Ehl'i tertib By: armi Date: 12 Þubat 2010, 19:44:44
EHL-Ý TERTÝB
Tertibe uyan kimseler, tertip ehli düzen ehli.
Tertibin sözlük anlamý; tanzim etmek, dizmek, sýralamak ve düzene koymak, tedârik edip hazýr hale getirmek, bir þeyi bir yere sâbit ve dâîmî kýlmak, mertebelere göre davranmak, hile ve aldatmak.
Hedeflenen bir neticenin meydana gelmesi için lâzým olan sebeplerin sýralarýna göre tanzim edilmesi, bir neticeye varmak için sýrasýna riâyet edilmesi gereken sebepler de, tertibin tanýmýna girmektedir.
Ehl-i tertib, yukarda anýlan fiilleri yapan kimselere, yani tertibe riâyet edenlere verilen isimdir. Ancak asýl mevzu, bu terimin ýstýlâhî yönüdür.
Istýlah olarak "ehl-i tertîb", farz olan beþ vakit namazý, ara vermeden vaktinde ve muntazam olarak kýtanlar hakkýnda kullanýlan bir tâbirdir. Bu duruma göre, üzerinde beþ vakitten az veya en çok beþ vakit kaza namazý olan kimse "ehl-i tertîb" sayýlýr. Üzerindeki kaza namazý altý vakti bulan kimse "ehl-i tertîb" olmaktan çýkar.
Hanefi mezhebine göre, "ehl-i tertîb" sayýlan bir kimsenin, kazaya kalmýþ namazlarý arasýnda ve kazâ namazýyla vakit namazlarý arasýnda tertîbe riâyet etmesi gerekir. Kaza namazýný kýlmadan vakit namazýný kýlmasý câiz deðildir. Ayný þekilde öðlenin kazaya kalmýþ namazýný, sabahýn kazaya kalmýþ namazýndan önce kýlmasý da doðru olmaz.
Üzerinde altý vakitten az kazâ namazý bulunan kimse, vaktin farzýný edâ ederken bunu hatýrlarsa, kýlmýþ olduðu vakit namazý geçici olarak bozulmuþ olur. Ýkinci, üçüncü, dördüncü ve beþinci vakit namazlarýný da bu þekilde, kaza namazlarýný hatýrladýðý halde kýlar ve hiç birini iâde etmezse, beþinci vakti kýlmakla bütün namazlarý sahih olur. Çünkü namazdaki bozulma mevkûfen -geçici- duruyordu. Beþinci vakte kadar böyle mevkûf olarak bulundurulur ve beþinci vaktin farzý kýlýnýrsa hepsi de sahih olmuþ olur. Beþinci vakti kýlmadan kaza namazýný kýlacak olsa, bundan önce kýlmýþ olduðu dört vakit namazý nâfileye dönüþür, böylece tümünü kazâ etmesi gerekir.
Tertib, þu üç husustan dolayý bozulur:
1- Kazaya kalan namazlar beþ vakti aþarsa,
2- Vakit, ancak hazýr namazý kýlacak kadar daralýrsa,
3- Vakit namazý edâ edilirken kazâ namazý unutulursa.
Üzerindeki kaza namazlarý sayýsýný beþ veya beþten daha aþaðý bir sayýya indiren kimse, bir görüþe göre tekrar "ehl-i tertîb"den sayýlýr. (Merginânî, el-Hidâye, 1. cüz., bâbü kadâi´l-fevâit; Ö. Nasuhi Bilmen, Büyüt Ýslâm Ýlmihali, Celal Yýldýrým, Büyük Ýlmihal, kaza namazlarýnda tertib.)
radyobeyan