Namaz By: saniyenur Date: 23 Aðustos 2012, 14:30:00
Namaz
Rasûlullah, "Temizlik imanýn yarýsýdýr" buyurmuþtur. Bu Ýtibarla namaz kýlmaya niyetlenen kimsenin önce bedenen temiz olmasý lâzýmdýr. Genellikle ve beþ vakit namaz için abdest almak yeter. Fakat bazý durumlarda gusletmek gerekir: Eþler cinsî iliþkiden sonra, erkekler ihtilâm olduklarýnda, kadýnlar âdet ve loðusalýktan sonra. Cuma namazýndan önce de gusledilmesi önemle tavsiye edilir.
Boy abdesti (Gusül): Önce gusle niyet edilerek abdest almak, sonra tepeden týrnaða kadar bütün vücudu en az üç defa yýkamaktýr. Eðer küvette yýkanýlýrsa, kullanýlan su boþaltýlmalý ve (eðer duþ cihazý yoksa) bir su kabý ile vücut temiz su dökülerek oðuþturulmahdýr.
Abdest almanýn usûlü þöyledir: Önce, "Allah rýzâsý için abdest almaya" denilerek niyet edilir, sonra "Bismillahirrahmanirrahim" denilerek eller bileklere kadar yýkanýr, üç kere aðýza su verilir ve diþler oðulur, sonra üç kere burun deliklerine su verilir ve temizlenir, yüz alýndan çene altýna ve sað kulaktan sol kulaða kadar yýkanýr, ardýndan önce sað sonra sol kol dirseklere kadar üç kere yýkanýr, ýslak parmaklarla baþ üzerine sürülür (meshedilir), yine ýslak parmaklarla kulaklar meshedilir (bazý mezheplere göre boyun da meshedilir), nihayet önce sað ardýndan da sol ayak bileklere kadar üç defa yýkanýr. Bu yýkamalar, meshler dýþýnda, üçer kere yapýlýr, meselâ aðýza su vermeden önce kollar dirseklere kadar üçer defa yýkanýr. Fakat bu, normal durumlar içindir, þayet su yeterli deðilse birer defa yýkamak kâfidir.
Hiç su bulunmadýðý zaman teyemmüm (toprak ile abdest), hem abdestin hem de guslün (boy abdesti) yerini tutar. Kendilerine su zararlý olan hastalar da teyemmün ederler. Böyle bir durumda niyet edilir, besmele çekilir (bismillah denilir), sonra avuç içleri temiz bir topraðýn üzerine (hatta evin duvarlarý üzerine bile) konulur ve ardýndan eller yüze sürülür. Tekrar avuç içleri toprak üzerine konulur, sonra ilkin sol avuç içi ile sað kola ve ardýndan sað avuç içi ile de sol kola dirseklere kadar sürülür. Bu teyemmüm insanýn Yüce Kudret karþýsýndaki alçak gönüllülüðünü simgeler.
Her namaz için abdesti yenilemek mecburiyeti yoktur, fakat uyuma, yellenme, küçük veya büyük abdeste çýkma veya kusma gibi durumlarda tekrar abdest almak gerekir. Tuvaletlerde sadece kaðýt deðil, mutlaka suyun da kullanýlmasýnýn, saðlýðý korumaya uygun bir temizlik kaidesi olduðunu hatýrlatmaya gerek var mý? Üzeri yazýlý veya basýlý kaðýdý, tuvalette temizlenmek için kullanmaktan, sadece saðlýðý koruma bakýmýndan deðil, üzerinde Allah adýnýn yazýlý olabileceði için Rab-bimize saygýsýzlýk edilebileceðimizden ötürü de kaçýnýlmalýdýr.
Namaz kýlmak için de temiz bir elbise giymiþ olmak, temiz bir yer bulmak (cami ve seccade þart deðildir) ve kýbleyi, yani Mekke'de bulunan Kabe yönünü bilmek gerekir. Bir dünya haritasý ve bir pusula yardýmýyla kýbleyi bulmak kolaydýr: Mekke, Arap Yarýmadasýnýn batý yakasýna yakýn ortaya doðru yer aldýðý için, Fransa'da oturanlar güneydoðuya, Moritanya ve Senegal'dekÝler doðuya, Quebec (Kanada) sakinleri doðu-güneydoðu-ya doðru yönelmelidir... Bununla beraber dünya yuvarlýk olduðundan, iki yolun bir noktadan herhangi bir noktaya düz çizgi halinde götürebileceði göz önünde bulundurulmalýdýr. Namazda kýble için, bulunulan yer ile Kabe arasýndaki en kýsa mesafe kýble yönü olarak benimsenmelidir. Nitekim Quebec veya San-Fransisco'da doðu-güneydoðu, Alaska'da güneybatý istikameti kýble olacaktýr. Havai adalarýnýn güneyindeki herhangi bir yer Kabe'nin taban karþýsýnda yer aldýðý için, dört yön de eþit uzaklýkta olduðundan, bu noktada -sözgeliþi gemi ile seyahat ederken-kýble için herhangi bir istikamete yönelmek ferdin tercihine býrakýlmýþtýr.
