Azimet By: armi Date: 03 Þubat 2010, 22:24:51
AZÎMET
Allah´ýn yapýlmasýný emrettiði ve yapýlmamasýný istediði hususlarda tam bir titizlik gösterip bir emir ve yasaklara kuvvetle ve kesin kararlýlýkla uymakla ilgili bir fýkýh ýstýlahý. Azimet, kuvvetle, ýsrarla ve büyük bir kararlýlýkla bir þeyi istemek veya yapmaktýr. Azimetin karþýtý olarak; ruhsat tabir ve ýstýlahý kullanýlmýþtýr. Bir Ýslâmî emir ve hükmü tam ve mükemmel olarak yerine getirme hususunda dikkat ve saðlam irade kullanýlýrsa bu tavýr azimettir. Fakat bu hükmü tam ve mükemmel bir þekilde yerine getirmek mümkün olmazsa o zaman ruhsatlarý kullanmak sözkonusudur.
Bu duruma göre azimet; farz, vacip, sünnet, müstehap, mübah, mekruh ve haramlarýn tümünü içerir. Meselâ vaktinde ve bütün þartlarýný yerine getirerek namaz kýlmak bir azimettir. Fakat hastalýk halinde oturarak; yolculukta cem ve takdim yaparak kýlmak ruhsattýr. Oruç, normal zaman ve þartlarda bütün müslümanlarýn tutmasý ve yerine getirmesi gereken bir ibadettir. Fakat hastalýk ve yolculuk halinde daha sonra kaza etmek þartýyla orucu Ramazan´dan sonraya býrakmak bir ruhsattýr.
Zaruretler bazý haram ve yasak olan þeyleri mübah kýlar. Ýþte buna ruhsat denir. Bu açýdan haram olan þeyler üç kýsma ayrýlýr:
1-Hiç bir þekilde iþlenilmesine ruhsat verilmeyen haramlar. Meselâ bir kimse ne kadar tehdit ve baský altýnda kalsa da baþkasýný öldürmesi veya bir uzvunu kesmesi caiz deðildir. Buna ruhsat verilmemiþtir.
2-Zaruret ile sakýt olan haramlar. Zaruret bunlarýn iþlenmesini mübah kýlar ve haram olmasýný ortadan kaldýrýr. Ölmek tehlikesiyle karþý karþýya kalan kimse, ölmeyecek kadar murdar et yiyebilir. Tedavi maksadýyla doktor, kadýn ve erkeklerin avret mahallerine bakabilir.
3-Haram olmasý tamamen ortadan kalkmayýp, zaruret anýnda ruhsat ihtimali olan ve mübah muamelesi gören haramlar. Meselâ bir kimsenin malýna tecavüz etmek haramdýr. Aç kalýp da ölüm tehlikesiyle karþý karþýya kalan bir kimse baþkasýnýn malýný rýzasý olmasa da alýp yiyebilir. Bundan dolayý günahkâr olmaz ve sorguya çekilmez. Ancak sonra mal sahibine hakkýný vermesi veya helâlleþmesi gerekir. (Ali Haydar, Mecelle Kavaid-i Külliye Þerhi, Ýstanbul, 1317, 28-29)
Aslî emir ve hüküm olduðundan dolayý ibadetlerde azimeti kullanmak esastýr. Bir mazeret olmadýðý müddetçe ruhsatlara baþvurmamak, takvaya en yakýn olan yoldur. Meselâ Allah´ý inkâra veya onun emir ve hükümlerini redde zorlanan bir insanýn, bu imanýnda direnip kâfirler tarafýndan þehit edilmesi bir azimettir. Fakat böyle bir iþkenceye katlanamayýp, bir an için imaný içeride gizleyerek, kâfirlerin dediðine uymak bir ruhsattýr. Ayný þekilde yolculuk veya hastalýk anýnda ölüm söz konusu ise, o zaman azimetle amel edip oruç tutmaða kalkmak haramdýr. Böyle tehlikeli bir durumda ruhsatý tercih etmek müslüman için farzdýr. Açlýktan ölmek üzere olan bir kimsenin de baþka bir yiyecek olmadýðý takdirde ölü hayvan eti veya domuz eti yemesi de onun için farzdýr. Böyle bir durumda da azimetle amel edilemez. (es-Serahsî, el-Usûl, Kahire, 1372, I, 118, 121)
radyobeyan