Toplu Paralar By: sumeyye Date: 27 Aðustos 2012, 13:48:09
Toplu Paralar (Emekli Ýkramiyeleri Vb.): [410]
Günümüzde devlet memurlarýnýn ve iþçilerin emekli olduklarýnda ve diðer sebeplerle aldýklarý ikramiyeler, halk arasýndaki adýyla toplu paralar, çalýþma hayatýnda aylýklardan kesilen paralardýr.
Yusuf Kardavî'ye göre, bu konuya, sözü edilen mallarýn, sahiplerinin dilediði zaman kullanabilecek þekilde tam mülkiyetinde sayýlýp sayýlmamasý veya haklarý mý, yoksa devletin bir ikramiyesi mi olduðu göz önünde tutularak bir çözüm getirilebilir:
1) Son durumdaki gibi, devletin bir ikramiyesi ve baðýþý olduklarýnda, mülkiyet ancak onlarýn ele geçmesiyle tam olabilir.
2) Devlet veya kurumun ortadan kaldýramayacaðý þekilde memurun bir hakký olur ve dilediði zaman harcayabilirse, tam mülkiyetle elde bulunmuþ olur, aynen tahsili umulan alacaða benzerler. Bu durumda, gerekli þartlarý taþýyýnca, her yýl için zekâtlarýnýn ödenmesi gerekir.
Mal-i Zýmar: [411]
Mülkiyet hakký bulunmakla birlikte, fiilen kendisinden faydalanma imkâný bulunmayan mallar zekâta tâbi olmazlar. Meselâ, kaçan veya kayýp köle, denize düþen mal veya devletçe müsadere edilen mallar, inkâr edilen senedsiz alacaklar senedli ve delilli olanlarda zekât ödenir ve ödenmez diye her iki görüþ de bulunmaktadýr; evde deðil açýk arazide gömülüp izi kaybolan mallar, bu tür mallarýn örneðidir. Ýþte bu gibi mallar, hukuk dilinde Mal-i Zýmar veya Telef Mal adýný alýr. Evde gömülüp yeri kaybedilen mal, zekâta tâbidir. Bað ve büyük evlere gömülenler ise ihtilaflýdýr, ancak tâbi olup ödemenin bulunma zamanýna geciktirilmesi gerekir.
Bu tür mallar, ele geçince, diðer þartlarý da taþýrlarsa, zekâta tâbi olur: Hanefî Mezhebine göre, geçmiþ yýllarý için zekât ödenmez. Maliki Mezhebine göre telef mal, altýn veya gümüþ ise, sadece bir yýllýk zekâtlarý ödenir, fakat sürü ise bütün geçmiþ yýllar için zekât ödemek gerekir. Oysa Þafiî Mezhebi ile Züfer'e göre, -mülkiyet bulunduðundan- bu gibi mallarýn geçmiþ bütün seneleri için zekât ödenmesi gerekir. Debusi'ye göre, ilk görüþ tercih edilmelidir. [410] Kardavi, FZ, c. I, s. 138-1.39.
[411] Debusî, Esrar, c. I, v. 103; Kardavî, FZ, c. I, s. 138; Kâsânî, BS, c. II, s. 9; Mergýnânî, age, c. I, s. 97, 113; Serahsî, age, c. II, s. 171, 209; Þeybanî, Asl, c. II, s. 111; Sýddýki, age, s. 43-44; Yavuz, s. 448.