Kimya By: saniyenur Date: 05 Haziran 2012, 22:20:05
26- Kimya
Kimya ilmi de Kur'an-ý Kerim'den hissesine düþen teþvik payýný almýþtýr. Ýnsan ve onun bütün çevresi, elementler ve Allah'ýn kanunlarýna göre bir dizi kombinezon sonucu hasýl olan deðiþik maddelerden ibarettir. Ýnsanýn balçýktan yaratýlmasýnda belki de birleþme ve deðiþmeyle ilgili Ýlâhî Kanunlarýn hükmü altýnda çalýþan topraktaki deðiþik maddeler arasýndaki kimyasal reaksiyonlarýn rolü vardýr. Yer ve göðün altý Ýlâhi devrede yaratýlmasý ve kâinatýn sudan halk edilmesi, Allah tarafýndan yapýlmýþ olan birleþme ve deðiþim kanununa göre hasýl olmuþtur. Yerin, göklerin ve insanýn yaratýlmasýyla ilgili Kuran'daki ayetler açýkça bilim adamlarýnýn aklýna elementlerin kombinezonu yoluyla yeni maddeler yapýlmasý ve deðiþik oranlardaki bazý komponentlerin kimyasal reaksiyonlarýný araþtýrma fikrini sokmuþ olabilir. Allah-m hâl deðiþtirme gücünü ortaya koyan aþaðýdaki ayetler, bilim adamlarýný belli oranlardaki birkaç elementin karýþýmý yoluyla, kimyasal þekil deðiþimi ihtimalini düþünmeye ve bunu kullanmaya yöneltmiþ olabilir. "Biz Allah'ýn verdiði renge girmiþiz. Kim Allah'tan daha güzel renk verebilir?" (2: 138).
Sonra ilâhiyatçýlarýn, filozoflarýn ve bilim adamlarýnýn birçok asýrdýr yapmýþ olduklarý araþtýrmalarda odak noktasý olan, insanýn yaratýlýþýna bir göz atýnýz. "O, sizi bir çamurdan yaratan, sonra ölüm ecelini takdir edendir." (6: 2). Hicr Suresi'nde, þunu okuruz: "Andolsun ki biz insaný kuru bir çamurdan, þekillenmiþ bir balçýktan yarattýk." (15: 26). Þu ifadeler de Fatýr Suresi'ndedir: "Allah sizi bir topraktan, sonra bir týutfeden yarattý" (35: II). Ve Allah insanýn yaratýlýþýný, onun zürriyeti için bir alâmet kýldý. "Allah'ýn kudretine delâlet eden alâmetlerindendir ki, sizin aslýnýz olan Adem'i bir topraktan yarattý, sonra da siz bir insan olunca, çoðalýp yayýlýyorsunuz." (30: 20). Bu ayetler açýkça dikkatleri, insanýn yaratýlýþ olgusuyla onun teþekkül ettiði ve yaþýyan bir organizma olarak davranýþlarýndan etkilendiði maddelerin, muhtemel kimyasal reaksiyonlarý üzerine çeker.
Yine, kâinatýn ve içerisindeki her þeyin yaratýlýþý aþaðýdaki ayetlerde ifade edilir: "Sonra Allah buhar halinde olan göðe yöneldi. Ona ve yeryüzüne, ikiniz de isteyerek veya istemeyerek gelin meydana çýkýn' dedi. Onlar 'biz isteyerek geldik' dediler. Böylece gökleri yedi kat olarak iki günde yarattý, bir de her gök ehline emrini vahyetti." (41: 11-12). Ayrýca Hûd Suresi þöyle der: "Gökleri ve yeri altý günde yaratan O'durî' (11: 7). Yer ve göklerin buluttan tekâmül edici bir tarzdaki bu yaratýlýþý insanýn dikkat ve ilgisini çekmiþtir. Daha sonra da sudan bütün hayatýn yaratýlýþý zikredilir, "O kâfir olanlar, görmediler mi ki, gökler ve yer bitiþik bir halde iken biz onlarý ayýrdýk. Bütün canlýlarý sudan yarattýk. Halâ inanmýyorlar mý?" (21: 30).
