Unitaryenizm By: neslinur Date: 25 Aralýk 2009, 13:40:02
Unitaryenizm
Unitaryenler deyimi; teslisi ( Hýristiyanlýkta ki gibi üçlü bir tanrý anlayýþýný) reddeden, dini düþünce taraftarlarýna verilen genel bir addýr.
Unitaryen adý " Tanrýnýn Birliði " inancýndan gelmektedir. Hristiyanlýkta Pavlus ile ortaya çýktýðýný ileri sürülen Teslis doktrinine karþý , ilk yüzyýlda baþlayan ve Arsus la þekillenen bir muhalefet bulunmaktadýr. 325 yýlýnda yapýlan Ýznik Konsili ´nde Aryus ´un görüþleri reddedilmiþtir. Bu tarihten sonra Aryus ´un görüþleri Aryanizm adýyla biline gelmiþtir. Ancak " Unitaryenizm " adýyla bir Hareket haline gelmesi 16.yy dadýr. Avrupa ´da ve Ýngiltere ´de Unitaryenliðin yayýlmasý Reformasyon devresinde ve sonrasýnda Kutsal Kitabýn serbest ve baðýmsýz inceleniþiyle at baþý yürümüþtür..Böylece üçlemeye karþý tenkitler.16.yy ve sonrasýnda ortaya çýkmýþtýr. Ýspanya ´da Michael Servetus (1511-1533)bu yolda hayatýndan olmuþtur. Jonn Biddle ( 1616 - 1662 ) Ýngiliz Unitaryenliðin babasý diye nitelendirilirken Faustus Socinus ( 1539 - 1604 ) , Ýsa Mesih ´in þahsý ile ilgili inançlarý, onun sadece insan olduðu þeklinde netleþtirmiþtir.8
Unitaryen hareketi bir çok Hýristiyan ülkesinde yasaklanmýþ ve taraftarlarý göçe zorlanmýþtýr.(17 yüzyýlda). Unitaryen hareketi, dini konulardaki geniþ toleransýyla,18 yy ?da geliþmesini sürdürmüþtür. Saygý gören bir piskopos olan Theophilus Lindsey, Unitaryenler toplantýsý yapmýþ ve toplantý yeri mabet olmuþtur. Ýlim adamý olan Joseph Priestley , Unitaryenlerin liderliðine getirilmiþtir. Fakat bu yeni dini hareketin üyeleri sürgün ve hatta 1813 yýlýna kadar ölüm cezasýyla cezalandýrýlmýþtýr. Unitaryenlerin çoðu merkezi Boston ´da bulunan ve " Amerika Unitaryen Cemiyeti " nin kurulduðu Amerika ´ya göç etmiþlerdir. Ýngiltere ´de yeniden yapýlanan Unitaryenler 1825 yýlýnda, " The British and Foreign Unitarian Association " (Britanyalý ve Yabancý Unitaryenler Birliði) oluþturmuþlardýr. O günden bu tarafada varlýklarýný sürdürmüþlerdir.
Unitaryenler´in Ýnanç Esaslarý
Unitaryenler ´in inanç esaslarý; Tanrý ´nýn birliði, Tanrý ´yý ve insanlarý sevmekten, ebedi bir hayata inanmaktan ibarettir.
Ýnançla ilgili meselelerde, otoritelerin deðil, aklýn kabul ettiðini, çeþitli din ve görüþlere karþý hoþgörüyü esas alýrlar. Ýsa ´nýn hatýrasýna saygý gösterirler, ancak " Tanrý ´lýðý " ný reddeder ve " yanýlmaz " olduðunu kabul etmezler. Hýristiyan Kutsal Kitap ´larýný insan tecrübesinin bir belgesi olarak görür, fakat yazarlarýnýn, insan oluklarý için,hata yapabileceklerini ileri sürerler.
Unitaryenler,insanýn günah iþlemeðe,hata yapmaya eðimi olsada,asýl itibariyle günahkar olduðuna inanmazlar.Unitaryenler,cehennem ve ahiret konusunda farklý düþünceye sahiptirler. Tanrý ´nýn her dönemde insanlara doðru yolu göstermek için peygamberler gönderdiðini kabul ederler.Ýsa Mesihi de bunlarýn en üstünü olarak görürler.
Unitaryenler, dualarda herhangi bir destek ve dilekte bulunmayý Tanrý ´nýn iþine karýþma olarak telakki ederler. Ölümden sonra insan ruhunun yaþadýðýna; ahiret hayatýnýn nasýl ve ne derecede olacaðýný bilemeyeceklerine,fakat Tanrý ´ya sevgilerinden dolayý cehennemde olmayacaklarýna inanýrlar.
Günümüzde Unitaryenler
Bir çok Avrupa ülkesinde teþkilatlanmakla birlikte, en yoðun olarak Amerika, Kanada, Macaristan, Polonya, Transilvanya ve Ýngiltere ´de faaliyette bulunmuþ olan Unitaryenler ; bugün Avrupa ve Amerika ülkelerinde yaþamaktadýrlar.
radyobeyan