Cenazeyi Defnetmekte Acele Etmek By: reyyan Date: 12 Mayýs 2012, 07:55:15
45-46. Cenazeyi (Defnetmekte) Acele Etmek
3181... Ebû Hüreyre'den (rivayet olunduðuna göre) Peygamber (s.a) (þöyle) buyurmuþtur:
"Cenazeyi (kabre) süratli götürünüz, eðer cenaze salih (bir kiþi) ise (önünde) hayýr (vardýr) onu hayra eriþtirmiþ olursunuz. Eðer cenaze böyle (salih bir kiþi) deðilse, þer (bir kiþi) dir. (Definde acele etmekle) onu omuzlarýnýzdan atmýþ olursunuz."[430]
Açýklama
Hadis-i þerifteki "süratli götürünüz" emrinden murat, hýzlý hýzlý yürümek deðil, oluye zarar vermeyecek, taþýyanlarý ve uðurlayanlarý meþekkata sokmayacak derecede mu'tedil bir yürüyüþtür. Nitekim Ebû Bekre'den rivayet edilen bir hadis-i þerifte Rasûlü Ekremle saha-bilerinin cenazeleri mutedil bir yürüyüþle götürdükleri ifade edilmektedir.[431] Âlimlerden bazýlarýna göre, VCenazeyi kabre süratle götürmek" demek, onun öldüðü kesinlikle anlaþýldýktan sonra, hiç beklemeden ve vakit geçirmeden, hemen tekfin ve teçhizine baþlamak demektir.
Fakat birinci görüþün daha isabetli olduðu bir gerçektir. Çünkü Tabe-ranî'nin rivayet ettiði "sizden birisi öldüðü zaman onu bekletmeyiniz, acele olarak kabrine götürünüz." mealindeki hadisi þerifle Said el-Hudrî'den "Cenaze tabuta konulup da, adamlar omuzlarýna aldýklarýnda, eðer o adam salih bir kiþi ise -beni bir an. önce (mükafatýma) götürün. Beni bir an önce götürün- der. Eðer kötü bir kiþi ise -Eyvah! Beni nereye götürüyorsunuz?" der. Bu sesi insandan baþka herþey duyar. Eðer insanlar duysalardý, bayýlýp düþerlerdi.[432] anlamýna gelen lafýzlarla rivayet edilen hadis, birinci görüþün daha isabetli olduðunu açýkça ortaya koymaktadýr.
Metinde geçen kelimesindeki cemi müzekker muhatab (çoðul, ikinci þahýs) zamiri cenazeyi kabre götürme görevinin erkeklere ait olduðuna delalet etmektedir.[433]
Bazý Hükümler
1. Cenazeyi kabre götürürken, ölüye zarar verecek dereceye varmamak þartýyla biraz suratlý yürümek mustehabdýr. Hanbelî âlimlerinden Ýbn Kudame'nin açýklamasýna göre, bu mevzuda âlimler ittifak etmiþtir. Ancak îbn Hazm, cenazeyi götürürken bu þekilde acele etmenin farz olduðunu söylemekle þaz bir görüþ ortaya koymuþtun Gerçi; "Ýbn Abbas ile birlikte Þerifte Peygamber (s.a)'in zevcesi Mey-mune'nin cenazesinde bulunduk. Ýbn Abbas: Bu kadýn Peygamber (s.a)'in zevcesidir, Þimdi tabutunu kaldýrdýðýnýz zaman sarsmayýn, sallamayýn, hoþ tutun..."[434] anlamýndaki hadisi þeriften selef-i salihinin bazýlarýnýn cenazeyi süratli taþýmayý kerih gördükleri anlaþýlýyorsa da, onlarýn bu meseledeki muhalefetleri cenazenin zarar görmesine sebep olabilecek derecedeki süratli yürüyüþlerle ilgilidir.