Günde beþ vakit namaz vardýr. Her cuma daha ihtiþamlý bir þekilde camide cemaatle kýlýnan cuma namazý, bu namazlardan ikincisi olan öðlenin yerini alýr. Ayrýca senede iki defa kýlman bayram namazlarý vardýr. Bunlardan birincisi Ramazan ayý sonunda, diðeri de hac zamanýna denk düþen Kurban bayramýnda kýlýnýr. Bu namazlar þekil itibariyle birbirine benzer, fakat süre Ýtibariyle benzemezler. Nitekim birinci vakit olan sabah namazýnýn farzý sadece iki rek'attir. Ýkinci vakit olan öðle ve üçüncü vakit olan ikindi namazlarýnýn farzlarý ise dörder rek'attir. Dördüncü vakitte yer alan akþam namazýnýn farzý üç ve beþinci vakit olan yatsý namazýnýn farzý ise yine dört rek'attir. Cuma ve bayram namazlarý ise ikiþer rek'attir. Hz. Peygamber üç rek'atlik bir namazýn daha kýlýnmasýný ýsrarla emir buyurmuþtur ki bu namaza vitir adý verilir ve yatsý namazýndan sonra kýlýnýr.
Farz namazlar günde sadece beþ vakitte kýlýnýr, fakat Hz. Peygamber her farz namazýn yanýnda diðer birçok namazlarý kýlmayý da alýþkanlýk haline getirmiþti. O yüzden bu namazlarý kýlmak da Ýcap eder. Nitekim sabah namazýndan önce iki, Öðle namazýndan önce dört ve sonrasýnda iki, ikindi namazýndan önce dört, akþam namazýndan sonra iki, yatsý namazýndan önce dört ve yatsý namazýndan sonra iki rek'at namaz kýlmak lâzýmdýr. Daha sonra da üç rek'at vitir namazý kýlýnýr ki bunun kýlýnýþý mezheplere göre deðiþir. Hanefi-lere göre, bu üç rek'atlik bir bütündür. Ýkinci rek'at'ýn sonunda tahiyyat okunur ve üçüncü rek'atte rükua varmazdan önce Kunut duasý okunur. Diðer mezheplerde ise, önce iki rek'atlik bir bölüm kýlýnýr, sonra da Kunut'suz sadece bir tek rek'at kýlýnýr. Kýlýnmasý tavsiye edilen bu namazlarýn dýþýnda istenildiði kadar fazladan (nafile) namaz kýlýnabilir însan ne kadar çok takva sahibi olursa, Allah da kendisinden o kadar çok hoþnut olur. Bundan baþka, camiye girildiði zaman, camiye bir tür armaðan þeklinde, iki rek'at namaz kýlmak gerekir. Bu namaz da tavsiye edilmiþtir. Diðer nafile namazlar için, belli saatler yoktur, fakat bazý yasak (kerahet) vakitleri vardýr: Tam güneþ doðarken, güneþ batarken ve güneþ tam doruk noktada iken namaz kýlýnmaz. Bunlar belirli dakikalarla sýnýrlý sürelerdir.
Namaz þöyle kýlýnýr: Gerekli abdest alýnýr, temiz bir yer seçilir, Kabe'ye yönelinir, eller kulak hizasýna kadar kaldýrýlýr ve þu þöyle niyet edilir: "Niyet ettim Allah rýzasý için þu veya bu namazýn þu kadar rek'at farzýný veya sünnetini kýlmaya veya imam olarak kýldýrmaya, yöneldim Kabe'ye." -Duruma göre de-"uydum imama." (Sadece iki kiþi bile olsa, cemaatle namaz kýlýnmasý gerekir. Biri imam olur, diðeri ona uyar. Uyan kiþi imam olanýn birkaç parmak gerisinde saðýnda durur. Üç veya daha fazla þahýs varsa, hepsi de imamýn arkasýnda bir veya gerektiðinde birkaç saf halinde dizilirler. Ýmama uyan kiþiler yüksek sesle bir þey söylemezler, söylediklerini ancak kendileri iþitebilecek þekilde söylerler veya okurlar, imamý bütün hareketlerinde ve onunla ayný anda takip ederler). Daha sonra Allahü Ekber denilir ve eller indirilir. MâUkiler ile Þiilere göre, eller yanlara, bacaklara dokunacak þekilde býrakýlýr: fakat diðer bütün mezheplere göre, eller önde birleþtirilir, sol kol bedene dokunurken sað kol Onun üzerine konur. Bu sýrada namaz baþlamýþ olur; artýk kimseyle konuþulmamak, secde edeceði yerden baþka noktaya bakmamalý, naniazý bozacak rastgele hareketlerden de ka-Cýný.lmahdýr. Namazdaki her harekette (eðilirken, secde ederken, otururken, vb.) Allahýý Ekber denilir.
