Ehli Bidat Mezhepleri By: sumeyye Date: 20 Ekim 2012, 15:03:55
Ehl-i Bid'at Mezhepleri
Mu'tezile:
Bunlar kaderi inkar ettiklerinden -tersine bir isim takma ile- kendilerine Kaderiye denmiþtir. el-Hasenu'l-Basri'den ders gören Vâsýlb. Ata büyük günah iþleyenin Ýslâm'dan çýktýðýný, fakat küfre de girmediðini iddia ederek hocasýnýn dersini terketmiþ ve ona uyanlarýn mezhebi Mu'tezile Mezhebi adýný almýþtýr.
Mu'tezile Mezhebi mensuplarý amelî bakýmdan çoðunlukla hanefîdir.
Cebriye:
Mu'tezile'nin tam zýddý olarak insan iradesini tamamen inkar eden mezheptir. Bugün dahi irade, kaza ve kader meselelerini iyi anlamamýþ olan birçok kimse, bilerek veya bilmeyerek bu mezhebe mensuptur. Avrupalýlar bu mezhebe Fatalizm derler.
Þi'a:
Bu mezhep ilmî olmaktan çok siyasîdir ve hilâfet kavgasý yüzünden doðmuþtur. Önceleri Hz. Ali taraftarlarýna bu isim veriliyordu. Sonralarý, Hz. Ali'nin vefatýndan sonra her biri onun evladýndan birini tutarak ve yekdiðerine aykýrý bir takým fikir ve itikatlar ileri sürerek, hatta bazan bu hususta birbirlerini tekfir edecek kadar ileri giderek pekçok fýrkalara ve gruplara ayrýldýlar. Mezhep tarihçileri Þiileri yirmi kola ayýrýrlarsa da ana kollarý üç tanedir:
Zeydiye:
Bunlar Hz. Hüseyin'in Ali Zeynelabidin'den torunu Hz. Zeyd'i imam (halife) edinenlerdir. Üç kýsýma ayrýlýrlar: Carudiyye, Süleymaniye, Salihiye.
Zeydîler, kendilerine muhalif olan Ýmamiye'yi Revâfýz (Râfizî, terkedenler) diye adlandýrýrlar. Buna sebep, onlarýn Hz. Zeyd'i terketmiþ olmalarýdýr.
Zeydiye kendilerine mahsus görüþleri dýþýnda mu'tezile fikirlerine uygun görüþtedirler.
Ýmâmiye:[46]
Bunlar sýrayla Hz. Ali, Hasan, Hüseyin, Zeynelabidin, Muhammed Bakýr, Ca'feru's-Sadýk'a kadar ittifak halindedirler. Bunlardan sonra gelen imamlarda ihtilaf etmiþlerdir. Ekserisi Mehdi'ye kadar imamlar silsilesini þöyle devam ettirir: Musa Kazým, Ali Rýza, Muhammed Takî, AliNaki, Hasen Askeriyyu'z-Zeki ve en sonuncusu bu zatýn oðlu Muhammed’di. Bu oniki imamdan yalnýz Hasan'la Hüseyin kardeþ, diðerleri hep ikinci birincinin oðludur.
Ýmamiye'ye göre en son imam Muhammed Mehdi hayatýnda kaybolmuþtur. Bir gün çýkacaðý haber verilen Mehdi budur. Bu oniki imamdan her birinin imamlýðý bir öncekinin nassýyla sabittir.
Ýmamiye yukarýda sayýlan oniki zatý imam kabul ettikleri için onikinciler mânâsýnda Ýsna Aþeriye denir.
Ýsna Aþeriye önceleri itikadý meselelerde kendi imamlarýna tâbi iken zaman geçtikçe ihtilafa düþtüler. Sonralarý bir kýsmý Müþebbihe, çoðu da Mu'teziîe'den oldu.
Gâliyye:
Bu kolun mensuplarý Hz. Ali ve evladýný, tanrýlýk derecesine çýkaracak kadar ileri gitiklerinden bu ismi almýþlardýr. Bunlar kadar inançlarý arasýna hurafe karýþmýþ, gülünç iddia ve itikatlar girmiþ bir fýrka yoktur. Birçok kýsýmlara da ayrýlmýþlardýr.
Yemen'deki Þiiler Zeydî, Ýran'lýlar Ýmâmiye, Hindistan ve Suriye'nin bazý mýntýkalarýnda bulunan Ýsmailiye ve Batýniye ise Gulât-i Þia'dandýr.
Hâriciye:
Bu mezhep Sýffin savaþýndan sonra ortaya çýkmýþtýr: Hakem olayýnda Hz. Ali'nin günah iþlediðini, her büyük günah iþleyenin dinden çýkacaðýný, dolayýsýyla da Hz. Ali'nin de -haþa- kafir olduðunu iddia ettiler.
Müþebbihe:
Bunlar Allah'ýn -haþa- insana benzediðini, insanlarýnkinin ayný olmamakla beraber onun da organ ve âletlerinin bulunduðunu kabul ederler.
Mürcie:
Bu mezhep mensuplarý da Hâriciye'nin tam zýddý bir itikat taþýrlar Ýnsan hakkýyla inandýktan sonra ona masiyet (büyük-küçük günah) zarar vermez. Böylece onlar amel ve hareketlere önem vermezler.
[46] Ýmamiye konusunda geniþ bilgi için bkz. Ethem Ruhi Fýðlalý, Ýmâmiye Þîast, Ankara, 1984.