Muayyen Bir Meyvede Selem By: reyyan Date: 18 Mayýs 2012, 21:02:15
56. Muayyen Bir Meyvede Selem
3467... Ýbn Ömer (r.anhüma)'dan rivayet edildiðine göre: Bir adam, birisi ile (muayyen) bir hurma bahçesinin meyvesinde selem akdi yaptý. Fakat bu aðaçlar o sene bir þey vermedi. Bunun üzerine meseleyi Hz. Peygamber (s.a)'e götürdüler. Rasûlullah (s.a) þöyle buyurdu:
"Onun malýný ne karþýlýðýnda helâl ediniyorsun?! Malýný (parasýný) geri ver. Salâhý görününceye kadar hurmada selem yapmayýnýz."[439]
Açýklama
MünzÝrî; "Hadisin isnadýnda meçhul bir adam var" der.
Hanefîler bu hadisin, "Selem yapýldýðý zaman malýn mevcud olmasý þarttýr" tarzýndaki görüþlerine delil olduðunu söylerler.
Þevkânî þöyle der: “Bu hadis sahihse, buna göre amel etmek gerekir. Çünkü bunun delâleti, bundan önceki Abdullah b. Ebî Evfâ'nýn hadisinin delâletinden daha açýktýr. Burada Hz. Peygamber açýkça nehyetmiþtir. Öbüründe ise yapýlan bir muameleyi ikrarý söz konusudur. Ama îbn Ömer hadisinin isnadýnda meçhul birisi var. Bu gibi hadisler delil olmaya elveriþli deðildir. Selem akdi yapýlýrken malýn bulunmasýný þart koþmayanlar; hadisin sahih olmasý halinde, belirli malý satmak veya mal hemen teslim edilmek üzere yapýlan selem muamelesine hamledileceðim' söylerler. (Bilindiði gibi Þâfiîlere göre müslemün ileyhin tesliminin vadeli olmasý þart deðildir; peþin de olabilir.) Bunlar; daha önce geçen bir hadisteki; "Onlar, iki üç seneliðine meyvede selem yapýyorlardý" þeklindeki ifadenin de kendileri için delil olduðunu söylerler. Çünkü bilinmektedir ki bir taze meyvenin iki üç sene kesintisiz piyasada bulunmasý mümkün deðildir."
Bu hadisten anladýðýmýza göre; muayyen bir bahçenin meyvesinde selem olmadýðý gibi, muayyen bir tarlanýn hatta muayyen bir köyün mahsulünde de selem caiz deðildir. Çünkü buralardaki mahsulün tümünün bir âfete uðramasý ve ele hiçbir þeyin geçmemesi mümkündür. Bu hükümde Mâlikîlerin dýþýndaki mezhepler hemfikirdirler. Ýbnü'l-Münzir; "Muayyen bir bahçenin meyvesinde âlimlerin çoðuna göre selem akdi yapýlamaz" der.
Malý tahsis bakýmýndan deðil de malýn vasfýný tayin için bir yer belirtmekte (Amasya elmasý gibi) mahzur yoktur. Çünkü bu malýn nevini tayine yarar.
Buna kýyasla; (selemin caiz olduðu mallardan olmasý þartýyla) belli bir fabrikanýn malý veya belli bir maden ocaðýnýn madeninde de selem yapýlamaz, denilebilir. Çünkü bir âfet sebebiyle, söz konusu edilen fabrikadan hiç ürün alýnamamasý muhtemeldir.[440]
Bazý Hükümler
Ele geçip geçmeyeceði kesin olarak belli olmayan bir mal üzerinde selem yapmak caiz deðildir.[441]
[439] Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Þerhi, Þamil Yayýnevi: 13/7.
[440] Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Þerhi, Þamil Yayýnevi: 13/7-8.
[441] Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Þerhi, Þamil Yayýnevi: 13/8.