Kitap By: hafiza aise Date: 11 Haziran 2012, 19:54:23
Kitap
Mustafa Fuat ER • 51. Sayý / KÝTAP
Avrupa’nýn Ýslam’la derdi ne?
Nilüfer Göle yeni kitabýnda Ýslam ve Avrupa arasýndaki çatýþmalý eklemlenmeyi, iç içe yaþamanýn imkânlarýný sorguluyor.
Geçtiðimiz ay Belçika’da Danýþtay, okullarda baþörtüsünün yasaklanmasýndan yana görüþ bildirmiþti. Irkçýlýkla Mücadele Derneði’nin (Mrax), 2005 yýlýnda, baþörtüsünü yasaklayan okullara karþý ayrýmcýlýk ithamýyla yaptýðý bir baþvuruyu ve açtýðý davalarý deðerlendiren Danýþtay, söz konusu okullarýn ayrýmcýlýk yapmadýðýna, aksine ayrýmcýlýða karþý önlem aldýðýna hükmetti. Mrax, “siyasi ve dinî aidiyet gösteren sembollerin görünür þekilde taþýnmasý” yasaðýna karþý çýkýyor. Ama Avrupa’daki (ve Türkiye’deki) baþörtüsü sorunu tam da baþörtüsünün “görünür/kamusal” yüzünden kaynaklanýyor. Fransa örneðinde de ayný neden söz konusuydu: “[E]vlerinden veya kendi cemaatlerinden dýþarý çýkmayan ilk kuþak göçmen kadýnlarýn baþörtüsü ayný soruna yol açmýyordu.” Ama yeni kuþak Müslüman göçmenler Avrupa için baþlý baþýna bir sorun teþkil ediyor. Çünkü ilk kuþaklarýn aksine, Avrupa dillerini konuþuyorlar, o kültürün içinde büyüyorlar. Tüm sorun da bu yakýnlýk ve benzerlikte yatýyor. Nilüfer Göle yeni kitabý Ýç Ýçe Giriþler: Ýslam ve Avrupa’da Ýslam ve Avrupa arasýndaki çatýþmalý eklemlenmeyi, iç içe yaþamanýn imkânlarýný sorguluyor. Göle, ortak bir mekân tahayyülünü vurgularken Avrupa’nýn ontolojik üstünlük, saflýk anlayýþýndan vazgeçmesi gerektiðini belirtiyor. Bu noktada Fransa’daki baþörtüsü tartýþmalarýnýn ardýndan Sarkozy’nin giriþimiyle ortaya atýlan Fransýz Müslüman Ýnancý Konseyi fikrinin ardýndaki “denetim altýna alýnmýþ, ‘bize göre’, köklerinden koparýlmýþ bir Ýslam” niyetini de ifþa ediyor. Yine AB’nin, ideallerinin zedelenmesi pahasýna, bir “Fransýz istisnasý”na göz yumduðunu açýklýyor: “[T]ürban sorunu karþýsýnda laiklik izleði öne çýkarýlýrken, Türkiye’nin adaylýðý konusunda ayný izleðin bir kenara itilmesi kayda deðer bir olgudur.” — M. Fuat Er
Kamu Yayýncýlýðý ve Kültür A.Þ.
Genç Cumhuriyet’in unutulmaz maarif bakanlarýndan Hasan Âli Yücel’in baþýný çektiði Dünya Klasikleri yayýncýlýðý bütün sorunlarýna raðmen hâlâ aþýlamamýþ bir kamu yayýncýlýðý örneði olarak önümüzde duruyor. Birkaç neslin entelektüel sermayesi o yayýncýlýða çok þey borçlu. Bugün bile, o zamanlar yapýlmýþ olan nice yayýný tekrar gerçekleþtirmeyi göze almak zor görünüyor.
Yine son yýllarda, özel yayýncýlýk ile kamu yayýncýlýðý arasýnda, yayýncýlarýn vakýf olduðu bir tartýþma yaþanýyor. Yayýncýlar, devletin bastýðý kitaplarý ucuza satmasýný haksýz rekabet kapsamýnda deðerlendiriyorlar. Bu tartýþmalarýn Erkan Mumcu’nun Kültür Bakanlýðý zamanýnda baþladýðýný, Atilla Koç’un bakanlýðý zamanýnda devam ettiðini ve hala sürmekte olduðunu da ilave etmeliyiz. Bugün, kamu yayýncýlýðýnýn, özel yayýncýlarýn güç yetiremeyeceði prestij kitaplarýnýn yayýmýný üstlenmelerinin herkes için hayýrlý olduðu hususunda adý konmamýþ bir anlaþmaya varýlýyor gibi.
