Cinayet By: armi Date: 08 Þubat 2010, 17:52:31
CÝNÂYET
Adam öldürme, cana kýyma. Kelime olarak meyveyi aðaçtan toplamak anlamýndadýr. Sonradan, insanlarýn yapmýþ olduklarý herhangi kötü bir davranýþa isim olmuþtur. Buna göre cinayet "cezayý gerektiren suç" demektir. Ýnsanlarýn canlarýna, organlarýna, mallarýna, ýrzlarýna taalluk eden herhangi yasak bir hareket cinayettir. Mallara karþý iþlenen cinayetlere gasb, hýrsýzlýk, yaðma ve itlaf gibi isimler verilir.
Ýslâm hukukunda terim olarak cinayet, insanýn nefsine veya organlarýna yönelik yasak bir fiil demektir. Diðer bir tarif ile cinayet; kýsas veya tazminatý gerektirecek þekilde insanýn nefsi veya bedeni hakkýnda vaki olan tecavüzdür.
Tariften de anlaþýlacaðý gibi, cinayetler baþlýca iki kýsma ayrýlýr. Birisi suçsuz bir kimsenin haksýz yere canýna kasdetmek, diðeri ise kiþinin bir uzvunu yaralamak veya azasýný kesmek gibi haksýz yere yapýlan tecavüzdür.
Ýslâm hukukunda adam öldürme* (katl) cinayeti beþ kýsma ayrýlmýþtýr:
1-Kasden öldürme: Ateþli silâh veya silâh yerine geçen yaralayýcý kýlýç, býçak ve balta gibi þeylerle vurup öldürmektir. Böyle bir suçu iþleyen hem büyük günah iþlemiþ olur ve hem de kýsas cezasýna çarptýrýlýr. Kur´an-ý Kerîm´de: "Kim bir mümini kasden öldürürse cezasý, içinde temelli kalacaðý Cehennem´dir. Allah ona gazabetmiþ, lânetlemiþ ve ona büyük bir azap hazýrlamýþtýr. " (en-Nisâ, 4/93) " Ey iman edenler! (kasden) öldürülenler hakkýnda size kýsas farz kýlýndý. " (el-Bakara, 2/178) buyurulur. Kasden öldürmede kefâret cezasý yoktur. Katil yakýnýný öldürmüþse mirastan mahrum olur.
2-Kasde benzeyen öldürme: Taþ, sopa ve benzeri silâh olmayan þeylerle kasden vurup öldürmektir. Böyle bir cinayeti iþleyen de günahkâr olur. Kefaret öder ve aðýr diyet cezasý verir. Mirastan mahrum olur.
3- Hata yoluyla öldürme: Hata; kasýtta hata ve fiilde hata olmak üzere iki kýsma ayrýlýr. Av hayvaný diye insana silâh atmak kasýtta hata: baþka bir hedefe atýlan silâhýn insana isabet etmesi de fiilde hatadýr. Böyle bir cinayet iþleyen günahkâr olmaz. Kendisine kefaret gerekir. Diyet ödemesi gerekmez. Yalnýz mirastan mahrum olur.
4- Hata yerine geçen öldürme: Ýnsanýn uyku esnasýnda saða sola dönmesi ile yanýndakini öldürmesi bu tür bir cinayettir. Bu da hata yoluyla öldürme gibidir. Ayný hükümler burada da geçerlidir.
5- Sebep olarak öldürme: Bu, çeþitli þekillerde bir baþkasýnýn ölümüne sebep olmaktýr. Meselâ birinin kendi mülkü olmayan bir yere kuyu kazýp oraya bir baþkasýnýn düþerek ölmesi gibi. Böyle bir cinayetten dolayý sadece diyet gerekir (Ö. N. Bilmen, Istýlâhât-ý Fýkhýyye Kamusu, III,10).
Hac veya umre için ihrama girmiþ olan kimseler için yapýlmasý yasak olan þeylere de cinayet denir ki cinayetin büyüklük veya küçüklük durumuna göre birtakým cezalar gerekir. Kurban kesmek, sadaka vermek gibi. (Ayrýca bk. Adam Öldürme).
radyobeyan