Eda Olarak By: sumeyye Date: 13 Eylül 2012, 13:15:24
II. Eda Olarak:
a) Þafaðýn Kaybolmasýna Göre Düzenleyerek:
aa) Kýrmýzý Þafaðýn Kayholmasýna Göre Düzenlenmesi: Bir kýsým hukukçulara göre, akþam vaktinin çýkmasý ve yatsý vaktinin girmesini belirleyen þafak, beyaz þafak deðil, kýrmýzý þafaktýr; yani, güneþin batýþýnýn hemen arkasýndan batý ufkunda görülen kýrmýzýlýktýr; bu ise, beyaz þafaðýn aksine, o mýntýkalarda da kaybolmaktadýr; þu halde buna göre yatsý kýlýnabilir.
Þafaðýn kýrmýzýlýk olduðunu ileri süren hukukçular çoðunluktadýr. Hanefîlerden Ebû Yusuf ve eþ-Þeybânî de bunlar arasýnda yer almaktadýr. Nitekim, Serahsî de beyaz þafaðýn bazý yerlerde geç kaybolduðunu, bu sebeple yatsý vaktini beklemekte güçlük çekildiðini, dolayýsýyla kýrmýzý þafaðýn esas alýnmasýnýn uygun olacaðýný belirtmiþtir.
b) Akþam ve Yatsýyý Birleþtirerek: [138]
Türkiye Diyanet Ýþleri Baþkanlýðý ile merkezi Suudi Arabistan’da bulunan Râbýtatu’l-Âlemý’l-Ýslâmî, ortaklaþa olarak, 23-27 Haziran 1980 tarihinde, kýsmen din âlimi, kýsmen kozmografya ve takvim mütehassýsý olmak üzere kýrkýn üzerinde delegenin katýldýðý ve çok sayýda Türk ve Marok müslümanýn içinde yaþayýp yatsý ve imsak vakitlerinin girdiðini gösteren atmosfer alâmetinin hiç meydana gelmediði yerlerden -güzel bir tesadüf eseri toplantý tarihinde vakit bu þekildeydi- biri olan Brüksel’de ilgili konunun tartýþýldýðý bir toplantý düzenledi: Bu toplantýnýn aldýðý kararlardan birine göre, “þafaðýn kaybolmadýðý veya beklenilmeyecek kadar geç kaybolduðu yerlerdeki müslümanlar akþam ve yatsý namazýný, isterlerse el-Cem’u beyne’s-Salateyn (iki namazý birleþtirme) esaslarý çerçevesinde kýlabilirler.”
c) Vakit Takdir Ederek:
(a) En Yakýn Normal Bölgeye Göre Düzenlenmesi:
Ýbn Âbidîn’in naklinde Þafiî Mezhebine, [139] Muhanýmed Zihni Efendi, [140] Kemaluddin b. Humâm, [141] ve Ýbn Emirihac, [142] Muhammed Hamidullah, [143] ve Mahmud Þeltut, [144] ile adý geçen toplantýnýn kararlarýndan birine göre kýsa süreli anormal bölgelerde yatsý namazý, en yakýn bölgeye göre düzenlenerek kýlýnýr.
(b) Mekke Arzýna Göre Düzenlenmesi:
Yukarýdaki sözü geçen Brüksel toplantýsýnýn baþka bir kararma göre, iki namazý ayný vakitte kýlmak istemeyenler Mekke arzýna, yani akþam ile yatsý arasýnýn en kýsa olduðu devresine uyup, yatsý namazýný buna göre kýlabilirler. Bu durumda, güneþ battýktan sonra akþam namazý kýlýnýr, sonra guruba, Mekke arzmdaki akþam ile yatsý arasýndaki süre eklenerek bulunan saatte de yatsý namazý kýlýnýr.
Günümüzde Radyo-TV aracýlýðýyla en yakýn normal bölgelerle ilgili yerlerin ezanlarý rahatlýkla duyulabilmektedir.
Namaz dýþýndaki oruç, zekât, fitre, hac vb. ibadetlerle alým-satým, iddet vb. iþler takdir esasýna göre hareket edilerek en yakýn normal bölgeye bakarak düzenlenir.
[138] Karaman, Ýslam'ýn Iþýðýnda Günün Meseleleri, (Ýstanbul 1988), c. I, s. 95-103.
[139] Ýbn Abidin, Raddu'l-Muhtar, c. î, s. 375, 878. Krþ. Bilmen, Büyük Ýslâm Ýlmihali, s. 117.
[140] Mehmed Zihni, Ni'met-i Ýslâm, c. II, s. 19.
[141] Halebî, el-Halebiyyu's-Sagir, s. 115; Halebî, el-Halebiyyu'l-Kebir, s. 230-232; Halebî, Multekâ, e. I, s. 71.
[142] Ýbn Âbidin, Raddul-Muhtar, c. I, s. 378.