Bu dünyada her þey çiftler halinde yaratýlmýþtýr: "Her þeyden çift çift yarattýk ki, iyice düþünesiniz" (51: 49). Yasin Suresi'nde þunlarý okuruz: "Yerin yetiþtirdiklerinden kendi evlâtlarýndan ve daha bilmeyecekleri Damýtma fýrýný. Câbir b. Hayyan'ýn kimyasal fýrýnlar hakkýnda yazdýðý ve latinceye çevrilen eserlerinde yer alan örneklerden.
þeylerden, çift çift yaratan Allah çok yücedir!' (36: 36). Kur'an-ý Kerim'deki bu ve benzer ayetler, Allah'ýn yaratýþ iþlevi ve bu olaydaki zýt unsurlar üzerinde insaný düþünme ve akýl yürütmeye davet eder. Bu, birçok gö ren gözü, kendilerini de deðiþik maddeler arasýndaki reaksiyonlar ile beraber müþaha-de etme ve yeni maddelere götüren kimyasal deðiþiklikleri araþtýrmaya yöneltmiþ olabilir.
Cansýz maddeler kimyasal reaksiyonlar ile nasýl yeni bir organizma - insan meydana getirebilir? Ýnsanýn yaratýldýðý toprak ya da balçýðýn içerisinde neler vardýr? Ve maddelerin hangi reaksiyonlarý bu asil yaratýðý husule getirdi? Bu ve buna benzer diðer birçok soru, asýrlar boyunca ilim adamlarýnýn aklýný kurcalamýþ ve onlarý, iki ve daha fazla madde karýþýmýndan faydalý þeylerin nasýl hasýl olabileceðini görmek için, deney yapmaya sev-ketmiþtir. Aþaðýdaki ayetler onlarý bu deneyleri yapmaya teþvik etmiþ olabilir. "Allah taneleri ve çekirdekleri çimlendirip yaratandýr. Ölüden diri çýkarýr, diriden de Ölüyü çýkaran O'dur." (6: 95). Yine Yunus Suresi'nde, "De ki: 'Size gökten ve yerden rýzýk veren kim?' O kulak ve gözlerin, sahibi kimdir? Ölüden diriyi, diriden de ölüyü kim çýkarýyor?" (10: 31). Kur'an-ý Kerim'deki bu ayetler, maddelerin karýþtýrýlmasý yoluyla daha güzel ve faydalý maddelerin bulunabileceðine açýkça iþaret eder ve hatta deðiþik komponentlerin kimyasal reaksiyonlar yoluyla bazý canlý formlarýnýn meydana gelebileceðini de gösterir. Her halükârda bu ayetler insanýn çaba ve araþtýrmalarýný bu istikamete çeker.
Ayrýca, aþaðýdaki ayetlerde açýklanan ve insanlar tarafýndan hergün izlenen birçok fiziksel olay, insan dikkatini elementlere ve deðiþik maddelerin kimyasýna çekebilir. "Çünkü taþlarýn öylesi var ki içinden nehirler kaynar, taþar; öylesi var ki, yarýlýp ondan çeþme gibi þarýl þarýl su akar." (2: 74). A'râf Suresi'nde: "Topraðý verimli olan güzel bir memleketin nebatý Rabbinin izni ile çýkar. Çorak topraktan kavruk bitki çýkar, tþte ayetleri þükredecek bir kavim için böyle açýklarýz."
(7: 58) ifadesini görürüz. Ayrýca bal kimyasýnda olduðu gibi, deðiþik maddelerin muhtelif kombinezonlarda yapý, özellik ve kullaným deðiþikliklerindeki Hakkýn sanat mucizeleri bilim adamlarýna ölmez bir mesaj ni-teIÝðÝndedir: "Senin Rabbin bal arýsýna da þöyle vahyetti: 'Daðlardan aðaçlardan ve insanlarýn kuracaklarý kovanlardan kendine ev edin, sonra meyvelerin hepsinden ye de, Rab-bin sana has kýldýðý yayýhm yollarýna çýk. O arýlarýn karýnlarýndan renkleri muhtelif bal çýkar ki onda insanlar için þifa vardýr. Doðrusu bunda da düþünecek bir topluluk için büyük ibret var?' (16: 68-69). Bu olayda, kimya ile uðraþan ilim adamlarýna, maddelerin karýþtýrýlmasý sonucu, bunlardan orjinalleri ile yapý, özellik ve etkileri bakýmýndan hiçbir ilgisi bulunmayan yepyeni maddelerin oluþabileceði hakkýnda açýk bir mesaj vardýr.
