Ahkam By: armi Date: 02 Þubat 2010, 16:45:14
AHKÂM
Hükümler, yargýlar, kanunlar, kararlar.
Ahkâm hüküm kelimesinin çoðulu olup "hükümler" demektir. Hüküm, sözlükte men etmek, önlemek anlamlarýna gelir. Hâkimin davayý neticeye baðlamasýna hüküm denmesi, taraflar arasýndaki düþmanlýðý önlediði içindir. Hüküm, bir þeyi diðerine dayandýrma, emir ve irade manasýnda da kullanýlmýþtýr. (M. Salahî, Kamûs-i Osmânî, III, 297; H. Karaman, Fýkýh Usûlü, Ýstanbul 1963, 170)
Terim olarak ´hüküm´ü fýkýh usulü bilginleri þöyle tarif etmiþlerdir: "Mükellef (yükümlü) kimselerin iþleriyle ilgili Allah ve Resulü´nün hitaplarýdýr." Meselâ; Allah´ýn "namaz kýlýnýz", "adam öldürmeyiniz" hitaplarý birer hükümdür.
Fâkîhlere göre ise hüküm, bu hitâbýn eser ve neticesidir. (Abdulvehhab Hallâf, Ýlmu Usûli´l-Fýkh, Kahire 1978, 100) "Namaz kýlýnýz" hitâbýnýn eser ve neticesi farz, "adam öldürmeyiniz" hitâbýnýn ise haramdýr. Buna göre namaz kýlmanýn hükmü farz, adam öldürmenin hükmü ise haramdýr.
Fýkýh usulü bilginlerine göre dinî hükümler iki kýsma ayrýlýr:
Birincisi teklifi hükümlerdir. Bir iþin yapýlmasýný ya da yapýlmamasýný gerektiren veya ikisi arasýnda tercih etmekte serbest býrakan hükümlerdir. Bir iþin yapýlmasýný gerektiren hükümlere farz ve mendup, yapýlmamasýný gerektirene haram ve mekruh, muhayyer * býrakýlan hükme de mübah denir. (Abdulvehhab Hallaf, a.g.e. 101)
Ýkincisi ise vaz´î hükümlerdir. Bunlar, ibadet ve muamelelerin sýhhati için gerekli olan þartlarý gösteren hükümlerdir. Bir fiil iþlenirken dinî kurallara uygun olup olmadýðý bu tür hükümlerle anlaþýlýr. Meselâ alýþveriþin sahîh olmasýyla ilgili hükümler bu kabildendir.
Ýman-amel ve ahlâk açýsýndan hükümlere gelince;
Bu açýdan Ýslâm´daki hükümler üç kýsma ayrýlýr:
1- Ýtikâdý Hükümler: Allah´ýn varlýðý, birliði, sýfatlarý, peygamberler, melekler ve ahiret hayatý gibi inançla ilgili olan hükümlere itikâdî hükümler denir.
2- Amelî Hükümler: Bu da üç kýsma ayrýlýr:
a- Namaz, oruç, zekât ve hac gibi ibadetlerle ilgili hükümler.
b- Alýþveriþ, evlenme-boþanma gibi muamelelerle ilgili hükümler.
c- Çeþitli suçlara dünyada verilecek cezalarla ilgili hükümler.
3- Ahlâkî esaslarla ilgili hükümler: (Ö. N. Bilmen, Muvazzah ÝIm-i Kelâm, Ýstanbul 1979, 71-72)
radyobeyan