Amel-i kesir By: armi Date: 03 Þubat 2010, 12:09:24
AMEL-Ý KESÎR
Çok amel, çok iþ.
Amel sözlükte; iþ, eylem, hareket demektir. Kesîr ise çok anlamýna gelir. Sýfat tamlamasý olarak "çok hareket" demektir. Fýkýhta namazý bozan iþlerle ilgili olarak kullanýlan bir terimdir. Bir kimse namazda iken, dýþarýdan gören kimsenin onun namazda olmadýðýnda þüphe etmeyeceði derecede ilâve hareketler yapýyorsa buna "amel-i kesir" denir. Eðer dýþarýdan bakan kiþi, namaz kýlanýn namazda olup olmadýðýnda þüphe ederse, buna "amel-i kalîl (az hareket)" denir. Namazda yapýlan çok hareket (amel-i kesir) namazý bozar. Meselâ namaz kýlan kimsenin, namaz içinde ceketini çýkarmasý, çorap giymesi, birisiyle konuþmasý gibi. Paltonun eteklerini toplama, takke veya sarýðý düzeltme gibi hareketler ise az hareket (amel-i kalîl) sayýlýr ve namazý bozmaz. Ayrýca maliki mezhebinde amel-i kesîr´in namaz cinsinden de olmamasý gerekir. Hareketin kasten veya unutarak olmasý sonucu deðiþtirmez.
Namaz kýlan, namaz cinsinden ilâve bir hareket yaptýðý zaman, -rükû´ yahut secdeleri fazla yapmak gibi-, eðer bunu kasten yapmýþsa, hareketin azý da çoðu da namazý bozar. Eðer bunu unutarak yapmýþsa, namazý bozmaz. Nitekim sözlü olan fazlalýklar, fâtiha´yý iki defa okumak gibi, kasten olsa bile, mutlak olarak namazý bozmaz. Ancak yanlýþlýkla olmuþsa "sehiv secdesi*" yapýlýr.
Namazda göðsün kýbleden baþka tarafa çeviriliþi namazý bozar. Ancak bunu yapmaya zorlanýlmýþ olur veya zorunlu sebeplerle yapýlmýþ bulunulursa, bu þekilde namazýn rükünlerinden bir rükûn edâ edilinceye kadar kalýnmadýkça namaz bozulmaz. Eðer insan bu hareketi isteyerek ve özürsüz olarak yapmýþsa namaz bozulur. Aksi hâlde, göðsü çevirme az olsun çok olsun namaza zarar vermez (el-Cezîrî, Kitabü´l-Fýkh ale´l-Mezâhibi´l-Erbaa, I, 305-306).
Fürû´ kitaplarýnda amel-i kesîr ve kalîl için þu ölçüler verilmiþtir:
1) Uzaktan bakanýn namaz kýlan þahsýn, yapmasý sebebiyle namazda olmadýðýna þüphe etmediði iþ amel-i kesîr; namazda olup olmadýðýnda þüphe ettiði iþ ise amel-i kalîl´dir.
2) Âdet olarak iki elle yapýlan iþ amel-i kesîrdir. Bunun bir elle yapýlmasý hükmü deðiþtirmez. Sarýk sarmak, kemer baðlamak gibi. Âdeten bir el ile yapýlan iþ amel-i kalîldir. Takke giymek ve çýkarmak gibi. Ancak bunu üç defa tekrar ederse ameli kesîr olur.
3) Birbiri ardýnca yapýlan üç hareket amel-i kesir, deðilse amel-i kalîl sayýlýr.
4) Amel-i kesîr kasten yapýlan iþtir.
5) Durum namaz kýlanýn görüþüne býrakýlýr. Onun çok gördüðü iþ ameli kesir, az gördüðü ise amel-i kalîldir (Ýbn Âbidîn Terc., Ýstanbul 1982,II, 537, 538)
radyobeyan