Namaz Vakitleri By: saniyenur Date: 23 Aðustos 2012, 14:15:14
Namaz Vakitleri
Sabah (fecr) namazý ikinci fecirin doðuþu ile güneþin doðuþu arasýnda kýlýnýr. Öðle (zu-}ýur) namazý güneþin tepe noktasýný aþmasýndan sonra baþlar ve yaklaþýk üç saat boyunca herhangi bir vakitte kýlýnabilir. Ýkindi (asr) namazý öðle namazýnýn bitiminden sonra baþlar ve gün batýnýmdan az öncesine kadar kýlýnabilir. Akþam (maðrib) namazý gün tam battýktan sonra baþlar ve alacakaranlýk sona erinceye kadar, yaklaþýk bir buçuk saat sonrasýna kadar devam eder. Yatsý (ýþa) namazý alacakaranlýðýn kaybolmasýyla birlikte baþlar ve tan yeri aðarana dek sürer, fakat gece yarýsýndan önce kýlýnmasý tercih edilir.
Yukarýda söylediklerimizin ancak ekvator ve tropikal bölgelerde sakýncasýzca uygulanabileceði açýktýr. Kutuplara doðru çýkýlýnca, gündüz ile gece arasýndaki süre farký yazdan kýþa öylesine deðiþir ki güneþin hareketleri vakti tayinde çok az yardýmcý olur. 90° güney ve kuzey enlemleri üzerinde, iki kutup üzerinde, güneþ altý ay boyunca batmaz ve (iki gün dönencesi hariç) altý ay boyunca da doðmaz. Daha aþaðýda ise, güneþ "gündüz" ve "gece" boyunca batmadan ufuk üzerinde durur. Bu zamanlarýn karþýlýðý olan kýþ günlerinde ise, güneþ yirmi dört saat boyunca hiç doðmadan ufkun altýnda kalýr. 66° kuzey enlemi üzerinde, 30 Hazi-ran'da güneþ saat 03.00'te doðar ve 23.46'da batar. 2 Temmuzda, 03.00'te doðar ve 23.32'de batar, vb. Öyleyse, güneþin batmýþ hâlde durduðu bu çok kýsa süre içinde, gecenin üç vakit namazýný, yani akþamý, yatsýyý ve sabahý kýlmak mý gerekecek? insanoðlu uzun zamandan beri bu bölgelerden geçmekte, günümüzde buralarý çok daha sýk ziyaret edilmekte ve giderek buralara daha fazla yerleþilmektedir. Rusya Federasyonu'nun bu bölgelerdeki kamplarýnda ekseriya çok sayýda Müslüman iþçinin bulunduðu biliniyor. Söylemeye hacet yok ki, bu anormal iklimlerde ne gündelik namazlar ne de oruç için güneþin hareketleri takip edilebilir. O yüzden Ýslâm hukukçularý, böyle bölgelerde güneþin deðil, saatin hareketlerinin takip edilmesi gerektiði kanaatine varmýþ ve bunu tavsiye etmiþlerdir. Fakat bir sýnýr çizgisi tesbit etmek ve normal bölgelerin nerede bittiðine, anormal bölgenin nerede baþladýðýna, ruhsatlardan da yararlanarak, karar vermek gerekiyordu. Ayný þekilde, anormal bölgede uyulacak vakit saatlerinin de belirlenmesi lâzýmdý. Muhtelif [halkij Müslüman ülkelerin ulema meclisleri tarafýndan kabul gören kesin hâl þekli þöyledir:
Kur'ân-ý Kerîm; "Allah kimseye gücünün üstünde bir teklifte bulunmaz." ilkesini vazetmiþtir (2: 286). Bir baþka yerde ise þöyle buyurulur: "Her zorluðun bir kolaylýðý vardýr; gerçekten, her yokuþun bir iniþi vardýr!" (94: 5-6). Hz. Peygamber'e gelince, o bunlarý pekiþtirmekle kalmamýþ, baðlýlarýndan ve temsilcilerinden þunu istemiþtir: "Kolaylaþtýrýn, zorlaþtýrmayýn. Ýnsanlarý (dinden) nefret ettirecek iþler yapmayýn, aksine Ýnsanlara kardeþ muamelesi yapýn." Ayrýca Hz. Muhammed kýyametle ilgili bir hadisinde, anormal uzun günler konusundaki soruya aþaðýdaki cevabý vermiþtir. Bu hadis Müslim, Ebû Dâvud, TirmÝzi, Ýbný Mâce ve diðerleri tarafýndan nakledilmiþtir.
