Felsler By: sumeyye Date: 25 Temmuz 2012, 15:03:47
Felsler:
Fels sözcüðü lügatte; altýn ve gümüþ kabilinden olmayan para, Irak dinarýnýn binde biri ve insanlarýn alýþveriþlerde kullandýðý .bakýrdan basýlmýþ para anlamlarýna gelir.
Ýslâm'ýn ilk devirlerinden itibaren bakýr sikkelere «fels» adý verilmiþtir. Bu sözcüðün Arap diline lâtince «follis»ten geçtiði öne sürülmüþtür. Ýmparator I. Anastius (m. 491 - 518)'un meskukât nizamnamesinde 40 nummia'lýk [24] Bizans sikkesinin adýdýr. Bizans follis'lerinin arkasýnda deðerini gösteren M (= 40) iþareti vardýr. Bu sikkelerin aðýrlýklarýnýn önceleri yaklaþýk olarak 30 gram olmasý gerekirken bu miktar giderek azalmýþ ve müslümanlarýn Suriye'yi fethettikleri sýralarda 6 grama kadar düþmüþtür. Deðiþik büyüklükte olan ve «nummia» adý verilen küçük Bizans bakýr sikkelerinin ayarýnýn, 7. milâdî yüzyýldan sonra tamamiyle bozulduðu görülür. Bu yüzden Araplar bunlarý sikke olarak kabul edip, tedavülde kullanmamýþlardýr [25]
Müslümanlar, vezinleri hayli azaltýlmýþ bulunan follis'leri, Suriye'nin fethinden sonra kesmeye devam etmiþlerdir. Suriye için, yalnýz Antakya'da sikke darbedildiði halde Araplar; Baaîbek, Halep, Þam, Ruha (Urfa), Taberiye, Amman, Menbic, Ýliya-Filistin, Kinnisrin ve daha bir çok yerde para kesmeye mahsus imalathaneler kurmuþlardýr. Bu ilk felsler önceleri, týpký Bizans sikkeleri tipinde, Ýmparator Heraklius I ve Ýmparator Konstantius II'nin ve sonradan halîfenin resimleri ile basýlmýþtýr. Arkalarýnda kýymetini gösteren M iþareti ve daha sonra, arapça yazýlar giderek artmýþtýr. Bir kaç basamak üstüne dikilmiþ bir haç þekli vardýr [26]
Ýslâm âleminin en eski, ilk bakýr sikkesi 638 m. tarihlerinde Þam'da basýlmýþ olan bir fels'dir. Emevî Halîfesi Abdülmelik tarafýndan konulan ve 77/696 tarihinde tamamlanmýþ bulunan «Meskukât Nizâmnâmesi»nde fels'den söz edilmemiþ, ancak bakýr sikkeler için de arapça yazý kullanýlmasýnýn gereði belirtilmiþtir. Yine Ýslâm Ansiklopedisinde verilen bilgiye göre felsler, Araplar tarafýndan mutlak kýymetli bir sikke gibi deðil, ancak kesirleri tamamlamak için, bir ufaklýk para olarak telakki edilmiþtir. Fels basýmý hükümdarlýk hukukundan sayýlmadiðý için, valiler ile mahallî yöneticiler bu konuda tamamiyle serbest býrakýlmýþtýr. Bu yüzden fels'in kýymeti ile vezin ve tipi basýldýðý þehre göre deðiþir, dînâr ve dirhem gibi hilâfet ülkesine dahil bütün beldelerde serbestçe tedavül etmezdi [27] Fels'in satýn alma gücünde þehirler arasýnda bile deðer farký meydana geldiði için, Hanefîler bunda «fazlalýk ribâsý (ribe'l-fadl)»nýn cereyan etmeyeceði, ancak nesîe ribâsýnýn [28] cereyan edebileceði görüþünü benimsemiþtir. Ýmam Muhammed (ö. 189/ 805/'e göre tedavülde bulunan fels'lerde ribânýn her çeþidi cereyan eder [29]
48 fels'in 1 gümüþ dirheme eþit tutulacaðýný belirten bazý alâmetler varsa da, gümüþ sikke ile bakýr sikke arasýnda hiçbir vakit kanunî bir nisbet konulmadýðý anlaþýlmaktadýr. Ýki maden arasýndaki kýymet oraný dâima hâlin icaplarýna ve halkýn bunlarý alýþ veriþlerinde kullanmalariyle oluþan satýn alma gücüne göre tayin edilmiþtir.
