Urartularda Din By: neslinur Date: 22 Aralýk 2009, 14:45:33
Urartularda Din
Baþkent Tuþpa (Van) olan Urartu Devleti; en güçlü döneminde günümüzdeki Doðu Anadolu, Kuzeybatý Ýran, Irak´ýn küçük bir bölümü ile Ermenistan´ýn güneyine egemendi. Sýnýrlarý kuzeyde Erzurum-Kars-Ardahan yaylasý, güneyde Toroslar, doðuda Urmiye Gölü havzasý, batýda Fýrat Nehri (þimdiki Karakaya baraj alaný) olarak çizilebilir. Urartu döneminde kuzeyde Diauehi, Qulha, Tariu ülkeleri ile bozkýrlý Isqugulu toplumlarý, batýda Hatti (Melitea, Qumaha ve Tabal), güneyde Assur güneydoðuda Mana ve Parþua ülkeleri bulunmaktaydý.
Urartu adýna Assur yazýtlarýnda ilk kez Uruatri biçiminde M.Ö.XIII.yy rastlanmaktadýr. M.Ö. XIII yy ile IX. yy arasýnda Uruatri ve Nairi topluluklarý Doðu Anadolu´da beylik ve aþiretler halinde yaþamýþlardýr.
Bölgede Urartularda Krallýk M.Ö. IX. yy ortasýnda I. Sarduri ile ilan edilir. Ýlk Urartu yazýtý ve Van Kalesi´ndeki ilk anýtsal mimari bu krala aittir. Uratu Krallýðý ;M.Ö. 7. yy´daki en güçlü krallarýndandan biri olan II. Rusa´dan sonra ise gittikçe zayýflamýþ ve M.Ö. VI. yy baþlarýnda tarih sahnesinden çekilmiþtir
Urartularda Din ve Tanrýlar
Van/ Meher Kapý anýtýndaki yazýta göre, Urartu´da adlarýna belirli dönemlerde kurban kesilen ve ilk üç sýrayý Haldi, Teiþeba ve Þivini?nin paylaþtýðý 79 tanrý, tanrýça, tanrýsal özellik bulunmaktadýr.Haldi ;(Eþi Bagbartu/ Bagmaþtu/ Arubani) Urartularýn baþ tanrýsý idi. Haldi, Assur yazýtlarýnda XIII.yy´dan itibaren rastlanan bir isim idi. En büyük tapýnaðý Muþaþir´de idi. Teiþeba (Fýrtýna T) Hurri kökenlidir ve Hititlerde Teþup ile ayný tanrý olmalýdýr. Þivini de (Güneþ T) Hurri kökenlidir. Hititlerdeki Þimegi´nin karþýlýðýdýr.
Urartular Anzaf, Çavuþtepe, Ayanýs ve Toprakkale gibi büyük merkezlerde tanrýlarý için kule tipi tapýnaklar ve Meherkapý gibi açýk alanlardaki kayalara kapý görünümlü kutsal niþler yapmýþlardý
Ölü Gömme
Urartu´da yakarak veya yakmadan gömü yapýlmaktaydý. Yönetici kesim ve olasýlýkla aileleri büyük kale ve merkezlerin yakýnýndaki çok odalý kaya mezarlarýna birlikte, diðerleri ise olasýlýkla sosyal statülerine göre toprak altýna inþa edilen oda mezarlara, basit toprak mezarlara veya yakýlarak urne adý verilen küplere gömülmekteydiler. Merkezde Van Kalesi, batýda Palu, Mazgirt, Altýntepe´de, kuzeyde Aras Nehri´nin güney bölgesinde, doðuda Sangar (Ýran´da Bastam´ýn kuzeyi) gibi önemli merkezlerin yakýnýnda çok odalý kaya mezarlarý bulunmaktadýr. Dilkaya, Karagündüz ve Yoncatepe´de ise soyulmadan günümüze ulaþmýþ, içinde birden çok gömü bulunan yeraltý oda mezarlarý incelenmiþtir.
radyobeyan