Herodot
(Halikarnassoslu Herodotus) (Yunanca: Ηροδοτος Herodotos) (M.Ö. 484, Halikarnas - M.Ö. 425), M.Ö. 5. yüzyýlda yaþamýþ olan Yunanlý tarihçi ve antik yazar. Tarihin babasý olarak anýlýr. Gezilerinde gördüðü yerleri ve insanlarý anlattýðý, Herodot Tarihi olarak bilinen eseriyle tanýnýr. Eserinin esas konusu, Persler ve Yunanlar arasýnda yapýlan Pers Savaþlarý'dýr (M.Ö. 492-449).
Ünlü Cicero (De leg. 1,5) tarafýndan tarih yazarlarýn babasý veya ilk tarih yazarý olarak tanýmlandý. Latince pater historiae (tarihin babasý) ünvanýna sahiptir.
Yaþamý
Herodot Halikarnassos'da Batý Anadolu'daki bugünkü Bodrum yakýnlarýnda Türkiye'de dünyaya geldi. Tiran Lygdamis tarafýndan sürülmesi üzerine, gençliði o zaman bilinen dünyanýn birçok yerine yaptýðý gezilerle geçmiþtir. Uzun süre Atina'da yaþýyan Herodot'un Mýsýr'a gidip Assuan'a kadar indiði, Mezopotamya'yý, Filistin'i, Güney Rusya'yý gördüðü, Afrika'nýn kuzey kýyýlarýnda bulunduðu sanýlmaktadýr. Yaþlýlýðýnda Ýtalya'daki Thurii adlý Yunan koloni'sine çekilmiþ, kendisine "Tarihin Babasý" olma ününü kazandýran eserini yazmýþtýr.
Eseri Üzerine Bir Yorum
Birincisi yazarýn doðumundan önce, ikincisi de çocukluðunda geçen Pers-Yunan Savaþlarý Herodot Tarihinin asýl konusu olmakla birlikte, bu eser yalnýzca bir tarih kitabý deðildir. Eski Yunan'ýn bu ilk nesir sanat eseri, ayný zamanda çeþitli ulus ve ülkeler üstüne, efsaneyle karýþýk coðrafik ve sosyolojik bilgiler de veren bir hazinedir. Herodot, Tarih'inde bize kendisinin Yunan ve Atina deðerlerine baðlýlýðýný sezdirmekle birlikte, olaðanüstü bir hoþgörü ve tarafsýzlýk duygusuna sahip olduðunu da gösterir.
Herodot Tarihi yazýlýþýndan yüzyýllar sonra, Hellenistik dönemde bir Ýskenderiyeli yayýncý tarafýndan büyük ustalýkla dokuz kitaba bölünmüþtür. Bu dokuz kitap üçer üçer Pers-Yunan iliþkileri açýsýndan anlamlý bölümler meydan getirmektedir. Ýlk üç kitap Asya'da, Ýkinci üç kitap Avrupa, üçüncü üç kitap da Yunanistan'da geçen olaylarý hikâye etmekte; ilk üç kitapta Persler aðýr basmakta, son üç kitapta Yunanlýlarýn Thermopylae yenilgisinden sonra, Salamis, Plataea ve Mycale zaferleri anlatýlmaktadýr. Perslerin Ýskitye ve Ýyonya yenilgileri, Yunanlýlarýn Marathon yenilgisi.( Maraton Savaþý sayfasýnda Yunanlýlarýn zaferi deniliyor.Pers hükümdarlarý bakýmýndan; ilk üç kitapta Kyros ve Kambyses ile Darius'un baþa geçiþi, ikinci üç kitapta Darius, üçüncü üç kitapta da Kserksess istilasý hakkýnda bilgi toplayýp, ilkin bu kitaplarýn son üçünü yazdýðý, baþtaki altý kitabý ise daha sonra hazýrladýðý anlaþýlmýþtýr
Eserin tenkiti
