Bedi By: armi Date: 04 Þubat 2010, 14:53:40
BEDδ
Cenâb-ý Allah´ýn esma-i hüsnasýndan biri. Kendinden türediði Be de´ fiilî "icat etmek, örneksiz yapmak, yokken eþsiz biçimde ortaya koymak" demektir. Allah´la ilgili olarak kullanýldýðýnda, "aletsiz, zamansýz ve mekânsýz icat etmek" anlamý da verilmiþtir. (Raðýp el-Isfahanî, el-Müfredat fi Garîbi ´l-Kur´an, 38).
Kelime, Kur´an´da çok az yerde geçer. Bir ayette, hristiyanlar´ýn ruhbaniyyeti ibtidâ´, yani Allah kendilerine emretmediði halde, sonradan icat ettikleri ifade olunurken (el-Hadîd, 57/27); bir baþka ayette, Hz. Muhammed´in (s.a.s.) "bid´an mine´r-rusul" yani, kendinden önce hiç resul gelmemiþ de, kendisinin ilk defa resulluk iddiasýnda bulunan biri olmadýðý ve Risâlet´i icat etmediði anlatýlýr (el-Ahkâf, 46/9).
Kur´an´da yaratýlýþla ilgili olarak, onu tabiî, biyolojik, müþahhas, mücerred, maddî-manevî... her yönden ve bütün safhalarýyla açýklayan ´ halk, fatr, ber, inþa, tasvir, tesviye, istiva, ca´l, vaz´, medd, inbat, ihrâc, ta´dîl, binâ, raf´, bast, ferþ, mehd...´ gibi çeþitli kelimeler kullanýlýr. Yaratýlýþ, bir yandan böyle yeri yayma, üzerine daðlarý mýhlama, daðlar üzerinde yollar yapma, duman halindeki göðü yedi gök halinde tesviye etme, dünya semasýný süsleme, ay´ý ýþýklý, güneþi lamba kýlma ve cinleri alevli ateþten, insaný ise derece derece kuru toprak, kara balçýk, nutfe, rahim cidarýna asýlan aþýlanmýþ yumurta, kan pýhtýsý, bir çiðnem et, sonra kemikler ve etten yaratma gibi ifadelerle anlatýlýrken, bir yandan da daha mücerred tarzda yaratýlýþýn sadece bir kelime´ olduðu ifade edilir. Esmâ-i Hüsnâ´dan olan bedî´ ismi, tabiî ve tedricî yaratýlýþý ve ayný zamanda bu yaratýlýþýn bütünüyle örneksiz ve eþsiz yapýldýðýný ifade etmektedir. Bu manayý, Kur´an´da "o (gökleri ve yeri eþsiz, örneksiz ve önünde hiç bir model olmadan yaratan" (el-Bakara. 2/117) ifadesinde görürüz
Allah; evvel, âhir*, zahîr* ve batýn*dýr ve Kâinat´ý yoktan, hiçbir varlýk hiçbir model ve örnek ortada yokken yaratmýþtýr. Hüccetü´l-Ýslâm Ýmam-ý Gazâli bu eþsiz yaratýþ için "yaratýlýþta daha güzeli olamaz." demiþtir. Bu bakýmdan, O´nun yaratmasýnda hiçbir eþi, ortaðý olmadýðý gibi; O´nun faydalandýðý, -hâþâ- kendisinden istifade ettiði bir baþka ilâh, bir baþka yaratýcý da yoktur. Oysa, Allah´a þirk koþmak gibi, gökleri ve yeri titretecek bir zulmü iþleyen insanýn herhangi bir þeyi örneksiz, yardýmcýsýz ve tek baþýna yoktan varlýk alanýna çýkarmasý mümkün deðildir. Ýnsan, temelde var olan ve dolayýsýyle zihnine kavram halinde Allah tarafýndan çabasýnýn karþýlýðýnda ilham edilen ve gerek kendinden önce, gerekse kendi zamanýnda yaþayanlarýn fikirleriyle olgunlaþan þeyleri ortaya koyabilir. Ýnsanýn bu özelliði de Bedî´ olanýn varlýðýný ortaya koymaya yeterlidir.
radyobeyan