Merruzi By: reyyan Date: 12 Temmuz 2012, 18:54:58
MERRÛZÎ
(ö. 275/888)
Ahmed b. Hanbel'in talebesi, muhaddis ve fakih
Ebû Bekr Ahmed b. Muhammed b. el-Haccâc el-Merrûzî. 200 (815-16) yýlý dolaylarýnda doðdu. Hayatý hakkýnda yeterli bilgi yoktur. Babasý Hârizmli, annesi Merverrûzludur. Horasan bölgesinde Murgâb nehrinin yukarý kýsmýnda küçük bir þehir olan bu yer Merrûz þeklinde de söylendiðinden Merrûzi nisbesiyle anýlmýþtýr. Ýlk eðitimini muhtemelen memleketinde ve çevre þehirlerde alan Merrûzî daha sonra Baðdat’a gitti. Burada uzun süre Ahmed b. Hanbel'den ders aldý ve önde gelen talebelerinden biri oldu. Ayrýca Hârûn b. Ma'ruf Muhammed b. Minhâl ed-Darîr, Kavâriri, Süreyc b. Yûnus, Osman b. Ebû Þeybe den ve baþkalarýndan hadis dinledi. Merrûzî'den ders alanlar arasýnda Ebû Bekir el-Hallâl, Muhammed b. Mahled el-Attâr. Hasan b. Ali el-Berbehârî. Ebü'l-Kâsým el-Hýraki ve babasý Ebû Ali Hüseyn b. Abdullah el-Hýraki, Ahmed b. Abdullah el-Hazzâ gibi âlimler bulunmaktadýr. Ebu Ali el-Hýraki hocasýna yakýnlýðý sebebiyle; Merrûzî'nin halifesi diye anýlmýþ ve ona sorduðu sorulara aldýðý cevaplarý derleyerek Kasasu men hecerehû Ahmed adlý bir eser kaleme almýþtýr. Kaynaklarda ilim ve takvasýndan övgüyle söz edilen, güvenirliliðinde þüphe bulunmayan biri olarak anýlan Merrûzî 6 Cemâziyelevel 275 (16 Eylül 888) tarihinde Baðdat’ta vefat etti ve Ahmed b. Hanbel'in mezarý yanýnda defnedildi.
Ebû Bekir el-Hallâl, Merrûzî'nin Ahmed b. Hanbel'in en önde gelen öðrencisi olduðunu ve kendisinden çok sayýda mesele rivayet ettiðini, öldüðünde hocasýnýn cenazesini yýkadýðýný belirtir. Hallâl, es-Sünne adlý eserindeki rivayetlerin çoðunu, hocasý Merrûzî vasýtasýyla naklettiði gibi Hanbelî fýkhýnýn ilk temel kitabý sayýlan el-Câmi’de de hocasýndan birçok rivayete yer vermiþtir. Sünnet bilgisi yanýnda; sünneti yaþamada da son derece titiz olan Merrûzî halkýn büyük saygýsýný kararmýþtý. Yine Hallâl, Baðdat'tan gazâya çýkarken Sâmerrâ'ya kadar yaklaþýk 50.000 kiþinin ona refakat ettiðini söyler.
Merrûzî, dönemin ilmî ve fikrî tartýþmalarý çerçevesinde hocasý Ahmed b. Hanbel'in görüþlerini savundu ve bu çerçede baþta halku'l-Kur'ân olmak üzere çeþitli itikadî konulardaki yaklaþýmlarý sebebiyle mutasavvýf Haris el-Muhâsibî, Þâfii Hüseyin b. Ali el-Kerâbîsî, Mu'tezilî Biþr b. Gýyâs ve Ýbnü'l-Allâf gibi âlimlere karþý çýktý. Ýbn Kayyim el-Cevziyye, Ahmed b. Hanbel'in vefatýndan sonra kendi mensuplarýndan Muhammed b. Dâvûd el-Masisi ve baþkalarýnýn Kur'an'ý telaffuz etmenin mahlûk olmadýðýný ileri sürerek bu görüþü ona isnat ettiklerini, önde gelen talebesi Merrûzî'nin ise bu iddiaya karþý çýkýp konuyla ilgili bir kitap (mektup ?) kaleme aldýðýný Hallâl'den naklen belirtir. (Muhammed b. el-Mevsýlî, s. 531; krþ. Ebû Bekir el-Hallâl, s. 231,265-266).
Merrûzî dinî, ahlâkî ve hukukî çeþitli meseleleri ihtiva eden Kitâbü'l-Vera'ý Ahmed b. Hanbel'e sorduðu sorulara onun verdiði cevaplarla ondan ve baþkalarýndan naklettiði bazý rivayetleri derlemek suretiyle telif etmiþtir (Kahire 1340; nþr Zeyneb Ýbrahim el-Kârût, Beyrut 1403/1983; nþr. Muhammed Saîd Besyûnî, Beyrut 1986; nþr. Semîr b. Emîn ez-Züheyrî, Riyad 1418/1997). Ahmed b. Hanbel'den nakledilen rivayetlerin aðýrlýkta olmasý sebebiyle Zeyneb Ýbrahim el-Kârût ve Muhammed Saîd Besyûnî neþirlerinde eser ona nisbet edilmiþtir. Ebû Bekir el-Hallal’in, Merrûzî'nin kendilerine Kitâbü'l-Makâmi'l-mahmûd'u bir defa okuduðunu, bu kitaba bakmadýðýný ve onu almadýðýný, Kirman'a gidip döndüðünde ise hocasýnýn öldüðünü belirtmesinden (es-sünne, s. 217) Merrûzî'nin bu adla bir eseri olduðu anlaþýlmaktadýr.
(T.D.V:Ýslam Ans., 29/210-211)