Herodot, belirtildiði gibi, antik Romalý siyaset adamý ve tarihçi Cicero'dan itabaren "Tarihin Babasý" olmakla tanýnmakla beraber, antik çaðlardan itibaren de eseri ve iþlediði konulara tutumu üzerinde büyük tenkitlere uðramýþtýr ve Herodot'a bir diðer lakap olarak "Yalanlarýn Babasý" adý da verilmiþtir. Herodot, antik çaðlar yazarlarýýndan beri, yanlýðý, yaptýðý hatalar ve intihalciliði dolayýsýyla kritik edilmiþtir. Örneðin, Roma Ýmparatoru Septimius Severus döneminde çok ün kazanan ve imparator Elagabalus dönemi sonuna kadar yaþamýþ olan ünlü Roma yazar ve retorik (belagat) hocasý Claudius Aelianus (d. yak. 175 - ö. yak. 235) zamanýmýza gelebilen "Varia Historiae (Çeþitli öyküler)" adlý eserinde Herodot'u "yalancý" olmakla nitemiþ ve kavramsal olarak oluþturduðu "takdis edilimiþler adasý"nda Herodot'un yeri olmadýðýný açýkca belirtmiþtir. Birçok modern tarihçiler ve filezoflar, özellikle tarihin objektif olmasýný kabul edenler, tarafýndan bu tenkitler kabul edilmemekle beraber, bu kritik fikirler modern düþünürler arasýnda hala da tutulmaktadýr. Bunlardan bazýlarý Herodot'u kaynaklarýný icat etmekle, yaptýðý gezileri abartmakla ve bu abartmalar ve icatlarýn gerçek olmadýðýný bile bile onlara eserinde gerçekliklerine inanýrmýþ gibi önemli yer vermekle itham etmektedirler.[2] Gerçekten eserinde görülen kendine ün kazandýran birçok hallerde Herodot belli bir olay veya sürec hakkýnda gerçeði bilmiyorsa veya kendine bildirilen sýkýcý gerçekler kendi fikir ve inançlarýna uymuyorsa, o olay veya süreç hakkýnda birkaç deðiþik alternatif vermekte ve bunlardan hangisinin kendi fikirine göre daha olasý olduðunu bildirmektedir.
(Halikarnassoslu Herodotus) (Yunanca: Ηροδοτος Herodotos) (M.Ö. 484, Halikarnas - M.Ö. 425), M.Ö. 5. yüzyýlda yaþamýþ olan Yunanlý tarihçi ve antik yazar. Tarihin babasý olarak anýlýr. Gezilerinde gördüðü yerleri ve insanlarý anlattýðý, Herodot Tarihi olarak bilinen eseriyle tanýnýr. Eserinin esas konusu, Persler ve Yunanlar arasýnda yapýlan Pers Savaþlarý'dýr (M.Ö. 492-449).
Ünlü Cicero (De leg. 1,5) tarafýndan tarih yazarlarýn babasý veya ilk tarih yazarý olarak tanýmlandý. Latince pater historiae (tarihin babasý) ünvanýna sahiptir.
Yaþamý
Herodot Halikarnassos'da Batý Anadolu'daki bugünkü Bodrum yakýnlarýnda Türkiye'de dünyaya geldi. Tiran Lygdamis tarafýndan sürülmesi üzerine, gençliði o zaman bilinen dünyanýn birçok yerine yaptýðý gezilerle geçmiþtir. Uzun süre Atina'da yaþýyan Herodot'un Mýsýr'a gidip Assuan'a kadar indiði, Mezopotamya'yý, Filistin'i, Güney Rusya'yý gördüðü, Afrika'nýn kuzey kýyýlarýnda bulunduðu sanýlmaktadýr. Yaþlýlýðýnda Ýtalya'daki Thurii adlý Yunan koloni'sine çekilmiþ, kendisine "Tarihin Babasý" olma ününü kazandýran eserini yazmýþtýr.
