Aziz hadis By: armi Date: 04 Þubat 2010, 14:00:12
AZÎZ HADÎS
En az iki ravinin rivayet ettiði hadîs. Âhâd haberler arasýnda yer alan Azîz hadîsin tarifinde muhaddisler ihtilaf etmiþlerdir. Ýbnü´s-Salâh, (Ulûmü´l-Hadîs, s. 243) ve onu izleyen Ýmam Nevevî (et-Takrîb ve´t-Teysîr, s. 375) Azîz hadisi þöyle tarif etmiþlerdir: "Zührî ve Katâde gibi hadisleri muteber olan imamlardan iki veya üç kiþinin rivayetleriyle infirâd ettikleri hadîse azîz denir." Ýbn Hacer´e göre ise, en az üç ravisi olan haberlere meþhûr, en az iki ravisi olanlara azîz denir. (Ýbn Hacer, Nuhbetü´f-Fiker Þerhi, Çev. Talât Koçyiðit, Ankara 1971, s. 28) Haberin bu þekilde isimlendirilmesi, ya az bulunduðu için veya baþka bir isnadla kuvvetlenmesi sebebiyledir. Ýbn Hýbbân el-Büstî, Azîz hadîsi, senedinin sonuna kadar hep iki kiþinin diðer iki kiþiden rivayet ettiði hadis þeklinde tarif ettiði için, bu tür hadîsin hiç bulunamayacaðýný iddia etmiþtir. Ýbn Hacer, Ýbn Hýbbân´ýn bu anlayýþýna cevaben der ki: "Ýbn Hýbbân, bütün tabakalarda yalnýz iki kiþinin iki kiþiden rivayetini kastediyorsa, bu doðrudur; gerçekten bu çeþit bir rivayet bulmak hemen hemen imkânsýz gibidir. Fakat bizim anlayýþýmýza göre azîz hadîs, isnadýnýn baþýndan sonuna kadar ravisi ikiden az olmayan haberdir." Buna Buhârî ve Müslim´in Enes b. Mâlik´ten müþtereken, Buhârî´nin ayrýca Ebû Hüreyre´den rivayet ettikleri þu hadis örnek gösterilmektedir: Resulullah (s.a.s.) buyurmuþtur ki:
"Herhangi biriniz beni anasýndan, babasýndan ve çocuðundan daha çok sevmedikçe hakkýyle iman etmiþ olmaz. " (Buhârî, Ýman, 9; Müslim, Ýman, 67) Bu hadisi, Enes´ten Katâde ve Abdülazîz b. Suheyb; Katâde´den Þu´be ve Saîd, Abdülazîz´den de Ýsmaîl ve Abdülvâris rivayet etmiþ; bunlarýn herbirinden de birer cemaat rivayet etmiþtir. (Ýbn Hacer, Nuhbetü´l-Fiker Þerhi, s. 28; Subhi Sâlih, Hadis Ýlimleri ve Hadis Istýlahlarý, Çev. Yaþar Kandemir, Ankara 1973, s.199; Talât Koçyiðit Hadis Istýlahlarý, Ankara 1980, s. 56)
Yalnýz bir sahabîden rivayet edildiði hâlde daha sonraki tabakalarda en az iki ravisi olan hadislere de azîz denmiþtir. (Ahmed Naîm, Tecrîd-i Sarîh Tercemesi Mukaddimesi, I,108) Bazen bir hadise azîz ve meþhur denildiði de olur. Ýki sahabînin rivayetiyle azîz sayýlan bir hadis,daha sonra pek çok kimsenin rivayetiyle meþhur olabilir.
Herhangi bir tabakada yalnýz iki ravi tarafýndan rivayet edilen hadîsler olarak tarif edebileceðimiz azîz hadîs;ravilerinin durumuna göre sahîh, hasen veya zayýf olabilir.
radyobeyan