Ebced By: armi Date: 11 Þubat 2010, 17:25:58
EBCED
Cümel, Cifr, Sayý sembolizmi.
Ebced veya Ebûced, Arap alfabesindeki harflerin kolaylýkla hatýrda kalmasý için düzenlenen bir hârf dizisi ile bu harf dizisinin her birine tekabül eden bir rakam deðeri sistemi ve diziyi oluþturan sekiz kelimenin ilkinin adýdýr.
Harflerin her birine 1´den 1000´e kadar matematik deðerler verilmiþtir.
Bu sekiz temel kelime þöyledir: "Ebced, Hevvez, Huttiy, Kelemen, Se´fes, Karaþet, Sehaz, Dazýð".
Bu kelimeler aslýnda Ýbrânî, Ârâmî Süryâni alfabelerinin harfleriyle -sessiz harfleri dikkate alýnarak aynýdýr. Alfabe Araplara Nebatîler yoluyla gelmiþtir. Sâmi alfabelerinin hemen tamamýnda bir rakam deðeri olan harfler sistemi kullanýlmýþtýr. Eski Ön Asya dillerinden Akadça ve Asurca´da bile bu deðerler kullanýlmýþtýr.
Yalnýz baþlarýna hiçbir anlamý olmayan ve sadece ezberleme iþini kolaylaþtýran bu sembolik sekiz kelimeden baþka harflerin sýrasý ve bunlarýn sayýlarý göstermekte kullanýlmalarý bakýmýndan Ýbrânî ve Ârâmî dillerindekiyle aynýdýr. Hemze´den, K´ya kadar olan harfler 1-100, son dokuzu da 200-1000 sayýlarýna delâlet eder. Yine bir baþka eski sistemde ayný yazý þeklinde olan harfler biraraya getirilip her grubun ilk harfinden sonra o harfe benzeyen diðer harfler sýralanýr. Meselâ, "Te", "Se", harfleri "Be"den sonra konulmuþtur. Yalnýz "Lam", "Vav", ve "Ye", harfleri sona býrakýlmýþtýr. Bu sýra Maðrib alfabesinde bugüne kadar muhafaza edilmiþtir: Elif, Be, Te, Se, Ha, Cim, Hý, Dal, Zel, Rý, Ze, Tý, Zý, Kef, Lam, Mim, Nun, Sad, Dat, Ayýn, Gayýn, Fe, Kaf, Sin, Þýn, Lam, Vav, Ye.
Rakam deðerli harf sistemi, çivi yazýsýnýn kullanýldýðý döneme kadar inen bir tarihi kökene sahiptir. Bu da vahiyle ilgisi olmayan bir alana yayýlmýþ olduðunu göstermektedir.
Cürhümî alfabesi temeline dayanan Arapça harfler diðer Sâmi dillerinden farklý olarak sýralanmaktadýr. Bu sýra Ýsmail (a.s.) zamanýnda ilk kez Arapça´ya uygulanmýþtýr. Sekiz kelimeden ibâret Ebced alfabesi yirmi sekiz harftir. Bunlara kolaylýkla öðrenilsin diye "Ýslâmî" bir kýlýf giydirilmiþtir. Meselâ:
1. Ebced´in ilk altý kelimesi olan Ebced, Hevvez, Huttiy, Kelemen, Se´fes, Karaþet; Þuayb (a.s.)´ýn kavminden altý askerin adýdýr. Bunlar Medyen ülkesinin þahlarý olup, Kelemen, hepsinin büyüðüydü ve harfleri bu þahlar düzenlemiþlerdi. Onlar, Medyen ve Eyke halkýyla birlikte helâk oldular.
2. Harfler altý þeytanýn adýna göre düzenlenmiþtir. Bu þeytanlardan korunmak için kelimelerin sonuna "Fetebârekallahu bi ahseni´l Hâlikýn" ibaresi eklenmiþtir
3. Ebced kelimeleri haftanýn günlerinin adýdýr. Harflerin sýrasý gün adlarýndaki sýraya göre düzenlenmiþtir.
Bu iddialarýn hepsi de Ýsrailiyattan ibârettir ve uydurmadýr. Ebced hesabýný Ýslâm tarihinde ilk kez yahudiler yapmýþlardýr. Rasûlullah´a gelen bir grup yahudi Kur´an-ý Kerim´deki hurûf-ý mukattaa adý verilen Elif, Lâm, Mim, vb. harflerini Ebced´e göre deðerlendirip, "Ýslâm ümmetinin ömrü, "Elif: 1, Lâm: 30, Mim: 40" olarak toplam 70 veya 71 yýldýr" demiþler; kendilerine hurûf-u mukattaa ile baþlayan "Kef, He, Ye, Ayn, Sad, gibi diðer ayetler hatýrlatýlýnca önce hesap etmeye baþlamýþlar, sonra bu iþin altýndan çýkamamýþ, zihinleri karýþmýþ, rezil olmuþlardýr. Ashab ve Rasûlullah (s.a.s.) onlarýn bu çocukça hesap iþine gülmüþlerdir.
