Seksendokuzuncu Mektup By: derya Date: 16 Ocak 2010, 14:28:15
SEKSENDOKUZUNCU MEKTUP
Fýrat Müftüsü Abdulkadir oðlu Muhammed Said’e. Cum’a namazýnýn iade edilmesine itiraz ettiðinde, «biz kýlýnan cum’a namazýnýn sahih olduðuna inandýðýnýmýz halde ,vacib olarak deðil, alimler onun sýhhatinde ihtilaf ettikleri için ,öðle namazmý kýlýyoruz» verdiði cevabý, salih olup olmadýðýna dair bazý muhtelif kavillerin beyaný ve herhangi bir namazýn sýhhatinde hilaf vaki olduðunda münferiden bile olsa, iade edilmesi sünnet olduðu, cýým’a namazý üç kýsým oiup bu kýsmýlarýn beyaný ve bu konu ile ilgili mes’ele hakkýndadýr.
ALLAH’IN ADIYLA BAÞLARIM
Hamd alemin Rabbine olsun! Salat ü selam efendimiz Muhammed’ in, (Sallallahü aleyhi ve sellem) bütün al, ashab, zevcelerinin, dünürlerinin, ensar ve muhacir sahabesinin olsun!
Sonra bu mektub, ilim ve tarikatýn hizmetçisi Ahmed’den Allah yolundaki kardeþi ve dostu Müftü Abdülkadir oðlu Muhammed Said’edir. Allah, onu temenni eylediði þeylere ulaþtýrsýn! (Ahmed), size ve yanýnýzdakilere selam edip size ve onlara dua ederek, sizden ve onlardan dua taleb ettikten sonra, deðerli mektubunuz’un bize ulaþtýðýný bildiriyoruz. Onda, «farz namazlar, altý deðil beþ olduðu, eðer ‘kýlýnan cuma namazý sahih ise, öðle namazý kýlýnmaya ihtiyaç olmadýðýný, salih deðilse, fasid bir ibadetin kýlýnmasý haram olduðundan öðle namazýýýýn kýlýnmasý caiz deðildir ve beni muaheze (mes’ul) etmeden bu mes’eleye cevab vermenizi rica ederim» diye beyanda bulundunuz.
Tevfik Allah’tan, tahkik yollarý Allah’ýn yed-i kudretinde olduðunu der ve þöyle cevab veririz ki: Biz, Fýkýh kitablarýnda cum’a namazýnýn iade edilmesi hakkýnda açýkça belirtilen ihtilaflý kaviller olduðundan cuma namazý kýldýktan sonra sahih olduðunu itikad ederiz. Lakin sahih olmadýðna dair kavlin hilafýndan kurtulmamýz için ihtiyat olarak öðle namazýný da kýlýyoruz. Sizin gibilere açýkça ma’lümumuzdur ki, cum‘a namazý bir ibadettir. Salih olmasý, erkan ve þartlarý hakkýnda her dört mezheb imamlarý ve baþka alimler de ihtilaf etmiþlerdir.
Cum’a namazý kýlacak kimselerin sayýlarý hakkýnda da ayrý ayrý olarak alimlerin onbeþ kavilleri olup ihtilaf vaki olmuþ ve dört mezhebe göre de ayrý ayrý sahih olmasýnýn þartlarý vardýr. Onlarýn muhalefet edilmesinin. sorumluluðundan kurtulmak müstehabdýr.
El-Þeyh Muhammed bin Süleyman El-Kürdi sonra El-Medeni’den (Rahmetullahi aleyh) cum’a namazýnýn þartlarý mevcud olmayýp da dört mezhebden herhangi birisi taklid edilerek namaz kýlýndýktan sonra, cemaat, öðle namazýný da kýlmak .süretiyle iadesi caiz olup olmadýðý hakkýnda sorulmuþ. Kendisi þöyle cevab vermiþtir: Alimlerin bunda yaptýklarý hilaflarýndan dolayý sorumlu olmamak için cum’a namazýndan sonra öðle namazýný kýlmalarýnda hiç bir man’i yoktur. Hatta en ihtiyatlý olaný da budur.