Ýstanbul Büyükþehir Belediyesi’nin iþtiraki olan Kültür A.Þ.’nin yaptýðý yayýncýlýk ise bu tip yayýncýlýðýn iyi örneklerini vermeye devam ediyor. Ýstanbul üzerine yoðunlaþarak, ülkemizin çok da aþina olmadýðý tematik yayýncýlýða taze kan katan Kültür A.Þ, görece yüksek etiket fiyatlarýna raðmen kýsa sürede sahafiyelik olan onlarca kitap yayýnladý. Surre-i Hümayun, Türk Kitap Medeniyeti, Kartpostallarda Ýstanbul, Havadan Ýstanbul son zamanlarda yayýnlanan iz býrakacak kitaplardan birkaçý. En sevindirici olan ise, kitaplarýn görsel açýdan taþýdýklarý iddia yanýnda dil titizliðine ve özel yayýncýlýðýn geldiði seviyenin farkýnda olan yayýncýlýk dikkatlerine sahip olmasý. — Ahmet Murat Özel
Eric Debarbieux
Okulda Þiddet Küresel Bir Tehdit
Çeviri: Ýsmail Yerguz, Ýletiþim, 2009, 276 s.
Okullara düzenlenen silahlý saldýrýlarda onlarca kiþinin hayatýný kaybettiði ABD’de, son olarak geçtiðimiz ay Michigan’da bir üniversitede gerçekleþen saldýrýda 2 kiþi hayatýný kaybetmiþti. Okullardaki þiddet sadece ABD’nin deðil, bütün dünyanýn gündeminde olan bir konu. Bir yönüyle okulda þiddet olgusu kültürel anlamda da dünyayý tehdit ediyor. Okulda þiddet ve ergen problemlerinde uzmanlaþan Éric Debarbieux kitabýnda, konuyu sayýsal verilerle olduðu kadar kiþisel deneyimleri üzerinden, çeþitli ülkelerden verdiði örneklerle ele alýyor. Cerrahpaþa Týp Fakültesi Çocuk Psikiyatrisi Anabilim Dalý Baþkaný Prof. Dr. Levent Kayaalp ise kitabýn önsözünde Türkiye’de de okullardaki þiddet potansiyelinin artacaðý öngörüsünde bulunuyor.
J. L. Austin
Söylemek ve Yapmak
Çeviri: R. Levent Aysever, Metis, 2009, 200 s.
J. L. Austin’in kitabý felsefeyle, dilbilim ve dil felsefesiyle, edebiyat kuramýyla ilgilenen herkesin kitaplýðýnda bulunmasý gereken bir klasik. Diðer felsefe gelenekleri Anglosakson felsefe geleneðine hep belli bir mesafeyle yaklaþmýþ olmasýna raðmen, bu gelenek içinde yetiþen Austin’in kitabý, sadece felsefe ve dilbilimde deðil, birçok sosyal ve beþeri bilim alanýnda büyük yanký uyandýrdý. 1962’de yayýmlanan kitapta iþlenen kuram, edebiyat eleþtirisinden iktisada birçok alanda çalýþmalara esin verdi; Searle, Derrida, Ricoeur, Habermas ve Butler gibi düþünürler tarafýndan ele alýnarak derinleþtirildi. Austin “söz edimleri” kuramýný “bir þey söylemek, bir þey yapmaktýr” diye özetlenebilecek dilin “edimselliði/performatifliði” düþüncesinden yola çýkarak geliþtiriyor.
Kadriye Kaymaz
Gölgedeki Kalem; Emine Semiye
Küre, 2009, 267 s.
Ýlk Türk kadýn yazarlarýndan, Ahmed Cevdet Paþa’nýn kýzý Emine Semiye Haným; baþta kadýn ve çocuk meseleleri olmak üzere çeþitli konulardaki yazýlarý, siyasî ve sosyal faaliyetleri, seyahatleri ve dönem hakkýnda ipucu veren mektuplarýyla, II. Meþrutiyet’in hemen öncesi ve sonrasý kadýn matbuatýnda adýný duyurmuþtu. Kadriye Kaymaz kitabýnda, ablasý Fatma Aliye’nin gölgesinde kaldýðýna ve yeni Türk edebiyatý tarihindeki kayýp yerini almasý gerektiðine inandýðý Emine Semiye’nin bir kadýn yazar olarak portresini ana hatlarýyla çiziyor.
Pelin Derviþ, Bülent Tanju, Uður Tanyeli
Ýstanbullaþmak: Olgular Sorunsallar Metaforlar
Garanti, 2009, 362 s.
Ýstanbullaþmak, kentin güncel deðiþimini 152 farklý madde üzerinden ele almayý deneyen çok yazarlý bir kitap. Maddeler bugünkü Ýstanbul’da tartýþma baþlýðý, çoðunlukla da kaygý konusu oluþturan bir dizi sorunsalda odaklanýyor. Ýstanbullaþma’yý olabildiðince zengin bir açýlýmla anlatmak amacýyla, kitabýn yazar profili de geniþ bir çeþitlilik içeriyor. Yazarlar arasýnda mimarlar, müzisyenler, kent planlamacýlarý, aþçýlar, aktivistler, sosyologlar, iktisatçýlar, sinema eleþtirmenleri, edebiyatçýlar, müzeciler, coðrafyacýlar, gazeteciler, antropologlar, tarihçiler, turizmciler var.