Bazý âlimlerin de yalnýz fonetik fizyolojisi ilkelerine göre tanzim edilmiþ bir alfabe sistemi vardýr. Bu sistemde gýrtlak sesleri ile arka damak sesleri baþta gelir ve aðýz önünden çýkarýlan sesler ile dudak sesleri sona býrakýlmýþtýr. Halil b. Ahmed´in "Kitâbü´l Âyn´ýnda sýra þöyledir:
(ayn-ha-lamelif-gayn-gaf-kef-þýn-sad-dad-sin-ra-tý-dal-te-zý-zel-se-ra-lam-nun-fe-be-mim-vav-elif-ye)
Bu sýra el-Ezherî´nin "Tehzib"inde ve Ýbn Sîde´nin " el-Muhkem"inde de aynýdýr.
Hvaþ erbâbý harflerin âdedlere delâlet etmek özelliðine dayânarak eski devirlerde Ebced vb. kelimeleri büyü ve sihirde kullanmýþlardýr. Bu sistemde Elif´ten Ðayýn´a kadar her harfe bir tanrý adý ile tabii kuvvetler tekâbül eder. Bir taraftan aded ile harf arasýndaki bu iliþkiler diðer yandan bunlara tekâbül eden timsaller sayesinde amelî bir sýr sistemi geliþtirdiklerine inanmýþlardýr. Meselâ, efsun ve muskacýlýkta, harflerin adedi deðerlerine göre toplanýr ve bu toplamýn "cinler âlemi" ile iliþkisi bulunduðu kabul edilir. Bütün bunlar boþ, þeytani uðraþýdan baþka birþey deðildir.
Ebced hesabý Fars ve eski Türk edebiyatýnda tarih düþürmede de kullanýlmýþtýr. Meselâ Ýstanbul´un Fetih tarihi için Kur´ân-ý Kerîm´den "Âherûn" kelimesi düþürülmüþtür. Bunlarýn toplamý
(elif+gayn+ra+vav+nun)=1+600+200+6+50=857
çýkmaktadýr ve bu tarih Hicri 857 (M. 1453) yýlý olan fetih tarihidir. Ayný þekilde Elmalýlý M. Hamdi Yazýr, tefsirinde Molla Câmi´den naklederek Sebe sûresinin onbeþinci âyetindeki "Beldetün Tayyibetün" (iyi bir belde) ifadesi ile Ýstanbul´un fethinin kastedildiðini ve Ýstanbul´un fetih tarihinin (857 H. yýlýnýn) bu cümlenin ebcedi ile haber verildiðini yazmaktadýr (Elmalýlý Hamdi Yazýr, Hak Dini Kur´ân Dili, Ýstanbul 1936, V, 3956).
Ayrýca þâir Fuzûli, Kanunî Sultan Süleyman´ýn Baðdat´ý fetih tarihi olan 941 H. yýlý için; "Geldi burc-i evliyaya padiþah-ý namdâr" mýsraýný tarih düþmüþtür. Yine Sultan Abdülmecid´in saltanata geçiþine de "Bir iki iki delik Abdülmecid oldu Melik" mýsrasý ile tarih düþmüþlerdir.
Hatta bazen halk arasýnda dolaþan ve Kur´an-ý Kerim´in þifa ile ilgili âyetlerinin ebced hesabýna göre rakamlarýn yazýlýp bunlarla yapýlan muskalar bulunmaktadýr ki, bu rakamlarýn þifa vereceðine inanmak küfürdür. Bu gibi hususlar Hz. Peygamber´in sünnetinde olmadýðý gibi ashab, tâbiîn ve büyük imamlarýn böyle bir þeye baþvurmadýklarý ilmen ve tarihen bilinen bir husustur. Ebced hesabýna dayanarak ortaya çýkan Hurûfilik, bu iþi Kur´ân ile fal bakmaya kadar götürmüþtür. Bir devlet kuruluþu olarak Diyanet Ýþleri Baþkanlýðý´nýn, devletin dinî anlayýþýný yansýtmak üzere 1960´larda yayýmlanan ´´Allah Bizimle" adlý bir kitapçýkta Ebced hesabý ile Hz. Peygamber (s.a.s.) ile ilgili olan bir âyeti, 27 Mayýs 1960 askeri darbesine tarih düþürmeye çalýþmýþtýr. Oysa bu hesaplar, bir Ýsrailiyyat uydurmasý olup Ýslâm ile hiçbir ilgisi bulunmamaktadýr.
Bütün hurûf-û hecâ denilen yirmi sekiz harfi içine alan Ebced harf tertibinde harflerin sayýsal deðerleri þöyledir:
Ebced: Elif : 1, Ba : 2, Cim:3, Dal:4 Hevvez: He : 5, Vav : 6, Ze : 7 Hutti: Ha : 8, Tý : 9, Ya : 10 Kelemen: Kef : 20, Lam : 30, Mim : 40, Nun : 50 Se´fes: Sin : 60, Âyn : 70, Fe : 80, Sad : 90 Karaset: Kaf : 100, Rý : 200, Þýn : 3002 Te : 400 Sehaz: Se 500, Hý: 600, Zel : 700, Dazýð: Dad : 800, Zý : 900, Ðaym 1000.
Bugün ancak eski kitâbelerde ebced hesaplarýna rastlanmaktadýr. Arap harflerinin kutsal ve bâtýni bir ilim olan "Cifr" ile ilgili olan sayý sembolizminin Hz. Ali (k.s.) tarafýndan kodlandýðý iddia edilir (S. Hüseyin Nasr, Ýslâm ve Ýlim, Ýstanbul 1988, Çev: Ýlhan Kutluer, s.77). Bunun uydurmadan baþka birþey olmadýðý açýktýr.
Þâmil ÝA
radyobeyan