan fakihlerinin ise ´mevkûf´a eser, ´merfû´a haber demeleri, (Suyûtî, Tedrib, 4) eser teriminin deðerlendirilmesinde bu tür özel mânâlarý da göz önünde bulundurma gereðini ortaya koymaktadýr. Son zamanlardaki ilmî yayýnlarda eser, mevkûf ve maktu´ haberler için özellikle kullanýlmakta, merfu´ât da "hadis terimi ile deðerlendirilmektedir (Ayrýca bk. HADÝS). Felsefede âsâr, ´müessir´den yani Allah´tan sudur eden tesirlere denilmektedir.
Muhaddisler, merfû ve mevkûf hadislere eser adýný verirler. Hâfýz Tahâvî´nin bu konu ile ilgili kitabýnýn adý, ´´Þerhu Meâni´l-Âsâri´l Muhtelifeti´l-Me´sûre" dir. Taberî, ´´Tehnibu´l-Asâr´´ adýyla bir kitab yazmýþtýr. Hz. Peygamber´den gelen dualara da ´´el-edviye-tü´l-me´sûre" denilmiþtir.
Horasanlý fukahâ ve muhaddisler ise, hadis kelimesini merfû olanlara isim; eser kelimesini de sahâbe ve tâbiîne isim yapmýþlardýr. Bunlar mevkûf hadise eser demiþlerdir.
Muhaddis, esere nispetle "esefi" ismini alýr, "Esertü´l-hadise" cümlesi, onu rivâyet ettim anlamýndadýr. Tarihle meþgul olana "ahbafi" denilmiþtir. Ehl-i eser: Burada eser, hadis ve ashâb-tâbiûn fetvâlarý anlamýndadýr (Þahveliyyulah, Huccetullah, I, 12). Tarihte ehl-i re´y-ehl-i eser ihtilâfý tâbiûn zamanýnda ortaya çýkmýþtýr. Ehli eser, re´y ve kýyasý zayýf saymýþ, zorunlu kalmadýkça fetvâ vermemiþlerdir. Yine ehl-i eser, farazî olaylara farazî fetvâlar vermemiþlerdir. Onlar sadece hadis toplama ve yazma iþine aðýrlýk vermiþlerdir. Zâhiriyye mezhebi aþýrý eserci bir mezhep kabul edilir. Çünkü kýyasý, sahâbe ve tâbiûn fetvâlarýný delil olarak kabul etmezler.
"Allah´ýn rahmetinin izlerine bir bak..." (er-Rûm, 30/50) ayetindeki gibi, yüce Allah´ýn âlemdeki bütün eserlerine âsâr denilir.
radyobeyan