Ehli salib By: armi Date: 12 Þubat 2010, 19:39:21
EHL-Ý SÂLÝB
Ehl-i Kitâb´tan hristiyanlar, Haçlýlar.
Arapça Sâlib kelimesi "haç" (istavroz, çarmýh) demektir. Ehl-i sâlîb, Haçlýlar için kullanýlýr. Haç, Hristiyanlýðýn sembolü olan ve Hz. Ýsa (a.s.)´ýn gerildiðine inandýklarý birbirini dikey kesen iki çizgidir.
Mukaddes þehir Kudüs Ýslâm´ýn hâkimiyetindeyken onu müslümanlardan almak için Papa´nýn teþvikiyle Avrupalý hükümdarlarýn ortak Hýristiyan ordularýnýn askerlerine, elbiselerinin üstüne büyük kýrmýzý haçlar diktirdiklerinden dolayý "Haçlýlar" (Ehl-i Sâlîb, Celibâ, Croises) denilmiþ, ve bunlarýn sekiz büyük seferle (H. 5-7/M.11-13. yüzyýl) Kudüs´e saldýrmalarýna "Haçlý Seferleri" (Ehl-i Sâlîb Muhârebeleri) adý verilmiþtir. 1096-1270 yýllarý arasýnda 174 yýl süren bu seferler birçok can ve mal kaybýna sebep olmuþ, ancak sonuçta kutsal topraklar müslümanlarýn elinde kalmýþtýr. Avrupa askerî tarihi açýsýndan baþarýsýz sayýlan Haçlý seferlerinde iki büyük din karþýlaþmýþ, savaþlarda Hýristiyan vahþetine karþý Türkler büyük kahramanlýklar göstermiþler, Salahaddin Eyyubi büyük bir Ýslâm mücâhidi olarak tarihe geçmiþ, Akkâ savaþý, gemicilik sanatýnýn ilerlemesi, hristiyanlarýn müslümanlardan birçok bilgiyi Avrupa´ya taþýmalarý gibi sonuçlara yol açmýþtýr. Ýnsanlýk tarihinde din savaþlarýnýn en büyüðü olan "Haçlý Seferleri" Ýslâm´ýn, ilâ´yý kelimetullah amacýyla, Hristiyanlýðýn altta iktisadi-sosyal sebepler yatan kutsal savaþ adý altýndaki saldýrýsýna karþý Ýslâm topraklarýný müdafaasýdýr. Ehl-i Sâlîb, müslümanlarýn Kur´an-ý Kerîm´de zikredilen ehl-i kitaba iliþkin âyetlerde açýklandýðý þekliyle kendilerine en yakýn olan bir tevhid dininin muharref savunucularýnýn din adýna yahudileri katletmeye baslamalarýyla ve Kudüs´ü fethetmek gayeleri ile de Ýslâm´la çarpýþmasý sonucunda yenilmiþ, 13. yüzyýldan sonra 20. yüzyýla kadar ehl-i sâlîb ile ehl-i hilal (Ýslâm) arasýnda yüzyýllarca savaþlar yapýlmýþtýr.
Ehl-i Sâlîb´in, seferler sýrasýnda tüm Anadolu´da vahþet sahnesi býrakmasýna raðmen, müslümanlar onlara karþý merhametli olmuþtur. Bu yüzden birçok "Haçlý askeri" seferlerde müslüman olmuþtur. Birinci Haçlý seferini düzenleyen keþiþ Pierr L´Erminete´nin hýristiyan hacýlarýna zulmedildiði yalanýný söylemesi üzerine Papa II. Urbain 488/1095 yýlýnda Fransa´nýn Clermont þehrinde din adamlarý ve komutanlarý toplamýþ Hristiyanlarý Kudüs´ü "kâfirlerden" kurtarmaya çaðýrmýþ, yüzbinlerce hristiyan ehl-i sâlîb bu emre uymuþtur. Papa, her gönüllünün sað kolu üzerine bir haç asmýþ ve böylece haç, savaþlarýn sembolü olmuþtur. Bütün derebeylik Avrupa´sý bu "kutsal savaþ" çaðrýsýyla birleþmiþtir. Batý Avrupa´da da Ýslam Hristiyanlýk çatýþmasý, Ýspanya´da devam etmiþtir.
Birinci haçlý seferinde ehl-i sâlîb, ayaktakýmý çapulculardan oluþan yüzbinlerce inananýn zalimce saldýrýsý ile Kudüs´ü istilâ etmiþ, þehirde katliâm yapmýþlar ve Kudüs Krallýðý´ný kurmuþlardýr. Haçlý teþkilatý, Saint Þövalyeleri´nin ortaya çýkýþý da bu sýrada olmuþtur. Ýkinci savaþta müslümanlar galip gelmiþler, üçüncüsünde Filistin´in batýsýný Selahaddin Eyyûbî kurtarmýþ, dördüncü seferde haçlýlar kutsal savaþý amacýndan saptýrarak dünya çýkarlarý için yapmýþlar, hattâ Kudüs´ü býrakýp Kostantiniyye ve Mýsýr´a yönelmiþlerdir.
Haçlý seferlerinin dünya tarihinde önemli sonuçlarý olmuþtur. Bunlardan, Ýslâm-Hristiyanlýk iliþkileri ile ilgili olanlarýn baþýnda her iki medeniyetin birbirine kültür alýþ-veriþine vesile olmasý gelir. Avrupa´ya müslüman dünya yoluyla birçok mal gittiði gibi, Kur´an-ý, Kerîm Latince´ye tercüme edilmiþ. Avrupalýlar dünyaya açýlmýþ, kilise ve Papalýk, derebeylik kurumunda, iktisâdi düzende deðiþim meydana gelmiþtir. (Ayrýca bk. HAÇLILAR)
Þamil ÝA
radyobeyan