Orucun Nevileri By: haber Date: 10 Kasým 2009, 22:15:28
ORUCUN NEVÝLERÝ
5- Oruçlar: Farz, vacib, nafile ve mekruh nevilerine ayrýlýr. Farz ve vacib oruçlar da belirli ve belirsiz kýsýmlara ayrýlýr. Þöyle ki: Ramazan ayý orucu belirli bir farzdýr. Kazaya kalan ramazan ayýna ait oruçlarla keffaret olarak tutulacak oruçlar da belirsiz birer farzdýr. Bunlar, istenilen mubah günlerde tutulabilir.
Belli bir günde tutulmasý adanan bir oruç, belirli bir vacibdir. Herhangi bir gün, herhangi bir ay veya herhangi bir hafta gibi, belirlenmeyip tutulmasý adanan bir oruç da belirsiz bir vacibdir.
Adanan itikaf oruçlarý da birer belirli vacib demektir ki, itikaf zamanlarýna mahsustur. Bu ileride açýklanacaktýr.
6- Allah Teala'nýn rýzasý için tutulacak nafile oruçlar da baþlý baþýna bir nevi teþkil eder. Bunlar sünnet, müstahab, mendub diye isimlenirler. Aþura günü ile beraber ondan bir gün önce veya bir gün sonra tutulan oruçlar ve Eyyam-ý Biyz denilen her ayýn on üçüncü, on dördüncü ve on beþinci günleri tutulan oruçlar gibi. Bunlar müstahabdýr.
"Haram Aylar" denilen Zilkade, Zilhicce, Muharrem ve Receb aylarýnýn perþembe, cuma ve cumartesi günlerinde ve Zilhiccenin baþýndan dokuz günde tutulacak oruçlar da müstahabdýr.
7- Ramazan bayramýnýn birinci gününde, Kurban bayramýnýn dört gününde tutulacak oruçlar tahrimen mekruhtur. Çünkü bu günler, Yüce Allah'ýn kullarýna olan birer ziyafet günüdür. Bu ziyafetten kaçýnmak uygun olmaz. Bununla beraber bu, günlerde tutulan oruçlar yine oruçtur. Þu kadar var ki, bozulursa kazasý gerekmez. Çünkü caiz görülmeyen þey benimsenmiþtir. Diðer bir görüþe göre, kazasý gerekir.
8- Nevruz denilen ilkbahar gününde ve "Mehrican" denilen son bahar gününde kasden tutulan oruçlar tenzihen mekruhtur. Çünkü bu günlere hürmet edilmiþ gibi olur. Oysa ki bunlara hürmet haramdýr. Eðer adet üzere tutulan bir oruç bu günlere rastlarsa, bunun keraheti olmaz.
9- Yalnýz cuma veya yalnýz cumartesi günü ve özellikle Muharremin "Aþure günü" denilen yalnýz onuncu günü oruç tutmak da tenzihen mekruhtur.
10- Geceleyin orucu bozmayýp iki gün birbirine bitiþik olarak oruç tutulmasý da mekruhtur. Buna "Savm-i Visal" denilir. Nafile oruçlarda iyi olan oruç tutma þekli, birgün oruç tutmak ve birgün de tutmamakdýr. Bu þekilde tutulan oruca "Savm-i Davudi" denir. .
11- Hacýlar için, güçsüzlük verecek olduðu takdirde, "terviye" ve "arefe" günlerinde oruç tutmak mekruhtur. Çünkü daha sonra yapacaklarý hac iþlerini yerine getirmekten aciz kalabilirler.
12- Þek günü denilen günde Ramazan ayýna veya bir vacibe niyet edilerek tutulan oruç da mekruhtur.
Þek günü, Þaban ayýnýn otuzuncu günüdür. Ýsterse havada bir engel bulunmasýn. Çünkü o gün, baþka bir beldede hilalin görünmüþ olmasý mümkündür. Bu, hilalin doðuþunun deðiþik yerlerde olabileceðine itibar edilmemesine göredir. Hilalin doðuþunun deðiþik yerlerde olabileceðini kabul edenlere göre, bir günün þek günü sayýlabilmesi için hava bulutlu olmalýdýr. Yahut gecenin otuzuncu gece olduðuna dair bir alamet bulunmalýdýr. Misal: Hilalin görüldüðüne dair olan þehadet reddedilmiþ olmalýdýr.
13- Þek günü, ramazan ayýna veya bir vacib oruca niyet edilerek oruç tutulsa, bakýlýr: Eðer ramazan olduðu anlaþýlýrsa, bu oruç ramazan orucundan sayýlýr. Ramazan olmadýðý anlaþýlýrsa, ramazan orucuna niyet edilmiþ olduðu takdirde nafile bir oruç olur, iftar edilirse, kazasý gerekir. Fakat bir vacibe niyet edilmiþ olduðu takdirde, o vacib oruç sahih olur.
