Senede Tekrarlanan Nafileler By: derya Date: 30 Ocak 2010, 21:37:44
Sene Ýçinde Tekrarlanan Nafileler
Bu nafileler Þaban, Receb, Teravih ve Bayram namazlarý olmak üzere dört kýsma ayrýlýr:
1. Bayram Namazý
Bayram namazý (Þafiî´ye göre) çok kuvvetli bir sünnettir ve dinin þiârlarýndandýr. Bayram namazýnda yedi þeye riayet etmek gerekmektedir:
A) Sýra ile ve þu þekilde üç tekbir alýnmalýdýr:
Allah herþeyden daha yücedir. (Üç defa) Bol, bol yapýlan hamd yalnýzca O´na mahsustur. Sabah akþam O´nun her türlü eksiklikten uzak olduðunu ikrâr ederiz. O´ndan baþka mâbud yoktur.. O´nun ortaðý da yoktur. Kâfirler böyle yapmamýzý istemeselerde biz O´na ihlaslý olarak itaat ederiz.
Ramazan bayramý gecesi tekbirle açýlmalý ve bayram namazý kýlýnýncaya kadar da tekbirler getirilmelidir. Kurban bayramýnda ise, arefe gününün sabah namazýndan onüçüncü günün akþamýna kadar tekbir getirilir. Bu konudaki fetvâlarýn en güzeli budur.
Farz ve sünnet namazlarýnýn akabinde tekbir getirilmelidir. Fakat farzdan sonra getirilenlerin daha efdâl olduklarý muhakkaktýr.
B) Bayram sabahý gusledilmeli, en güzel elbiseler giyinilip koku sürünmelidir. Erkeklerin týpký cum´a gününde olduðu gibi, abasýný sýrtýna geçirip sarýk sarmalarý çok faziletlidir. Bayram günlerinde çocuklara ipekli elbiseler giydirilmemeli, kadýnlar da (bayramlaþmaya) çýktýklarý takdirde süslenmemelidirler.
C) Namazdan sonra eve, bayram namazýna gidilen yoldan deðil, baþka bir yoldan dönmelidir; çünkü Hz. Peygamber böyle yapardý,245
Hz. Peygamber bayram namazlarýna kýzlarýn ve kadýnlarýn da getirilmelerini emrederdi.246
D) Mekke ve Kudüs-ü Þerif hariç, bayram namazýný sahralara
çýkarak kýlmak müstehabdýr. Fakat yaðmurlu günlerde sahraya çýkmayýp câmilerde kýlmakta bir beis yoktur. Bulutsuz günlerde devlet baþkanýnýn (veya vekilinin) mescidde zayýf kimselere bayram namazýný kýldýrmasý için birisine emir verip kendisinin kuvvetlilerle birlikte tekbirler getirerek sahraya çýkýp bayram namazýný orada edâ etmesi câizdir.
E) Vakti gözetlemelidir. Bayram namazýnýn vakti güneþin
doðuþu ile zevâl arasýdýr. Kurbanlarýn kesim zamaný ise, güneþin iki hutbe okunacak ve iki rek´at namaz kýlýnacak kadar yükselmesiyle baþlar, onüçüncü günün akþamýna kadar devam eder.
Kurban bayramý namazýný, kurban kesimi için, acele ederek vaktin evvelinde kýlmak müstehabdýr. Ramazan bayramý namazýnýn ise sadaka-ý fýtrin, namazdan evvel daðýtýlmasý için biraz ertelenmesi müstehabdýr. Ýþte Rasûlullah´ýn sünneti böyledir.247
F) Halk, namazda tekbir getire getire gitmelidir; Ýmam, musallaya varýnca ne oturur ve ne de nafile namaz kýlmakla meþgul olur. Bu sýrada cemaat nafile namazlarýný sona erdirerek hazýrlanýr; sonra müezzin veya baþka birisi bir veya iki defa es-salâtu câmiatun´ (Namaz cemaatle kýlýnacaktýr) diye baðýrýr.