Namaz Sübhâneke ile baþlar. Ardýndan Kur'ân'ýn ilk suresi olan Fatiha okunur Daha sonra, kiþinin isteðine göre, Kur'ân'dan bir sure veya birkaç âyet okunur. Sadece Kur'ân ayetleri yüksek sesle okunabilir; bu da ancak gece (sabah, akþam ve yatsý) namazlarýnýn ilk iki rek'atleri ise cuma ve bayram namazlarýnda sadece imam tarafýndan okunur. Bunlarýn dýþýndakiler kiþinin kendisinin iþitebileceði kadar alçak bir sesle okunurlar.
Kur'ân okunmasý tamamlandýktan sonra, daha önce belirtildiði gibi, avuçlar diz kapaklarý üzerine konularak eðilinir, yani rükua varýlýr ve bu pozisyonda üç kere Subhâne rabbiyel azîm (Azamet ve yücelik büyük Allah'ýndýr) denilir. Ardýndan Semiallâhü limen hamiden (Allah hamd edenin hamdini iþitir) denilerek doðrulunur ve ayakta iken Rabbena lekel hamd (Allahým Sana hamdolsun) denilir. Sonra Allahu Ekber denilerek secdeye varýlýr; alýn, burun ve avuç içleri yere konur, dizler bükülür ve orada üç defa Subhâne rabbiyel a'lâ (Azamet Yüceler Yücesi Allahmdýr) denilir. Sonra sað ayak serbest, parmaklar kýbleye dönük ve topuk dik olmak üzere sol ayaðýn üzerine oturulur ve bu sýrada Allah'tan af dilenir. Ardýndan tekrar secdeye kapanýlýr ve birinci secdedeki dua üç kere tekrarlanýr. Nihayet ayaða kalkýlýr. Bütün bu hareket (ayakta durma, eðilme, secde etme) bir rek'atý oluþturur ki bundan daha Önce sýk sýk bahsetmiþtik.
Ýkinci rek'at Kur'ân'ýn ilk suresi olan Fatiha ile baþlar, ardýndan Kur'ân'dan bir bölüm okunur, fakat Sübhâneke duasý okunmaz, Sonra rükua varýlýr, doðrulunur, iki kere secde edilir, bunlarýn herbirinde birinci rek'atta anlatýlmýþ olan dualar tekrarlanýr. Ýkinci secdeden sonra ayaða kalkýlmaz, fakat sol ayak üzerine oturulur ve Ettehiyyâtü okunur.
Sabah namazýnýn farzý sadece iki rekat olduðu için, Ettehiyyâtü den sonra bazý dualar okunur ve önce saða Essellâmü aleyküm ve rahmetullah (Allah'ýn selâmý ve rahmeti üzerinize olsun) denilerek selâm verilir, sonra da ayný söz tekrarlanarak sola selâm verilir. Namaz bitmiþ olur. Fakat namaz iki rek'attan fazla ise, ikinci rek'at sonunda Ettehiyyâtü okunduktan sonra ayaða kalkýlýr, yine Fatiha okunur, fakat ardýndan baþka ayetler okunmaz, sonra rükua varýlýr, doðrulunur ve iki kere secde yapýlýr. Þayet namaz (akþam namazýnda olduðu gibi) üç rek'at ise, üçüncü rek'atýn iki secdesinden sonra Ettahiyyatü ve diðer dualar okunur ve iki yana selâm verilerek bitirilir. Buna karþýlýk namaz (öðle, ikindi ve yatsýda olduðu gibi) dört rek'at ise, üçüncü rek'atýn iki secdesinden sonra hemen ayaða kalkýlýr, tekrar Fatiha okunur, rükua, secdeye varýlýr, sonra oturulup Ettehiyyâtü ve dualar okunur, selâm verilerek tamamlanýr. .