«Imadad» kitabýnda «özürlü olmayan bir kimseye, cum’a namazýndan sonra, iade kasdiyle, öðle namazýný kýlmasý keza aksine: öðle namazý olarak iki rekat cum’a namazýnýn kýlýnmasý caiz deðildir» diye geçen ibaresinin manasý, cum’a namazýnýn sahih olmadýðýna dair alimler nezdinde kuvvetli bir delile dayanacak bir ihtilaf mevcud olmayýp sýhhatine ittifak edilen cum’a namazý demektir. Evet, cemaat kendi mezhebinden baþka bir mezhebi taklid edebilmesi için o mezhebdeki cum’a namazýnýn þartlarýna riayet etmeleri, cum’a namazýnýn salih olmasý bakýmýndan lazýmdýr. Taklid eyledikleri mezhebe göre de cum’a namazýnýn þartlarý mevcud olmazsa, ibadete ve muamelatta alimlerin ittifakýyla caiz olmayan telfikten kaçýnman için cum’a namazýnýn kýlýnmasý o mezhebe göre de caiz olmaz. Mesela: oniki erkek ile cum’a namazý kýlýnmasý caizdir diyen Ýmam-ý Malik’in mezhebinde, cum’a namazýnýn muteber olan bazý þartlarý þunlardýr: Elbise, beden, üzerinde namaz kýlýnan yer, meni ve diðer pisliklerden temiz olmasý, hadeste þübhe vaki olunca, abdest alýnmasý, abdest alýnýrken baþýn hepsi mesh edilmesi, uzuvlar arka arkaya hemen yýkanmasý, abdest ve gusulde uzuvlar yýkanýrken oðulmalarý, secdede burun ve iki el çýplak olarak yerde olmalarý, selamdan önce, namazdan çýkmak için niyet edilmesi, namazý kýldýran imam balið olmasý (erginlik çaðma gelmiþ olmasý), gizlice fasýk ise aþikar etmemesi, hatib ile imam (namazý kýldýran) bir kiþi olmasý ve cum’a namazý büyük camide kýlýnmasý...
Yine yukarýda adý geçen El-Þeyh Muhammed’den, «Cum’a namazýnýn Þafii mezhebine göre, þartlarý mevcut olmadýðý taktirde nasýl yapýlacaktýr?» diye sorulunca, þöyle cevab verdi: Bu durumda kýlýnan cum’a namazý, fasid bir ibadet olduðundan kýlýnmasý haramdýr. Evet, Þafii mezhebine göre, cum’a namazýnýn þartlarý mevcut olmayýp da, mezhebine taklid edilmesi, caiz olan bir imamýn kýlýnmasýna cevaz verdiði kavline ,sahih olarak taklid eden Þafii bir kimseye, mezhebin þartlarýna göre, cum’a namazý kýlmasý caizdir. Hatta vacibdir. Cemaat bu þekilde taklid ederek, cum’a namazý kýldýktan sonra, bu husustaki muhtelif kavillerindeýý gelen þübheden kurtulmalarý için, öðle namazlarýnýn iadesini arzu ederlerse, münferiden(teker teker) de olsa iadesinde hiç bir beis yoktur. Belki müstehabdýr.
Alimlerin «Cum’a namazý kýlýndýktan sonra, öðle namazý olarak iade edilmez.» diye dedikleri sözleri, özürlü olmayan kimseler hakkýndadýr. Kýldýklarý cum’a namazlarýnýn sahih olmasýna dair alimlerin muhtelif kavilleri olan kimseler de özürlüdürler. Mekke-i Mükerreme’de Þafiilerin müftüsü olan El-Þeyh Muhammed Salih El-Reis’den (Rahmetullahi aleyh) «cum’a namazýný kýldýran imam, cemaatin mezhebine muhalif ise, cemaat için öðle namazýnýn kýlýnmasý sünnet midir?» diye soruldu. «Evet Yalnýz da olsa, öðle namazýnýn kýlýnmasý sünnettir. Çünkü alimlerce, sýhhati hakkýnda hilaf vaki olmuþ, herhangi bir namaz, münferiden de olsa, iade edilmesi sünnettir demiþlerdir» diye cevab verildi.
Hiç þübhe yok ki, söz konusu olan bu þekildeki cum’a namazýnýn sýhhatinde, Tuhfet El-Muhtaç kitabýnýn, cum’a babýnda, iþaret ettiðine göre, ihtilaf vaki olmuþ bir meseledir. Burada Þeyh Muhammed Salih in ibâresi sona erdi. Þeyh Abdulhamid, Tuhfet El-Muhtaç hâþiyesinde, demiþ ki: Remli, kýldýðý cum’a namaznýn sahih olup olmadýðýný bilmeyen kimse, o günün öðle namazýný kýlmasý vâcibdir, demiþtir. Þeyh Abdülhamid’in Tuhfe kitabýnýn cum’a namazý bahsindeki «Dördüncü þartý cemaatle kýlmak» ibaresinden, hemen önceki bu sözleri sona erdi.