Bundan sonra imam, cemaatin önüne geçerek iki rek´at namaz kýldýrýr. Birinci rek´atta, tahrim tekbiri ile rükûa varmak için getirilen tekbirden baþka yedi tekbir getirir. Her iki tekbir arasýnda ´Sübhânallâhi velhamdülillâhi velâ ilâhe illallâhu vallâhu ekber´ der. Ýftitah tekbirinden sonra, istiftah duasý olan ´veccehtü´yü okur. Fâtiha´yý euzü ile birlikte sekizinci tekbirden sonra okur; Fâtiha´dan sonra birinci rek´atta Kâf, ikinci rek´atta da Kamer sûresini okur.
Ýkinci rek´attaki zâid (fazla) tekbirler beþ tanedir. Kýyam ve rükû tekbirleri bunlarýn dýþýndadýr. Ýkinci rek´atýn tekbirleri arasýnda da birinci rek´atýn tekbirleri arasýnda okuduðu duayý okumalýdýr. Namazdan sonra da aralarýnda oturulan iki hutbe irâd etmelidir. Bayram namazýný kaçýran kimse, namazýný kaza etmelidir.
G) Bir koç kurban etmelidir.
Hz. Peygamber, boynuzlu iki koç kurban etmiþtir. Bunlarý bizzat mübarek elleriyle kesmiþ ve keserken de þöyle buyurmuþtur: ´Allah´ýn ismiyle kesiyorum. O herþeyden yücedir. Bu kurban, ´benim ve kurban kesmeye gücü yetmeyen ümmetlerimin kurbanýdýr´.248
Hz. Peygamber þöyle buyurmuþtur:
Zilhicce hilâlini gören kimse, eðer kurban kesmeye niyet etmiþse, artýk o andan itibaren tüylerinden ve týrnak-larýndan birþey kesmesin.249
Hz. Peygamber zamanýnda kiþi bütün aile bireyleri hesabýna bir koyun kurban eder; bundan hem kendileri yer, hem de yedirirlerdi.
Kiþi kurban etinden üç gün ve daha fazla müddetle yiyebilir. Ýslâm´ýn baþlangýcýnda üç günden fazla yenilmemesi yasaðý vârid olmuþsa da sonradan daha fazla bekletmeye ruhsat verilmiþtir.250
Süfyan es-Sevrî ´Ramazan bayramýndan sonra oniki rek´at, kurban bayramýndan sonra da altý rek´at namaz kýlmak müstehabdýr´ buyurmuþ ve ayný zamanda bu namazýn sünnet olduðunu da belirtmiþtir.251
2. Teravih Namazý
Teravih namazý, yirmi rek´attýr. Bu yirmi rek´atýn nasýl kýlýndýðý herkesçe bilinmektedir. Teravih namazý -her ne kadar fa-zilet bakýmýndan iki bayram namazýndan eksik olmakla birlikte sünnet-i müekkede´dir. Teravih namazýnýn cemaatle mi yoksa tek baþýna mý edâ edilmesinin daha efdâl olduðu hususunda ihtilâf vardýr. Hz. Peygamber iki veya üç gece çýkýp, teravih namazýný cemaatle kýldýrmýþsa da, sonraki gecelerde çýkmamýþtýr. Çýkmamasýnýn sebebini de þöyle izah etmiþtir:
Teravih namazýnýn size vâcib olmasýndan korktuðum için dýþarý çýkmadým.252
Hz. Ömer, vahyin sona ermesiyle artýk farz olmayacaðýndan emin olduðu için, halký, teravih namazýný cemaatle kýlmaya teþvik etmiþtir. iþaret etmektedir; çünkü sahih bir hadîste Hz. Peygamber´in ne bayram namazýndan evvel ve ne de sonra sünnet kýlmadýðý kaydedilmektedir.
Bazýlarý ´Hz. Ömer cemaatle kýldýrdýðý için, teravih namazýnýn cemaatle kýlýnmasý tek baþýna kýlýnmasýndan daha efdâldir. Bir de cemaatte bereket vardýr. Farz namazlardaki cemaatin fazileti diðer namazlardaki cemaat için de delil teþkil eder.