Eseri Üzerine Bir Yorum
Birincisi yazarýn doðumundan önce, ikincisi de çocukluðunda geçen Pers-Yunan Savaþlarý Herodot Tarihinin asýl konusu olmakla birlikte, bu eser yalnýzca bir tarih kitabý deðildir. Eski Yunan'ýn bu ilk nesir sanat eseri, ayný zamanda çeþitli ulus ve ülkeler üstüne, efsaneyle karýþýk coðrafik ve sosyolojik bilgiler de veren bir hazinedir. Herodot, Tarih'inde bize kendisinin Yunan ve Atina deðerlerine baðlýlýðýný sezdirmekle birlikte, olaðanüstü bir hoþgörü ve tarafsýzlýk duygusuna sahip olduðunu da gösterir.
Herodot Tarihi yazýlýþýndan yüzyýllar sonra, Hellenistik dönemde bir Ýskenderiyeli yayýncý tarafýndan büyük ustalýkla dokuz kitaba bölünmüþtür. Bu dokuz kitap üçer üçer Pers-Yunan iliþkileri açýsýndan anlamlý bölümler meydan getirmektedir. Ýlk üç kitap Asya'da, Ýkinci üç kitap Avrupa, üçüncü üç kitap da Yunanistan'da geçen olaylarý hikâye etmekte; ilk üç kitapta Persler aðýr basmakta, son üç kitapta Yunanlýlarýn Thermopylae yenilgisinden sonra, Salamis, Plataea ve Mycale zaferleri anlatýlmaktadýr. Perslerin Ýskitye ve Ýyonya yenilgileri, Yunanlýlarýn Marathon yenilgisi.( Maraton Savaþý sayfasýnda Yunanlýlarýn zaferi deniliyor.Pers hükümdarlarý bakýmýndan; ilk üç kitapta Kyros ve Kambyses ile Darius'un baþa geçiþi, ikinci üç kitapta Darius, üçüncü üç kitapta da Kserksess istilasý hakkýnda bilgi toplayýp, ilkin bu kitaplarýn son üçünü yazdýðý, baþtaki altý kitabý ise daha sonra hazýrladýðý anlaþýlmýþtýr
Eserin tenkiti
Herodot, belirtildiði gibi, antik Romalý siyaset adamý ve tarihçi Cicero'dan itabaren "Tarihin Babasý" olmakla tanýnmakla beraber, antik çaðlardan itibaren de eseri ve iþlediði konulara tutumu üzerinde büyük tenkitlere uðramýþtýr ve Herodot'a bir diðer lakap olarak "Yalanlarýn Babasý" adý da verilmiþtir. Herodot, antik çaðlar yazarlarýýndan beri, yanlýðý, yaptýðý hatalar ve intihalciliði dolayýsýyla kritik edilmiþtir. Örneðin, Roma Ýmparatoru Septimius Severus döneminde çok ün kazanan ve imparator Elagabalus dönemi sonuna kadar yaþamýþ olan ünlü Roma yazar ve retorik (belagat) hocasý Claudius Aelianus (d. yak. 175 - ö. yak. 235) zamanýmýza gelebilen "Varia Historiae (Çeþitli öyküler)" adlý eserinde Herodot'u "yalancý" olmakla nitemiþ ve kavramsal olarak oluþturduðu "takdis edilimiþler adasý"nda Herodot'un yeri olmadýðýný açýkca belirtmiþtir. Birçok modern tarihçiler ve filezoflar, özellikle tarihin objektif olmasýný kabul edenler, tarafýndan bu tenkitler kabul edilmemekle beraber, bu kritik fikirler modern düþünürler arasýnda hala da tutulmaktadýr. Bunlardan bazýlarý Herodot'u kaynaklarýný icat etmekle, yaptýðý gezileri abartmakla ve bu abartmalar ve icatlarýn gerçek olmadýðýný bile bile onlara eserinde gerçekliklerine inanýrmýþ gibi önemli yer vermekle itham etmektedirler.[2] Gerçekten eserinde görülen kendine ün kazandýran birçok hallerde Herodot belli bir olay veya sürec hakkýnda gerçeði bilmiyorsa veya kendine bildirilen sýkýcý gerçekler kendi fikir ve inançlarýna uymuyorsa, o olay veya süreç hakkýnda birkaç deðiþik alternatif vermekte ve bunlardan hangisinin kendi fikirine göre daha olasý olduðunu bildirmektedir.