Remli kitabýnýn hâþiyesi olan Þebramellisi de, bu bölümde demiþ ki «mes‘eleden bir dal» bir kimse, cum’a namazýnýn kýlmasý zimmetinde kalýp, öðle namazýnýn kýlmasý üzerine vâcib olduðu taktirde, öðle namazýný cemaatle kýlmasý, farz-ý kifaye midir? Bu soru hakkýnda akla gelen cevab, Cemal El-Remli cemaatle kýlmasý farz-ý kifayedir, diye fetvâ vermiþtir. Burada Minhac kitabýnýn hâþiyesi olan Ýbni Kâsým’ýn ibâresi sona erdi.
Ýþte bundan ve cemâat namazý bahsindeki «Birisi din ilminde ümmi (okur yazar olmayan) zan ettiði bir kimseye iktida edip, namaz kýlsa, okur yazar olup olmadýðý durumu da bilinmediði taktirde, muktedi namazýný tekrar, kýlýp iade etmesi lâzýmdýr.» Ýbâresinden anlaþýldý ki, birisi cum’a namazýnýn (Þafii mezhebine göre) þartý olan kýrk adet erkekten bazýsýnýn cum’a namazýna ehil olup olmadýðýnda, þekk edip de durum belirmemesi halinde, cum’a namazýndan sonra öðle namazý kýlmasý lâzýmdýr. Zira cum’a namazýna iþtirak eden her biri, diðerine nisbeten bir imamdýr. Burada Kürdi’nin ibâresi sona erdi.
Kürdi’nin «Her birisi diðerine nisbeten bir imamdýr» dediði bu kavlinin manâsý sahih olarak cum’a namazý kýlmasý için öðrenmekte tembellik eden veya kendisine öðretmesi mümkün olmayan kimseler Tuhfet kitabýna göre aralarýnda fark olmadan iade edecektir. Kürdi haþiyesindâki bu kavli, El-Envâr kitabýnýn üzerinde yazdýðý hâþiyesinde de zikr edilmiþtir. Burada El-Tuhfe’nin hâþiyesi, Þirvâni’nin ibaresi sona erdi.
Ýtimad edilir Þafii fikýh kitablarýndan þaretle hatta. sârih olarak anlaþýlýyor ki, cum’a namazý üç kýsma ayrýlýr:
A) Cum’a namazý kýlýndýktan sonra öðle namazý olarak iâdesi câiz olmayan kýsýmdýr. Ki bu kýsým, sahilý olmadýðý hakkýnda kuvvetli veya zayýf bir hilaf olmayýp, bütün mezheb imamlarý ile diðer âlimlerce sahih olmasýnda ittifak edilen cum a namazýdýr. Lâkin insaf gözii ile bakýlsa, böyle bir cum’a namazý, hakkýyla kýlýnmasý nerede bulunur. Hattâ az olan þeylerin en azýdýr.
B) Öðle namazý olarak iâdesi vâcib olan kýsýmdýr. Ki o, bu zamanda, bütün bi belde halký bi camide cum’a namazý kýlmalarý mümkün olup da, ihtiyaç vaki olmadan müteaddit camilerde kýlýnan cum a namazlarý gibi...
C) Öðle namazý olarak iadesi sünnet olan cum’a namazýdýr. Ki zayýf bir kavle göre de olsa, sahih olmadýðý hakkýnda, hilaf mevcut olduðu cum’a namazýdýr.
Köylerde cum’a namazý kýlýnmasý sahih deðildir, diyen Ebu Hanife (Radýyallahü anh) gibi diðer mezheb imamlarýnýn muhalefetinin sorumluluðundan kurtulmak için, iade ettiðimiz cum’a namazýmýz, bu son kýsýmdandr. Bu mektubda yazýlan bu mes’eleleri din alimlerine bilhassa kendisi cum’a namazýnýn iade edilmesine razý olmayýp, itiraz eden Nakþibendi tarikatýna mensub Þeyh Abdullah’ a göstermeniz rica olunur.
radyobeyan