Mýsýr'ýn fels'Ier için 1 krattan 30'a kadar hatta daha fazla aðýrlýkta «cam vezinler» kullandýðý ve bunlarýn feîs basýmýnda tatbik edildiði düþünülürse, hatýra gelebilecek her büyüklükte fels'ler basýldýðý ortaya çýkar [30]
Bu duruma göre, çok çeþitli fels'lerin ayný þehirde veya beldeler arasýnda farklý satýn alma güçlerine sahip
olmasý tabiîdir. Aðýrlýklarý ayný olsa bile, deðiþik þehir ve beldelerde farklý nominal bir deðer kazanmasý sebebiyle; 1 felsin 2 felse denk hâle gelmesi mümkündür. Bu yüzden, Hanefîler 1 felsin 2 fels karþýlýðýnda satýlabileceði görüþünü benimsemiþlerdir. Ancak Ýmam Muhammed aksi görüþtedir [31] Felslerin doðrudan doðruya semen sayýlmayýp, hangi çeþidi para yerine kullanýlacaksa, onu belirleme ile muayyen hâle geleceði esasý standart olmamalarý yüzündendir. [32][24] Nummia: Lâtince kökenli bir sözcük olup, «Nummulaire», petite monnaie=Akçe, maden para, ufaklýk ve genel olarak para anlamlarýna gelir. Bkz. Petit ROBERT I, Paris 1957, s. 1289.20
[25] R. S. Poole. W. H. Valentine, «Fels» mad., Ý. A. c. V, s. 539.
[26] Ý. A. c. V, s. 539.
[27] a. esr. a.y.; M. Zeki Pakalýn, «Fülûs», Osmanlý Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüðü, c. I, s. 636, 637.
[28] Ribe'1-fadl: Faize tabi olan mallarýn kendi cinsleriyle fazla olarak trampa edilmesidir. 5 gr. altýnýn peþin olarak 7 gr. altýnla trampasý gibi. Ribe'n-nesîe : Faize tâbi olan mallarýn kendi cinsleri veya aralarýnda ortak faiz illeti bulunan baþka cins bir inalla veresiye deðiþtirilmesidir. 1 gr. altýnýn veresiye 1 veya daha fasla gr. altýnla trampasý gibi.
[29] el-Kâsânî, Bedâyiu's-Sanâyi', c. V, s. 185.
[30] Ý. A. a.y.
[31] el-Mevsýlî, elÝhtiyâr li Ta'lîli'l-Muhtâr, Cz. II, s. 31.
[32] Dr. Hamdi Döndüren, Çaðdaþ Ekonomik Problemlere Ýslami Yaklaþýmlar, Ýklim Yayýnlarý: 20-23.
Ynt: Felsler By: reyyan Date: 07 Þubat 2014, 14:35:38
Felsin de ne anlama geldiðini mezhebimizin görüþünü de öðrenmiþ olduk, ALLAH razý olsun.
Ynt: Felsler By: Rüveyha Date: 07 Þubat 2014, 14:58:18
Rabbim razý olsun. Bilmediklerimizi bildiren Mevlamýza hamdüsenalar olsun..
Ynt: Felsler By: mevlüdekalýnsaz Date: 07 Þubat 2014, 15:51:39
Esselamü aleyküm; Fels'in daha önce adını bile duymamıştım. Elhamdülillah artık manasını da kullanımını da öğrendik...
Verdiğiniz bilgiler için teşekkürler.Rabbim razı olsun.Sayenizde bilgi dağarcığımız biraz daha genişledi....
Ynt: Felsler By: yagmur_7-c Date: 07 Þubat 2014, 16:48:29
SELAMÜNALEYKÜM;♥ ♥ Fels sözcüðü lügatte; altýn ve gümüþ kabilinden olmayan para, Irak dinarýnýn binde biri ve insanlarýn alýþveriþlerde kullandýðý .bakýrdan basýlmýþ para anlamlarýna gelir.
Ýslâm'ýn ilk devirlerinden itibaren bakýr sikkelere «fels» adý verilmiþtir. Bu sözcüðün Arap diline lâtince «follis»ten geçtiði öne sürülmüþtür.
Felsin bir para birimi olduðunu burada öðrendim.Ama ÞUANDA KULLANILIYOR MU BU PARA BÝRÝMÝ? :) ♥ Paylaþým için teþekkürler...