Eðer o günün Þaban'dan mý, yoksa Ramazan'dan mý olduðu anlaþýlmazsa, bir vacib için niyet edilmiþ olan oruç, o vacib için sahih olmaz. Çünkü o günün Ramazan'dan olmasý ihtimali vardýr.
14- Þek gününde nafile oruca niyet edilse, sahih olan görüþe göre, bunda bir sakýnca yoktur. Ramazan olduðu anlaþýlýrsa, Ramazan orucu tutulmuþ olur. Þaban olduðu bilinirse, bu oruç bir nafile olur. Bu durumda iftar edilse kazasý gerekir, çünkü bunun tutulmasý benimsenmiþtir.
15- Þek gününde: "Ramazan ise oruç tutmaya, deðilse iftar etmeye" þeklinde niyet etmiþ olan bir kimse, oruç tutmuþ olmaz. Çünkü oruca niyet edilince kesinlik gerekir. Böyle tereddütle oruca niyet olamaz.
16- Þek günü, insanlara yaymamak suretiyle oruç tutmak, ilim sahibi kimseler için daha faziletlidir. Halk için tedbirli olmak daha faziletlidir. Onlar ihtiyatlý davranarak zeval vaktine kadar, orucu bozan þeylerden sakýnýrlar. Ramazan olmadýðý anlaþýlýnca iftar ederler. Böylece ramazandan olmayan bir günü ramazandan saymýþ olmazlar.
Bu hususta bilgi sahibi sayýlanlar, þek gününde oruca nasýl niyet edileceðini bilenler ve ayný zamanda o günün ramazan olduðuna dair kesin kanaat sahibi olmayanlardýr. Bu þekilde niyet edilmesini bilmeyenlerde halk sýnýfýdýr. Bunlara,"havas" karþýtý olarak "avam" denilir.
17- Þaban ayýnda tamamen oruç tutan veya son üç gününde oruçlu bulunan kimse için de, þek günü oruç tutmasý daha faziletlidir.
18- Oruç tutup bununla beraber bir ibadet inancý ile hiç bir þey konuþmamak suretiyle "Sükut Orucu" tutmak mekruhtur. Fakat düþünmek için veya faydasýz sözlerden kaçýnmak için susmakta kerahet yoktur.
19- Bir kadýn için, kocasýnýn izni olmaksýzýn nafile oruç tutmak mekruhtur. Kocasý bu orucu bozdurabilir. Kadýn da sonradan kocasý izin verince veya kadýn yalnýz kalýnca, o bozmuþ olduðu orucu kaza eder.
Bununla beraber bir erkek hasta olursa veya oruçlu bulunursa veya hac ve umre için ihramda ise, zevcesini nafile oruçtan men edemez. Çünkü bu durumlarda zevcesine yakýnlýk gösteremez.
20- Bir ücret karþýlýðýnda hizmet gören kimse, hizmet ve çalýþmasýna noksanlýk verecekse, iþverenin rýzasý olmadýkça nafile oruç tutamaz. Fakat böyle bir zarara sebebiyet vermeyince, iþverenin izin vermesine bakmaksýzýn nafile oruç tutabilir.
21- Üzerinde Ramazan ayýndan kazaya kalmýþ oruç bulunan kimsenin, nafile oruç tutmasý mekruh deðildir.
22- Oruç tutulmasý yasaklanan bayram günlerinde iftar edilmeksizin tam bir sene devamlý oruç tutulmasý mekruhtur. Buna, "Savm-i Dehr" denir. Bayram günleri iftar edildiði takdirde, böyle bir oruçta sakýnca yoktur. Ancak bu oruç, oruç sahibini takatsiz düþürmemeli ve onu bir adet haline getirmemelidir. Ýbadet, adet dýþýnda sadece Allah'ýn rýzasý için yapýlýr.
23- Þevval ayýnda ayrý ayrý günlerde, haftada iki gün olmak üzere altý gün oruç müstahabdýr. Bununla beraber arka arkaya altý gün oruç tutulmasýnda da, tercih edilen görüþe göre, bir sakýnca yoktur. Bazý alimlere göre böyle arka arkaya tutulmasýnda kerahet vardýr.
24- Þek gününde ihtiyaten oruç tutan kimse, unutarak bir þey yedikten sonra, o günün Ramazan olduðu anlaþýlmakla oruca niyet etse, bu yeterli olmaz, o günü kaza etmesi gerekir. Ancak, o gün akþama kadar bir þey yeyip içmemesi lazým gelir. Diðer bir görüþe göre, bu halde niyet ederek tutacaðý oruç, sahih olur. Çünkü niyetten önce olan unutma, niyetten sonraki unutma gibidir.
radyobeyan