Acz By: armi Date: 02 Þubat 2010, 03:02:58
ACZ
Bir nesneye gücü yetmemek, kudreti olmama durumu, güçsüzlük, kifâyetsizlik. Bu sýfatlarý üzerinde bulunduran kimseye de âciz denir. Acz, kudretin zýddýdýr. Bir þeyi yapmaya gücü yetmeyen kimse ondan âcizdir.
Ýslâm´da mükellefiyet (yükümlülük)´ler kudrete baðlýdýr. Bir þeyi yapmaktan âciz olan onunla mükellef* deðildir. Allah hiç kimseyi gücünün yetmeyeceði bir þeyle yükümlü tutmaz. Allah kullarýnýn âciz kaldýðý konularda onlar için bazý kolaylýklar getirmiþtir. Meselâ su bulamayan ya da kullanmaktan âciz olan kimse teyemmüm eder. Namazda ayakta durmaktan âciz olan kimse namazýný oturarak kýlar, oturmaktan da âciz ise iþâretle kýlar. Ramazan orucunu tutamayacak kadar hasta ve âciz olan kimse yer, sonra iyileþince kaza eder. Hacca gitmeye kudreti olmayana hac farz deðildir .
Acz, ehliyet* ârýzalarýndandýr. Bir iþi yapmak için insanýn ona ehil olmasý gerekir. Buna edâ ehliyeti diyoruz ki iki kýsma ayrýlýr:
1- Ehliyet-i Kâsýra: Kudreti noksan olanlarýn ehliyetidir. Çocuklarýn ve delilerin akýllarý eksik olduðundan kudretleri de noksandýr. Bu gibi kimselerin fiilleri namaz ve oruç gibi Allah hukuku ile ilgili ise edâsý sahîh ve muteber olur, kul hakkýyla ilgili ise yapýlan iþin cinsine göre üç durum söz konusudur:
a- Hibe ve sadaka kabul etmek gibi kendileri için faydalý olan þeyler geçerlidir.
b- Borç vermek ve baðýþta bulunmak gibi, kendileri için zararlý olan hususlar sahih deðildir, geçersizdir.
c- Alýþveriþ gibi olan þeyler ise velisinin iznine baðlýdýr.
2- Ehliyet-i Kâmile: Aklý tam olanlarýn ehliyetidir. Ergenlik çaðýna gelmiþ ve aklý yerinde olan kimselerin ehliyeti gibi. (Ömer Nasuhi Bilmen Hukuki Ýslâmiye ve Istýlahatý Fýkhiyye Kamusu, I, 228)
radyobeyan