Stratejik Hayatlar By: hafiza aise Date: 05 Haziran 2012, 16:37:26
Stratejik Hayatlar
Orhan URALTAN • 56. Sayý / TOPLUM
Stratejik hayatlarý görebilmek için etrafýnýza daha dikkatli bakýn: Çoðunlukla saygýn ve yüksek makamlarý iþgal ediyor ya da topluma önderlik ediyor halde bulursunuz onlarý. Diðer hayatlarý teferruat kabul eden sayýsýz çarpýk anlayýþý koyabilecek geniþlikte bir portföye sahip olan bu stratejik hayatlarý nasýl tanýmlar ve anlamlandýrýrýz?
Hayatý anlamlandýrma çabasý, onu deðerli kýlan unsurlar üzerinde kafa yormakla baþlýyor çoðu zaman. Süreç, bilinçli olsun ya da olmasýn, her insan için iþliyor ve bizi kimi tercihler yapmak durumunda býrakýyor. Nihayetinde her insan kendisi için uygun bir anlam dünyasý inþa ediyor. Dýþarýdan nasýl algýlanýrsa algýlansýn, yaþadýðýmýz hayatýn, bir baþka hayattan daha deðersiz ya da daha önemsiz sayýlmasýný içimize sindirmemiz elbette ki mümkün deðil. Oysa insanlýk tecrübesi, önümüze diðer hayatlarý teferruat kabul eden sayýsýz çarpýk anlayýþý koyabilecek geniþlikte bir portföye sahip.
Bazý hayatlarý teferruat kabul etmek, kuþkusuz diðer bazýlarýný aslî unsur addetmekle baþlýyor. Dünyayý anlamlandýrmak, ona yön vermek, düzenleyip þekle sokmak bu hayatlarýn iþidir. Eðer onlarýn üzerinde çokça çalýþýlmýþ, ince hesaplar yapýlmýþ, derin analizlere tâbi tutulmuþ stratejileri olmasa, insanlýðýn büyük bir kaosa sürüklenmesi, geri kalmýþlýðýn kök salmasý, ekonomik sefaletin kol gezmesi iþten bile deðildir. Sahip olduklarý ve doðuþtan getirdikleri muazzam donanýmlarý nedeniyle bu görev kendiliðinden ve kaçýnýlmaz olarak onlara tevdi edilmiþtir. Onlar bizim için “stratejik bir hayat” sürmeyi göze alýrlar.
Stratejinin hayata ettiði
Hayatý stratejik olarak algýlamak demek, dünyayý ve içindekileri büyük bir oyunun parçasý olarak görmek, insanlarý bu oyun içerisinde aldýklarý ya da birileri tarafýndan kendilerine biçilen roller üzerinden deðerlendirmek, onlarla kurulan her türlü iliþkide bunu akýldan çýkarmamak demek. Böylece arkadaþlýk, dostluk, düþmanlýk, ahde vefa ya da yarý yolda býrakma hep bu iliþki biçimi etrafýnda þekilleniyor.
Aslýnda yola ilk çýkýldýðýnda her þey daha iyi, daha yaþanýr, daha müreffeh bir dünya içindir. Ýdealleþtirilen amaçlar her insanýn altýna imza atabileceði türden ulvi vasýflar taþýmaktadýr. Zamanla sahne robotlarýn, kendilerini üreten insan efendilerini köleleþtirdiði bilim kurgu filmlerinden farksýz bir hâl alýr. Sözde insanlýðýn hayrýna yürütülen çabalar sekteye uðramasýn diye pek çok insanýn üstüne basýp geçmekten çekinilmez olur. Aksine stratejiyi akamete uðratacaðý düþünüldüðünden, insani tereddütler bir zayýflýk ve ilkesizlik emaresidir. Artýk insanlar da, duygular da, idealler de kavramsallaþtýrýlmýþtýr. Bu, süreci daha da kolay iþler hale getirir. Böylece kavramlaþan duygular acýtmaz, insanlar üzerlerine titrenecek, özen gösterilecek varlýklar olmaktan çýkar ve nihayet stratejik süreç ideallerin yerini alýverir.
Bir aðaca bakarken ormanýn bütününü kaçýrmak ya da ormaný bütüncül olarak görüp, tek tek aðaçlarý ýskalamak gibi bir derdiniz yoktur. Aðaç da, orman da birer stratejik kavramdýr nasýl olsa. Onlarýn oyun içerisindeki iþlevselliðine bakýlýr yalnýzca.
Yangýnda ilk yakýlacaklar
Stratejik hayatlarýn farkýna varmak, bize saçma ve mânâsýz görünen pek çok durumu anlaþýlýr hale getirir. Söz gelimi daha ahlâklý bir topluma eriþme idealini dillendirenlerin, daha etkin ve güçlü bir konuma gelebilmek için nasýl olup da yolsuzluðu bir yöntem olarak seçebildiðini anlayabilirsiniz. Sürekli daha demokratik ve çaðdaþ bir toplum vurgusu yapanlarýn, farklý yaþam biçimlerini akademik yollarý týkamak, mesleði icra etmekten alýkoymak için yeterli sebep saymalarýný bu sayede izah edebilirsiniz.
Bazý hayatlarýn sona ermesini, geride kalanlarýn maðdur olmasýný hedefe ulaþmada küçük zayiatlar olarak kabul eden, tökezleyen dostu da olsa dönüp bakmayan, alýnan bir kararla pek çok insanýn geleceðini, umutlarýný karartan, kurumsal ya da ideolojik faydayý insanî deðerlere yeð tutan stratejik hayatlarý görebilmek için etrafýnýza daha dikkatli bakýn: Çoðunlukla saygýn ve yüksek makamlarý iþgal ediyor ya da topluma önderlik ediyor halde bulursunuz onlarý. Tabii ki etraflarýnda günün birinde bir teferruat olarak görülecek ve kolayca feda edilecek çok sayýda “küçük“ hayatla birlikte.
Strateji karþýsýnda kadîm kültür
Oysa “Haksýz yere bir insaný öldüren tüm insanlýðý öldürmüþ gibidir” düsturu, bu topraklarýn harcýný karmýþtýr binlerce yýl. Masum bir insanýn canýný yok hükmünde göremez hiçbir anlayýþ. Kul hakkýný, Yaradan’ýn hakkýnýn bile önüne koyan bir inanýþla beslenen bir toplumda, haklarýn görmezden gelinmesi ya da önemsenmemesi düþünülemez bile. Böylece, stratejik hayatlara karþý direnmek, onlarý etkisiz kýlabilmek için kadim kültürün deðerlerine sahip çýkmak, yüreklere ulaþmasýna çalýþmak bir baþlangýç teþkil ediyor. Toplumda baskýn bir hâl almaya baþlayan yoz ahlâkýn yerine kadîm deðerlerin þekillendirdiði ahlâký yeniden çoðaltarak yola koyulmak gerekiyor.