Dellal By: armi Date: 10 Þubat 2010, 17:07:24
DELLÂL (TELLAL)
Yol gösteren, kýlavuzluk yapan, bir haberi ilân eden; alýþ-veriþte aracýlýk yapan, simsar.
Farsça´dan Arapça´ya geçen "simsar" (çoð. semâsire), "dellal" ile ayný anlama gelir. Simsar, üretici ile anlaþýp onun malýný satan tüccardýr. Hz. Peygamber (s.a.s.) "simsar" olarak adlandýrýlan bu kimselere "tüccar" demiþtir. (el-Mutarrizî, Kitabü´l-Muðarrib, 235) Bu þekilde üretici ile tüketici arasýnda aracýlýk yapanlar halkýn iþini kolaylaþtýrýp onlarýn ihtiyaçlarýný gidermiþ oluyorlar. Dolayýsýyla, yaptýklarý ticarettir ve kazandýklarý helâldir. Bir de Hz. Peygamber (s.a.s.)´in yasakladýðý "pazar hürriyetine fiilî müdahale" demek olan simsarlýk vardýr ki bu yasaklanmýþtýr:
Herkesin ihtiyacý olan malýný satmak üzere pazara gelen bir yabancýya þehirli yaklaþarak: "Malýný ver; saklayalým, biraz beklettikten sonra da pahalýya satalým" der. Halbuki yabancý, malýný kendi eliyle satarsa -ucuz satmakla beraber- hem kendisi hem de þehirliler faydalanmýþ olacaktýr. Hadiste: "Hazýr olan (Þehirde oturan) hazýr olmayan (bâdî: þehir dýþýnda oturan)ýn yerine satmasýn. Ýnsanlarý kendi hallerine býrakýnýz. Allah onlarý birbirlerinden rýzýklandýrýr. " (Buhârî, Buyû´, 58, 64; Müslim, Buyû´, 11,12, Ebu Davud, Buyû 45; Tirmizî, Buyû, 17-18)
Dellâl, yaptýðý iþe karþýlýk, belli bir miktar nakit parayý veya kazancýn muayyen bir nisbetini, yahut aralarýnda anlaþtýklarý bir þeyi bayiden ücret olarak alýr, müþteriden bir þey isteyemez. Peygamberimiz (s.a.s.): "Müslümanlar þartlarýna göre hareket ederler" buyurmuþtur. Satýcýnýn, verdiði bu ücreti malýn fiyatýna ekleyerek satmasý caizdir. Abdullah Ýbn Abbâs (r.a.) þöyle demiþtir: "Þu elbiseyi sat. Þu veya bu fiyattan fazlasý senindir." demekte sakýnca yoktur. Ýbn Sîrîn (ö. 110/729) de þöyle der: "Þu elbiseyi þu kadar fiyatla sat; kazancý senindir veya ikimiz arasýndadýr" demekte sakýnca yoktur. (Yusuf el-Kardavî, Ýslâm´da Helâl ve Haram, çev. M. Varlý, Ýstanbul 1979, 274-275)
Dellal ve simsar iþçi gibidir. Fakat bunlar iþ karþýlýðý deðil, elindeki malý satarsa ücret alýr.
Zamanýmýzda pazarlamacýlýk baþlý baþýna bir iþ kolu haline gelmiþtir. Çünkü halkýn, piyasaya sürülen þok çeþitli mal ve eþyanýn kalite ve fiyatý hakkýnda saðlam bilgi edinmesi zordur. Ayrýca üretici malýný direkt olarak halka satma imkânýný her zaman bulamaz: Ya bayilik vererek malýný sattýrýr veya pazarlamacýlar vasýtasýyla halka ve müesseselere malýný arzeder, sipariþler alýr. Günümüzdeki bayi (yetkili satýcý) ve pazarlamacýlar da "dellal"ýn görevini üstlendiklerinden dellal sayýlýrlar.
radyobeyan