Diðer taraftan insan tek baþýna namaz kýlarken çoðu zaman gevþeklik gösterir. Fakat cemaati gördüðü zaman neþelenir´ demiþlerdir. Bazýlarý da ´Teravih namazýný tek baþýna kýlmak, cemaatle kýlmaktan daha efdâldir; çünkü teravih sünneti, bayram namazlarý gibi Ýslâm´ýn þiârlarýndan deðildir. Bu bakýmdan teravih namazýný Kuþluk ve Tahiyyet´ül-Mescid namazlarýna benzetmek daha evlâdýr. Halbuki bu namazlarýn cemaatle kýlýnmasý sözkonusu deðildir. Âdete göre, bir cemaat camiye birlikte girdikleri halde Tahiyyet´ul-Mescid´i cemaatle kýlmazlar´ demiþlerdir.
Teravih namazýnýn tek baþýna kýlýnmasýnýn daha efdâl olduðuna Rasûlullah´m þu hadîsi delil getirilmiþtir:
Kiþinin, evinde kýldýðý nafile namazýn camide kýldýðý nafile namaza olan üstünlüðü, týpký camide cemaatla kýlýnan farz namazýn evde tek baþýna kýlýnan farza olan üstünlüðü gibi-dir.253
Benim bu camimde kýlýnan bir namaz, baþka camilerde kýlýnan yüz namazdan daha efdâldir. (Mekke´deki) Mescid-i Harâm´da kýlýnan bir namaz da benim camimde kýlýnan bin namazdan daha üstündür. Bütün bunlardan daha üstünü kiþinin evinin bir köþesinde yalnýzca Allah Teâlâ´nýn bileceði þekilde kýldýðý iki rek´at namazdýr.254
Bunun hikmeti þudur: Cemaatla yapýlan ibâdete çoðu zaman riyâ karýþmasý ihtimâli vardýr; fakat tenha yerlerde insan böyle bir felâketten emindir. Ýþte teravih namazýnýn cemaatla veya münferiden (tek baþýna) kýlýnmasý hususunda bunlar söylenmiþtir.
En geçerli fetvaya göre teravih namazýnýn cemaatla kýlýnmasý daha efdâldir; nitekim Hz. Ömer de böyle yapmýþtýr. Bazý nafilelerin cemaatla edâ edilmeleri meþru kýlýnmýþtýr. Teravih namazý da açýkça edâ edilmesi gereken dinî þiârlardandýr. Cemaatteki riyâya ve tek baþýna kýlýnan namazdaki tembelliðe gelince, bu cemaat ruhunun faziletine bakmaktan uzaklaþmak demek olur. Bu delili ileri süren kimse, þöyle demiþ gibidir: ´Cemaatle kýlýnan namaz, tembellikle terkedilmesinden daha hayýrlýdýr. Ýhlâs ise, her zaman için riyadan hayýrlýdýr´.
Sözgelimi bir zat vardýr ki teravihi tek baþýna kýldýðý zaman tembellik göstermez; cemaate iþtirak ettiði zaman da, riyâkarlýk yapmaz. Acaba bu adam için, bu iki hareketten hangisi daha efdâldir? Bu durumda cemaat bereketiyle artan ihlâs ile tenha yerlerde saðlanan kalp huzuru arasýnda düþünmek, birisinin diðerinden üstünlüðünü savunmak hususunda tereddüd etmek gerekir.
Müstehab olan þeylerden biri de, Ramazan ayýnýn ikinci yarýsýnda vitir namazýnýn son rek´atýnda, rükûdan sonra Kunut duâsýný okumaktýr.