2. Bir kimsenin öldüðü kesinlikle anlaþýlýr anlaþýlmaz, acele olarak defn iþlerine baþlamak müstehabdýr.
3. Salihlerin sohbetine raðbet etmek, zararlý kimselerin sohbetinden de kaçýnmak gerekir.[435]
3182... (Uyeyne b. Abdirrahman'ýn) babasýndan (rivayet olunduðna göre), kendisi Osman b. Ebi'l-As'ýn cenazesinde bulunmuþtur. (Kendisi bunu þöyle anlatýyor):
Biz (cenazeyi götürürken) yavaþ yavaþ yürüyorduk. Derken Ebû Bekre (arkamýzdan yetiþip) bize katýldý ve kamçýsýný kaldýrýp "Ben Rasûlullah (s.a) ile birlikte bizi (cenazeleri götürürken) biraz süratlice yürürken gördüm." dedi.[436]
Açýklama
Bu hadisi þerif, cenazeyi kabre götürürken koþar adýmla mutad yürüyüþ arasýnda bir süratle, daha doðrusu normal yürüyüþten biraz daha süratli bir þekilde, yürümenin müstehab olduðuna delalet etmektedir.
Çünkü metinde geçen "Remel" kelimesi omuzlarý oynatacak þekilde, fakat koþmadan biraz süratlice yürümek demektir. Rasûlü Ziþan Efendimizin ve ashabý kiramýn cenazeleri uðurlarken takibettikleri yürüyüþ tarzý olarak, hadisi þerifte cenazeyi götürenlerin uymalarý istenen yürüyüþ tarzý budur.
Ýbn Ebî Þeybe'nin Abdullah b. Ömer'den tahric ettiði bir hadis-i þerifte açýklandýðý üzere, Hz. Ömer Hz. Abdullah'a kendisi ölünce cenazesini taþýrken bu þekilde yürümesini ve cenazenin önünde melekler, arkasýnda da ademoðullarý bulunduðu için cenazenin arkasýndan yürümesini vasiyyet etmiþtir.[437]
3183... Þu (bir numara önce) hadisi (Halid b. Haris ile Ýsa b. Yunus da) Uyeyne (b. Abdirrahman) dan (naklettiler ve bir önceki hadisi þerifte anlatýlan hadisenin) Abdurrahman b. Semure'nin cenazesinde (meydana geldiðini ve Uyeyne b. Abdurrahman'ýn; Ebû Bekre sünneti terketmelerinden dolayý tehdid için elindeki) kamçýyruzatarak ka-týrýyla halkýn üzerine yürüdü dedi(ðini) söylemiþlerdir.[438]
Açýklama
Bu hadis, Nesaî'nin Sünen'Ýnde þu manâya gelen lâfýzlarla rivayet edilmiþtir: "Abdurrahman b. Semure'nin cenazesinde bulundum. Ziyad, tabutun önünden yürüyordu. Abdurrahman'ýn yakýnlarýndan erkekler ve köleleri ise (tabutun önünde) tabuta doðru dönüp gerisin geri gidiyorlardý ve "Yavaþ yavaþ (götürün) Allah ecrinizi artýrsýn" diyorlardý ve aðýr aðýr yürüyorlardý. BÝz Mirbed yolunda iken Ebû Bekre, katýrýyla bize yetiþti, onlarýn yaptýklarýný görünce katýrýyla üzerlerine gitti. Kýrbacýyla, onlara iþaret ederek:
"Açýlýn, Ebu'l-Kasým'ý þereflendirene yemin olsun ki, biz Rasûlullah (s.a) ile beraberken cenazeyi süratle götürdük." dedi. Bunun üzerine sýkýþýklýk daðýldý.[439]
3184... Ýbn Mes'ud'dan demiþtir ki:
Peygamber (s.a)'e cenazeyle yürümeyi sorduk, þöyle buyurdu: "Koþmanýn altýnda (mutedil bir süratle yürünür. Böyle yürümekle) eðer (ölen kimse) hayýrlý (birisiyse)onu hayra (eriþtirmekte) acele etmiþ olunur. Eðer böyle deðilse (varsýn) cehennem halký (bizden biran önce) uzak (laþýp, gitsin). Cenaze arkasýndan gidilendir, (kendisi) arkadan giden deðildir. (Cenazenin)önünden giden onunla beraber bulunmuþ olmaz."[440]