"Deccâl (kelime anlamý: Büyük Aldatýcý) insanlarý aldatmak için ortaya çýktýðý zaman, yeryüzünde 40 gün kalacaktýr. Birinci günü bir yýl, ikinci günü bir ay, üçüncü günü bir hafta gibi uzun olacak ve geri kalan günleri sizinkiler (þimdiki) gibi olacaktýr." Bunun üzerine sahabelerinden biri ayaða kalktý ve "Bir yýl gibi uzun olacak günde sadece beþ vakit namaz kýlmak yetecek mi?" diye sordu. Peygamber, "Hayýr, hesaplamak lâzýmdýr" cevabýný verdi.
Ýmâda bulunan o birinci gün burada, kuzey ve güney kutuplarý üzerinde, 90° enlem üzerinde olup bitene benziyor. Ýkinci gün 68° kuzey enleminin biraz altýnda mevcuttur, üçüncü gün ise 66° kuzey enleminin biraz altýnda bulunmaktadýr. Müslüman âlimler, Hz. Peygamber'in az önce andýðýmýz direktiflerine dayanarak, güneþin deðil, saatin hareketlerini takip etmeyi emrettiler ve iþi kolaylaþtýrmak için de, 45° enlemler üzerinde uygulanan saat çizelgelerini izlemeyi kararlaþtýrdýlar. Bu saat çizelgeleri sözkonusu enlem ile kutup arasýnda bulunan bütün ülkeler için geçerli olacaktýr.
Ekvatorda güneþin doðuþ ve batýþ saatleri her mevsimde ayný kalýr. Buna karþýlýk en büyük istikrarsýzlýk veya daha ziyade en aþýlmaz günlük kutup bölgesinde görülür. Diðer yandan coðrafya bilginleri kutuplardan ekvatora kadar olan kesimi 90° bölerler. O yüzden sýnýr çizgisi 45° kuzey enlemi ile 45° güney enlemidir. Ekvatorun iki yanýnda yer alan bu iki enlem arasýndaki ekvator ve tropikal ülkelerin sakinleri güneþin mevsimlere göre deðiþen hareketlerini izleyeceklerdir. Bu bandýn ötesinde yaþayan kimseler güneþin yerel doðuþ ve batýþ saatlerini dikkate almaksýzýn 45° enlemde uygulanan saat çizelgesini takip edeceklerdir. Bu anormal bölgelerde, yazlan güneþ halâ pýrýl pýrýl parlarken orucunu açmak ve kýþlan güneþ uzun zamandýr doðmadýðý halde yemek ve içmekten uzak durmak gerekecektir.
45° güney ve 45° kuzey enlemleri üzerindeki bu bölme, teorik olarak yeryüzünü iki eþit parçaya ayýrýr, fakat pratik olarak yeryüzünün oturulabilir, dörtte üçünden fazlasý normal bölgede bulunur. Ayrýca dünya sâkinlerinin en büyük kýsmý da buradadýr, çünkü bütün Afrika, Hindistan, Okyanusya, Çin'in hemen tamamý, (Kanada ve Arjantin ve Þili'nin uç sýnýrlarý hâriç) iki Amerika normal bölgede yer alýr. Özellikle belirtelim ki sözkonusu sýnýr çizgisi Müslümanlarýn bin yýllýk alýþkanlýklarýný etkilememektedir. Zira Hz. Peygamber ve sahabileri zamanýnda Ýslâmlaþmýþ Arabistan, Suriye, Türkiye, Mýsýr, Ýspanya, Ýtalya, Güney Fransa, Irak, Ýran, Türkistan, Hindistan, Pakistan ve nüfusu kalabalýk Malezya ve Endonezya'da oturanlarýn eski alýþkanlýklarýný deðiþtirmeleri hiç gerekmiyor. Yapýlan bu düzenlemeler, Avrupa'da Bordeaux, Bükreþ, Sivastopol üstündeki bölgeleri; Kuzey Amerika'da Halifaks-Portland'ýn üstündeki bölgeleri ve güney yarýmkürede sadece Arjantin ve Þili'nin küçücük bir kýsmý ve Yeni Zelanda'nýn güneyindeki birkaç adayý ilgilendirir. Fransa, Ýngiltere, Almanya, Hollanda, Finlandiya, Kazan ve Kanada Müslüman cemaatleri Ýslâm hukukunun bu ayarlamasýndan, Hz. Peygamber'in bazý direktiflerinden çýkarýlan bu düzenlemeden faydalanacaklardýr. 45° enlemin ötesindeki bu anormal bölgede yer alýnýp alýnmadýðý bir dünya haritasýna ilk göz atýþta kolayca farkedilecektir.