Önceden de açýklandýðý gibi, Kür'an-ý Kerim, kelimesi kelimesine bir bilim veya kimya kitabý deðildir, aksine, insan oðluna indirilmiþ bir Rehber kitaptýr. O, insanýn birçok problemiyle ilgili, bilgi birikimi saðlayacak ve insan hayatýnýn deðiþik sahalarýndaki araþtýrmalara kapý aralayacak olan birçok konuya iþaret eder. Böylece biz de Kur'an'ýn deðiþik yerlerinde, bizi kimya sahasýnda daha ileri araþtýrma ve çalýþmalara sevkedecek unsurlar bulmuþ oluruz. Haliyle, müslüman bilim adamlarýnýn kimya sahasýndaki teþviklerini Kur'an-ý Kerim çalýþmalarýndan elde etmiþ olmalarýna hiç de þaþmamak gerekir. Kur-an-ý Kerim'de deðiþik metallerin çeþitli hallerinden bahsedelir. O, altýn ve gümüþten, deðerli (3: 14 ve 9: 34), lüks hayat iþareti, (43: 33-53); ve Cennette Allah'ýn lütfunun numunesi (22: 23 ve 18: 31) bir maden olarak bahseder. Demirden, faydalý bir maden, (57: 25); sert bir maden (17: 51), yapýlarda kullanýlan kýrmýzý-sýcak bir madde (18: 96), kendisinden zýrh ve zincir gibi aletlerin yapýldýðý bir madde (34: .10) ve Cehennemdeki ceza aleti (22: 21) olarak bahsedilir. Bir de kurþun ve bakýrdan, yapýlarda kullanýlacak yardýmcý maddeler (18: 96) olarak bahsedilir; ayrýca kömür tozundan da bahsedilmiþtir. (14: 50).
Kur'an-ý Kerim atomdan ve ondan büyük veya küçük maddelerden de; insan davranýþlarýyla ilgili olarak (99: 7-8), atom aðýrlýðýndan büyük veya küçük hiçbir þeyin Allah'a gizli kalamayacaðý anlatýlýrken (10: 61 ve 34: 3), göklerde ve yerde hiç kimsenin hiçbir þeye, hatta bir atom aðýrlýðýnda olsa bile sahip olamayacaðýna, mülkiyetin sadece Allah'a ait olduðunun ifadesi sýrasýnda (34: 22) bahseder. Bundan baþka ýsýtmada hasýl olan ek-sotermal ve endotermalreaksiyonlardanda; cehennem sakinlerinin gýdasýný (44: 45-46) (Bu kitabýn Jeoloji bölümüne de müracaat ediniz.) anlatýrken bahsedilir.
Bu ve buna benzer diðer Kur'an-ý Kerim ayetleri kimya ilmine büyük bir katký saðlamýþ, ve Ýslâm medeniyetinde bu sahada büyük adamlarýn yetiþmesine öncülük etmiþtir. Kimya ilmine bu adý (el-kimya) dahi Araplar vermiþlerdir. Bu alanda yetiþmiþ büyük isimler þunlardýr: Cabir Ýbni Hayyan, Cabir el-Cusî, Ýbni Muhammed el-Hasib, Osman Ýbni Süveyd, Zun-Nûn el-Mýsrî, Muhammed Ýbni Zekeriyya er-Râzî, el-Farabî, Ýbni Sina, Abdülhakim Muhammed el-Kasi, Ebu Mes-leme el-Macritî. Ebu'l Hasan el-Ceyyanî, Þems ed-Din el-Bunî, Muhammed Ýbni el-Hacý el-Tilimsanî, Abdul Kasým el-Kuþayrî, Abdul Kasým el-Irakî, Ýzzeddin Aydamur el-Cildakî ve Ýznikli Ali Bey.
el-Birûnî'nin "Mîzan ül-HÝkme" diye adlandýrdýðý kimyasal hassas terazisi.