Maliki Mezhebi By: sumeyye Date: 09 Ekim 2012, 12:38:45
Maliki Mezhebi:
I. Ýmamý:
Malik b. Enes b. Âmir (93-179/712-795).
A. Hayatý:
Ehl-i hadis ve Hicaz'ýn reisi olarak tanýnmýþtýr. Vefatý hemen bütün hayatýný geçirdiði Medine'de olmuþtur. Sayýsýz kimseler kendisinden hadis alýp öðrenmiþ olmalarýna raðmen, büyük âlimlerden yetmiþ kadarý ehliyetine þahitlik edene kadar fetva makamýna oturmamýþtýr.
Ömer Osman Ýbn Ömer Âiþe Ýbn Abbas Zeyd b. Sabit
Medine'li Yedi Fakih
ez-Zuhrî Nafi' Ebu'z-Zinad Rebi'atu'r-Rey Yahya b. Sa'id
(ö. 124/742) (ö. 117/735) (ö. 131/748) (ö. 1361/753) (ö. 143/760)
Malik b. Enes (ö. 179/795)
Þema 5 : Malik b. Enes'in tariký.
Ýlim ve âlimlere büyük deðer verir, Allah'ýn kendisine lütfettiði ilmi, fark gözetmeden herkese verebilmek için büyük gayret sarfederdî.
B. Eserleri:
1) el-Muvatta: Malik'in bu meþhur eseri fýkýh konularýyla ilgili bir kýsým hadis ile Medine tatbikatý, ashab ve tâbi'ûn fetvalarý ve Malik'in ictihadlarýný içine alýr.
Muvatta'nýn zamanýmýza kadar uzanan iki meþhur rivayeti vardýr: Muhammed eþ-Þeybanî ve Yahya b. Yahya rivayeti.
2) el-Esediye: Esed b. Furat, Ebu Hanife'nin talebesinden Irak fýkhýný öðrendikten sonra Mýsýr'a gelmiþ ve Ýbnu'l-Kasým'dan Malik'in fýkhýný rivayet yoluyla alýp zaptetmiþtir.
3) el-Mudevvene: Sahnun, Kayravan'da el-Esediye'yi müellifinden okumuþ, sonra Mýsýr'a gelerek bunu Ýbnu'l-Kasým'a arzetmiþtir. Ýbnu'l-Kasým'la yaptýklarý tashih ve ilaveleri Esed kabul etmemiþ, bu ikinci eser el-Esediye'nin yerini alarak el-Mudevvene adýyla anýlmýþtýr. el-Mudevvene fýkýh konularýna göre tertiplenmiþ olup, kýrkbin meseie, dörtbin hadis, otuzaltýbin eseri (sahabe ve tâbi'ûn kavli) içine alýr, basýlmýþtýr.
C. Talebeleri:
Ýmam Malik'in talebeleri Mýsýr, Kuzey Afrika, Endülüs, Sicilya, Hicaz ve Irak'lýdýr.
a) Mýsýrlýlar:
i) Ýbnü’l-Kasým:
Abdurrahman b. el-Kasým el-Uteqi (ö. 191/806), Malik'in müctehid talebelerinden biridir. Birçok âlim arasýnda yirmi yýl Malik'ten de ders almýþtýr. Leys b. Sa'd'dan da hadis okumuþtur. Malik'in fýkhýný en iyi bilenlerdendir. Mutlak müctehid derecesine eriþmiþtir. Esed b. Furat, onun ictihadîanný Kuzey Afrika'da ve Magrib'te yaymýþtýr. Bu fetvalar tertip edilerek el-Mudevvene meydana gelmiþtir.
ii) Ýbn Vehb:
Abdullah b. Vehb b. Müslim (125-197/742-812), hocasý tarafýndan Mýsýr fakihi ve müftüsü olarak isimlendirilmiþtir. Malik, Ýbn Uyeyne ve Leys b. Sa'd'den okumuþtur. Zühd ve takva sahibiydi. Kendini ilme ve ibadete vermiþti. Ýbnu'l-Mevvâz ondan ders aldý. Mýsýr kadýlýðýný kabul etmemiþtir.
iii) Eþheb:
Eþheb b. Abdilaziz el-Kaysî (145-204/762-819), Ýbnu'l-Kasým'dansonra Mýsýr fýkýh riyasetini elde etmiþtir. Malim ve Leys b. Sa'd'den ders aldý. Hadis rivayet etti. Güzel buluþlarý ve görüþleriyle malikî fýkhýný müdafaa etmiþtir.
iv) Ýbn Abdilhakem:
Ýskenderiye'de doðan Abdullah b. Abdilhakem el-Mýsrî (155-214/771-829), Eþheb'ten sonra üstadlýðý elde etmiþtir. Malik'in Muvatta'sýný sema yoluyla rivayet etmiþ, eþ-Þafýî de kendisinden çok faydalanmýþtýr. Leys b. Said ve baþkalarýndan rivayet eder. Baðdat malikîleri onun kitabýna itimad ederdi. eþ-Þafiî, Mýsýr'a geldiðinde Ýbn Abdilhakem'in misafiri olmuþtur. eþ-Þafiî'nin kitaplarýný kendisi için yazdý. el-Mýhtasar adlý üç kitabýnýn bulunduðu kaydedilir.
v) Asbað:
Asbað b. el-Ferec ilk üç üstaddan malikî fýkhým öðrenmiþ ve ictihad mertebesine yükselmiþtir.
b) Kuzey Afrika, Endülüs ve Sicilya'lý Talebe ve Tabileri:
i) Ýbn Ziyad:
Ali b. Ziyad, Malik ve el-Leys'ten okudu, Tunus'ludur, zamanýnda Kuzey-Doðu Afrika'da tek adamdý.
ii) Esed B. Furat:
Esed b. el-Furat (ö. 213/828), Nisabur aslýndan gelip Tunus'ta doðdu. Malik'ten Muvatta'yý sema yoluyla öðrendi. Irak'a gitti, hanefîlerden Irak fýkhým aldý ve Ebu Yusufa Muvatta'yý rivayet etti. Muhammed eþ-Þeybanî'den de ders aldý. Mýsýr'a dönerek hanefî fýkhýný Ýbnu'l-Kasým'a arzetti. Daha sonra Kayravan'a döndü, malikî fýkhýný yaydý. el-Müdevvene'nin aslý bunlardýr. Kayravan'da kadýlýk yaptý. Aglebîler'in gönderdiði Sicilya fethinde askere kumanda ederken þehid oldu.