Ecri misil By: armi Date: 11 Þubat 2010, 17:40:00
ECR-Ý MÝSÝL
Benzerine göre tesbit edilen ücret. Ecr, sözlükte sevap, mükâfat, ücret ve karþýlýk demektir. Misil ise, eþ, benzer, denk anlamlarýna gelir. Bir Ýslâm hukuku terimi olarak ecr-i misil, iþçi veya memura çalýþmasý karþýlýðý verilecek olan ücret, maaþ gibi bedellerle menkul veya gayri menkullerin kiraya verilmesinden doðan kira bedellerinde bilirkiþinin belirlediði miktarlar demektir. Akit sýrasýnda taraflarýn belirleyeceði ücrete de ecr-i müsemma* adý verilir.
Ecr-i misil iþçinin çalýþmasýnýn veya yaptýðý iþin belli esaslara göre takdir ve tesbit edildiði piyasa deðeridir. Bir iþçinin ecr-i mislinin hesaplanmasýnda ayný veya benzer iþi yapan diðer iþçiler, iþin yapýldýðý yer, zaman ve mevsim gibi unsurlar göz önünde bulunulur (Ali Haydar, Düraru´l-Hukkam, I, 683).
Ecr-i mislin tesbitinde genellikle bilirkiþiye baþvurulduðu için Mecelle´de: "Bîgaraz ehli vukufun takdir ettikleri ücret" þeklinde târif edilmiþtir (Mecelle, Madde: 414). Kira bedelinde ecr-i misli tespitte, kiralanan malla yaklaþýk ayný nitelikleri taþýyan benzerlerinin kira bedeli ölçü alýnarak tespit yapýlýr (es-Serahsî, XV, 149; el Kâsânî, Bedâyiu´s-Sanâyî, IV, 218; el-Fetâva´l Hindiyye, IV, 424).
Vâkýf, devlet ve yetim mallarýnýn kiraya verilmesi ecr-i misil´le olur. Eðer bu mallar fâhiþ gabin derecesinden daha az bir bedelle kiraya verilmiþse akit geçersizdir. Bu durumda kiracýya ya kira bedelini ecr-i misil seviyesine yükseltmesi ya da kiralananý tahliye etmesi bildirilir. Bu prensip, adý geçen mallarýn fâhiþ gabin (aþýrý aldanma) ile alým veya satýmýnda da geçerlidir. Çünkü devlet, vâkýf veya yetim adýna bunlarýn mallarýný kiraya veren veya satan yahut bunlar adýna mal alan kimse, kendi malý üzerinde tasarrufta bulunmadýðý için menfaat çatýþmasý olabilir. Bu yüzden töhmet altýndadýr. Hattâ bu akitlerin geçersiz sayýlmasý için hile veya aldatmanýn bulunmasý da þart deðildir (Ali Haydar, a.g.e., I, 588, 589; Hamdi Döndüren, Ýslâm Hukukuna Göre Alým-Satýmda Kâr Hadleri, Balýkesir 1984, s.151, 152). Fâhiþ gabin bilirkiþinin deðerlendirme alaný dýþýnda kalan ve insanlarýn aldanma saydýklarý ücret veya satýþ bedelleridir. Hanefilerden Nusayr b. Yahya (ö.268/881) fâhiþ gabin´i gayri menkullerde yüzde yirmi, hayvanlarda yüzde on ve menkul mallarda yüzde beþ olarak belirlemiþ, Mecelle´nin 165. maddesinde de bu miktarlarý ölçü almýþtýr. Ancak bu konuyu çözümleyen bir âyet veya sahih hadis bulunmadýðý için, ekonomik þartlara göre çok aldanmanýn ölçü ve kriterlerini devirlere göre bir Ýslâm beldesindeki yöneticilerin belirlemesi mümkündür (Ýbn Nüceym, el-Bahru´r-Râik, Mýsýr 1334, VII, 169; Ýbn Âbidin, Reddü´l Muhtar, IV, 159; Ali Haydar, a.g.e., I, 247; 588, 589; Ýbn Hazm, el-Muhalla, Mýsýr 1389, IX, 454 vd.).
Sonuç olarak ecr-i misil iþ ve kira (icâre) akitlerinin fâsit olmasý halinde ortaya çýkar. Meselâ iþ akdinde ücret veya maaþ kira akdinde ise kira bedeli belirlenmemiþse akit fâsit olur. Anlaþmazlýk halinde taraflar akdi bozabilirler. Ancak akit konusu kabzedilmiþ veya yararlanma olmuþ yahut yararlanma için gerekli süre geçmiþse, iþ akdinde iþçi, kira akdinde mülk sahibi ecr-i misle hak kazanýr. Çünkü iþ veya kira akdi satým akdine yararlanma da mala (ayn) benzer. Hanefiler dýþýnda diðer mezhepler fâsit ve bâtýl akit arasýnda bir fark görmezler. Hanefîlere göre iþ veya kira akdi bâtýl olursa ne ecr-i misil ve ne de ecr-i müsemmâ gerekmez. Suç iþletmek için adam kiralamak gibi... (el-Kâsâni, a.g.e., IV, 217; Ýbn Âbidin, a.g.e., V, 39; Ýbn Kudâme, el-Muðnî, V, 331; eþ-Þirâzî, el-Mühezzeb, I, 399, el-Mevsûatu´l-Fýkhýyye, Kuveyt 1980, s.263 vd.).
radyobeyan