Ebû Dâvûd der ki: Bu ravi (yani) Yahya Ýbn Abdullah zayýftýr, Yahya el-Câbir (denilen kimse) de odur ve Kûfelidir. Ebû Mâcide (ise) Basra'lýdýr. Bu Ebû Mâcide (nin kimliði) ise meçhuldür.[441]
Açýklama
Cenazeyi kabre götürürken normal yürüyüþten biraz daha süratli adýmlarla, fakat koþmadan, götürmek müstehabdýr. Cenazeyi bu þekilde biraz süratlice götürmekle; eðer o cenaze hayýrlý bir kimse ise, bir an önce kendisini bekleyen hayra eriþmiþ olur. Eðer hayýrsýz bir kimse ise, müslümanlar onu bir an önce kendilerinden uzaklaþtýrmýþ olurlar.
Metinde geçen kelimesini biz "uzaklaþýp gitsin" diye tercüme ettik. Fakat bu kelimenin "haksýzlýk yapan kavim yok olsun"[442] mealindeki âyeti kerimedeki gibi beddua olarak kullanýlmýþ olmasý da mümkündür. O zaman bu cümleye "cehennem halký yok olsun!" manâsý vermek mümkündür.
Cenazeyi kabre götürürken arkasýnda yürümenin, saðýnda, solunda veya önnüde yürümekten daha faziletli olduðunu söyleyenlerin delilini teþkil eden bu hadis-i þerif, zayýftýr. Çünkü Yahya b. Abdullah ile Ebû Macide vardýr. Bilindiði gibi bu ravilerin her ikisi de zayýftýr.[443]
Bazý Hükümler
1. Bir meseleyi bilmeyen kiþi, onu bir bilene sormalýdýr.
2. Cenazeyi kabre götürürken normal bir süratle götürmek ve arkasýndan yürümek gerekir. Cenazenin önünden yürüyen kimse, arkasýndan yürüyen kimse kadar sevap alamaz.[444]
[430] Buhari, cenâiz5I; Müslim, cenâiz 50-51; Nesaî, cenâiz 44; Ýbn Mace, cenâiz 15; Mu-vatta, cenâiz 58; Ahmed b. Hanbel II- 240, 280, 488.
Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Þerhi, Þamil Yayýnevi: 12/49.
[431] 3182 no'lu hadis.
[432] Buhari, cenâiz 50, 52, 90; Nesaî, cenâiz 44; Ahmed b. Hanbel III- 41, 58.
[433] Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Þerhi, Þamil Yayýnevi: 12/49-50.
[434] Buhari, nikâh 4; Müslim, rida 51; Ahmed b. Hanbel, I- 231, 348.
[435] Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Þerhi, Þamil Yayýnevi: 12/50.
[436] Nesaî, cenâiz 44; Ahmed b. Hanbel V-36, 37, 38.
Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Þerhi, Þamil Yayýnevi: 12/50-51.
[437] Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Þerhi, Þamil Yayýnevi: 12/51.
[438] Nesaî, cenâiz 44; Ahrned b. Hanbel, V- 38.
Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Þerhi, Þamil Yayýnevi: 12/51.
[439] Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Þerhi, Þamil Yayýnevi: 12/52.
[440] Tirmizi, cenâiz 27; Ahmed I, 395, 415, 419.
[441] Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Þerhi, Þamil Yayýnevi: 12/52.
[442] Hûd, (11) 44.
[443] Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Þerhi, Þamil Yayýnevi: 12/53.
[444] Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Þerhi, Þamil Yayýnevi: 12/53.