3. Receb Namazý
Hz. Peygamber´den müsned olarak þöyle rivayet edilmektedir:
Bir kimse Receb ayýnýn birinci perþembesinde oruç tutup ayný gün akþam ile yatsý arasýnda iki rek´atta bir selâm vermek ve her rek´atýnda Fâtiha sûresini bir defa, Kadir sûresini üç ve Ýhlâs sûresini de oniki defa okuyup namazdan sonra yetmiþ defa salavât-ý þerîfe getirir ve daha sonra da ´Yâ rabbi! Ümmî peygamberin Muhammed´e ve onun âline rahmet deryâlarýný coþtur!´ duasýný okuyarak secdeye kapanýr ve secde halinde de yetmiþ defa ´Sübbûhun Kuddûsün Rabb´ul-melâiketi ve´r-Rûh´ dedikten sonra baþýný kaldýrýp yetmiþ defa da ´Ey rabbim! Affeyle, rahmet eyle ve bildiklerinden vazgeç; çünkü en keremli ve en gâlib olan sensin´ derse ve arkasýndan da ikinci bir secde daha yapýp, birinci secdede okuduklarýný bunda da okuduktan sonra dileðini Allah´tan isterse, istedikleri kendisine verilir. Çünkü Hz. Peygamber þöyle buyurmuþtur: ´Bu namazý kýlan kimsenin denizin köpükleri, kumlarýn taneleri, daðlarýn aðýrlýðý, aðaçlarýn yapraklarý kadar günahý olsa Allah Teâlâ onu affedecek ve bu kiþi kýyamet gününde ateþe müstehak olan yakýnlarýndan yediyüz kiþiye þefaat edecektir´.255
Bu namaz, müstehab namazlardandýr. Bu müstehab namazý Nafileler bölümünde zikretmiþtik. Bu namaz, mertebesi teravih ve bayram namazlarýndan aþaðý olmakla birlikte týpký onlar gibi, senelerin tekrarý ile tekrarlanan bir namazdýr. Bu namazýn hadîs ahad yoluyla nakledildiði için mertebesi diðerlerinden daha aþaðýdýr; fakat ben Kudüslülerin istisnasýz bu namaza devam ettiklerini ve bu namazýn terkedilmesine müsamaha göstermediklerini gördüm; bundan dolayý buradada zikretmeyi uygun buldum.
4. Þaban Namazý
Þaban´ýn onbeþinci gecesinde yüz rek´at namaz kýlýnýr. Bu namazý kýlan kiþi her iki rek´atta bir selâm verir. Her rek´atta Fâtiha´dan sonra onbir Ýhlâs-ý Þerîf okur. Dilerse on rek´at da kýlabilir. O zaman her rek´atta Fâtiha dan sonra yüz Ýhlâs-ý Þerîf okur. Bu namaz da müstehab namazlar grubuna dâhildir. Selef, bu namaza hayýr namazý adýný verirlerdi. Selef bu namazý kýlmak için bir araya gelir ve çoðu zaman da cemaatle edâ ederlerdi.
Hasan Basrî´nin þöyle dediði rivayet edilir: Hz. Peygamber´in sahabilerinden otuz tanesi bana þöyle demiþlerdir:
Bu gecede bu namazý kýlan kimseye, Allah Teâlâ yetmiþ defa nazar eder. Her nazar ile de onun yetmiþ ihtiyacýný giderir ki bu ihtiyaçlarýn en azý affedilmektir.256
244) Irâkî bu hadîse rastlamadýðýný söylemistir. Ayrýca bkz. Zebîdî, III/382
245) Müslim, (Ebu Hüreyre´den)
246) Buhârî ve Müslim, (Ümmü Atiyye´den)
247) Ýmam Þafiî, (Ebu´l-Hüveylis´den mürsel olarak)
248) Buhârî ve Müslim (Enes´den). Ancak ikisinde de ´Bu kurban benim ve kurban kesmeye gücü yetmeyen ümmetlerimin kurbanýdýr´ ilâvesi yoktur.
249) Müslim, (Ümmü Seleme´den)
250) Tirmizî ve Ýbn Mâce, (hasen-sahih bir senedle)
251) Irâkî bunun sünnet olduðu hususunun asýlsýzlýðýna
252) Buhârî ve Müslim, (Hz. Âiþe´den)
253) Âdem b. Ebî Ýyaz, (Zümre b. Habib´den mürsel olarak); Ýbn Ebî Þeybe, el-Musannef, (Zümre b. Habib´den mevkûf olarak)
254) Ebu Þeyh, Enes´den þöyle rivayet eder: ´Mescidimde kýlýnan bir namaz onbin namaza bedeldir; harem-i þerifte kýlýnan bir namaz yüzbin namaza, hududlardaki namazsa iki milyon namaza bedeldir, Bütün bunlardan daha fazlasý, kiþinin gece yarýsý evinde, Allah rýzasý için kýldýðý iki rek´at namazdýr´. Hadîsin senedinde zaaf vardýr.
255) Rezin, (Bu hadîsin uydurma olduðu söylenmiþtir.)
256) Ýbn Mâce, (Hz. Ali´den zayýf bir senedle); Irâkî´ye göre bu hadîsin aslý yoktur.
radyobeyan