Cebire Bahsi By: ezelinur Date: 26 Ocak 2010, 19:16:21
Tanýmý: Fýkýhçýlarýn ýstýlahýnda cebire hastalanan bir organýn üzerine sarýlan sargý bezi veya bu organýn üzerine konulan ilâç demektir. Sarýlan bu baðm aðaç veya hurma dalýyla raptedilmesi þart olmadýðý gibi, sargý sarýlan organýn kýrýk olmasý da þart deðildir. Bu konuda esâs alýnan husus, organýn kýrýk, çýkýk, romatizma ve benzeri durumlardan herhangi biri nedeniyle hasta olmasýdýr. Þu halde fýkýhçýlara göre cebire; hasta olan organa sarýlan bað, veya bu organ üzerine konulan ilâçtýr.
Hükmü: Þer´î yükümlülüklere muhâtab olan bir kiþinin abdest veya gusül alýrken, yýkamasý gereken organlarýndan birinde bir cebire sargýsý veya ilâcý bulunmasý hâlinde, bu organý yýkamaktan ötürü zarar görecek veya acý hissedecekse bu sargýnýn veya ilâcýn üzerine meshetmesi farz olur. Cebire ile ilgili olarak anlattýðýmýz bu hükme Þâfiîler ve bir kýsým Ha-nefîlerden baþka muhalefet eden olmamýþtýr. Bu mezhebterin konu ile ilgili görüþleri aþaðýda anlatýlmýþtýk.
Þafiiler dediler ki: Hasta olan organ ya sargýlý olur, ya üzerinde ilâç bulunur veya üzerinde hiçbir þey bulunmaz. Eðer sargýlý ise bu durumda üç þeyi yapmasý vâcib olur:
1. Hasta organýn saðlam kýsmýný yýkayacaktýr.
2. Üzerinde sargý bulunan hasta kýsmýn üzerine meshedecektir. Bu mesh, çoðunlukla saðlam olan kýsmýn üzerine sarýlan sargýnýn üzerine yapýlmakla, alttaki yeri yýkamaya bedel olur. Ama sargý, sadece hasta olan kýsmýn üzerine sarýlmýþ da saðlam olan kýsýmlarýn üzerine taþmamýþsa, bu durumda sargýnýn üzerine meshetmek vâcib olmaz. Yine ayný þekilde sargýnýn altýnda bulunan saðlam kýsmý yýkamak mümkün olduðu takdirde hasta kýsmý meshetmeye de gerek kalmaz.
3. Hasta kýsmý yýkamaya bedel olarak teyemmüm edecektir. Sonra kiþi eðer cünüb ise bu üç madde arasýndaki sýraya uymasý vâcib olmaz. Söz-konusu sýra þöyledir: Saðlam kýsým yýkanacak, sargýnýn üzerine meshedilecek ve bundan sonra da teyemmüm edilecektir. Ama kiþi, cünüb olduðunda bu tertibe riâyet etmeyip dilediði þýktan herhangi birini önce, diðerini sonra yapabilir. Ama cünüb deðilse önce saðlam yeri yýkayacak, sonra sargýlý yeri meshedecek, bundan sonra da teyemmüm edecektir. Yani, yýkama iþini teyemmümden önce yapmak þarttýr. Ama sargý üzerine meshetmek, yýkamadan veya teyemmümden önce de yapýlabilir.
Hasta organlar birden fazlaysa, bu organlar sayýsýnca teyemmüm etmek vâcib olur. Ancak bütün organlarda hastalýk söz konusu ise bunlarýn tümünün yerine bir defa teyemmüm etmek yeterli olur. Yine bunun gibi, eðer hastalýk ,tertibte peþpeþe gelen yüz ve kollar gibi iki organda bulunmaktaysa ve bunlarýn da tümünü kaplamýþsa yine bunlarýn yerine bir tek teyemmüm etmek; bundan sonra saðlam kýsmý yýkamak; daha sonra da sargýnýn üzerini meshetmek yeterli olur. Sargýnýn üzerini meshetmek, cebire ile sarýlý saðlam yerleri yýkama yerine geçerli olur.
Bu anlatýlanlar, hasta organýn sargýlý olmasýyla ilgilidir. Ama hasta organ sargýlý olmazsa bu durumda saðlam olan kýsým yýkanacak; hasta kýsým içinse yýkama yerine geçerli olmak üzere teyemmüm edilecektir. Çünkü Þâfiîlere göre mesh, meþru deðildir. Ancak hasta organýn üzerindeki sargýnýn kapattýðý saðlam kýsýmlarý yýkamaya bedel olarak meshetmek, mestler mesabesinde olduðundan ötürü caiz olur. Ama organ açýk olur da yýkanmasý mümkün olmazsa, bunun meshedilmesinin bir anlamý olmaz. Yýkamaya bedel olarak sadece teyemmüm etmek yeterli olur. Eðer hastalýk, teyemmüm organlarýndan birindeyse ve bunu toprakla meshetmek mümkün olmamakta veya zararlý olmaktaysa bu durumda sözkonusu hastalýklý organý meshetme yükümlülüðü düþer. Yalnýz bu durumda kýlýnan namaz hastalýðýn iyileþmesinden sora iade edilmelidir.
Hanefiler dediler ki: Cebire üzerine meshetmenin hükmüyle ilgili olarak iki görüþ vardýr:
1. Bu organýn üzerinde bulunan sargýnýn meshedilmesi farz olmayýp vâcibtir. Abdest bahsinde de anlatýldýðý gibi, farzla vâcib arasýnda fark olmasý Hanefîlere göredir. Bu nedenle hasta kiþi, hastalýklý organýný meshetmeksizin namaz kýlacak olursa, bu namazý sahîh olmakla birlikte bilâhare iade etmesi vâcib olur. îâde etmeyecek olursa vacibi terketmiþ olur ki; bu nedenle Peygamber (s.a.s.) jn þefaatinden yoksun kalýr. Her ne kadar bu kiþinin cehennem azabýyla azablandýrýlmasý sözkonusu deðilse de, Peygamber Efendimizin þefaatinden yoksun kalmasý da az bir ceza deðildir.
2. Cebire üzerine meshetmek farzdýr. Bu durumda, hastalýklý organýn üzerindeki sargýnýn meshedilmemesi hâlinde kýlýnan namaz sahîh olmaz. Mâlikî ve Hanbelîler de bu görüþtedir. Hanefîlerce ileri sürülen bu görüþlerin ikisi de sahîh olup mükellefin bunlardan herhangi birine uymasý caiz olur.
radyobeyan