Kabri Derince Kazmak By: reyyan Date: 11 Mayýs 2012, 05:57:43
65-67. Kabri Derince Kazmak
3215... Hiþam b. Amir'den demiþtir ki:
Ensar(dan bir topluluk) Uhud (Savaþý) günü Rasûlullah (s.a)'e gelerek: (Ey Allah'ýn Rasûlü, bir taraftan bazýlarýmýz þehid olurken sað kalan) biz(Ier)e de yara ve yorgunluk isabet ediyor. (Bu þartlar altýnda ölülerimize kabir kazma hususunda) bize ne emredersin? dediler. (Hz. Peygamber de):
"Kabir kazýnýz ve geniþçe kazýnýz, (ölüleri) kabirler)e ikiþer üçer (kiþiler halinde) koyunuz." buyurdu. (Bunun üzerine, kabre konurken) "Bunlarýn hangisi (kýbleye doðru) öne geçirilecek?" diye soruldu. (Efendimiz de):
"(Ezberinde) Kur'ân en çok olanlarý" (kýbleye doðru öne geçirilecektir) karþýlýðým verdi (Ravi Hiþam):
"Babam Amir o gün þehid edildi, iki kiþinin arasýna gömüldü" dedi. -Yahutta tek (baþýna gömüldü) dedi.-[560]
Açýklama
Bu hadis-i þerif, zaruret halinde birden fazla cenazeyi bir kabre defnetmenin caiz olduðuna delalet etmektedir. Nitekim 3136numaralý hadis-i þerifin þerhinde de açýklamýþtýk.
Fakat zaruret olmadýðý zaman birden fazla kiþiyi bir kabre koymak mekruhtur.[561]
Yine bu hadis-i þerifte, Kur'ân-ý Kerim'i hýfzeden kimselerin faziletine ve kabri geniþçe kazmanýn müstehablýðýna iþaret vardýr.
Kabrin derinliðinin mikdarý ise, âlimler arasýnda ihtilaflýdýr. Fýkýh ulemasýnýn bu meseledeki görüþlerini þöylece özetlemek mümkündür:
1. Hanefiler 3216 numaralý hadiste geçen "kabri derince kazýnýz" emrine sarýlarak kabrin derince kazýlmasýnýn müstehab olduðuna hükmetmiþlerdir. Hanefîlerin bu mevzudaki görüþlerini Ýbn Abidin (r.a) þöyle özetliyor: "Kabir yarým boy yahut göðüs hizasýna kadar kazýlýr. Bir boy kadar fazla kazýlýrsa daha iyidir. Nitekim Zahire'de böyle denilmiþtir. Bundan anlaþýlýr ki: En azý yarým boy, en çoðu bir boydur. Ortasý ikisinin arasýdýr. Münye þerhi. . Kuhistani de: Kabrin uzunluðu meyyitin uzunluðu kadar, geniþliði de uzunluðunun yarýsý kadar olur, demiþtir."[562]
2. Malikilere göre, en azý ölünün kokusuna mani olacak ve yýrtýcý hayvanlardan koruyabilecek derinliktir. Derinliðin azamisi için bir sýnýr yoktur. Bazý Ilanbcliler de böyle demiþlerdir.
3. Þafiîler'e ve Hanbeliler'in ekserisine göre derinliðin sýnýrý orta boylu bir adam kabirde ayakta durup kollarýný havaya kaldýrdýðý zaman parmak uçlarý yer seviyesine denk gelecek miktardýr. Ömer b. el-Hattab (r.a)'den de bu kavil rivayet edilmiþtir.[563]
3216... (Bir önceki hadisin) manâsý yine ayný senetle Humeyd b. Hilal'den (bir kere daha rivayet edilmiþtir. Þu farkla ki) bu hadise (Humeyd; kabri) "derince kazýnýz" (sözünü) ilave etmiþtir.[564]
Açýklama
Bir önceki hadisin þerhindeki açýklamalar bu hadis-i þerif için de geçerli olduðundan, burada açýklama yapmaya lüzum görmüyoruz.[565]
3217... Þu (bir önceki hadis-i þerif) Sa'd b. Hiþam b. Amir'den de (rivayet olunmuþtur).[566]
Açýklama
Bu hadis-ý þerif Nesai nýn Sünen inde þu manaya gelen lafýzlana rivayet edilmiþtir: Sa d b. Hýþam b. Amir in babasýndan (rivayet olunmuþtur). Dedi ki: Uhud savaþýnda, müslümanlardan birçoðu þehid oldu. Bir kýsmý da yaralandý. Rasûlullah (s.a): Çukur kazýnýz, geniþçe kazýnýz. (Sonra) iki veya üçünü bir kabre koyunuz. Kur'ân'ý en çok ezberleyenlerini kýbleye doðru öne alýnýz, buyurdu.[567]
3125 numaralý hadisle ilgili açýklamalar bu hadis-i þerif için de geçerli olduðundan daha fazla malumat için okuyucularýmýz sözü geçen hadis-i þerifin þerhine müracaat edebilirler.[568]
[560] Nesaî, cenâiz 86, 87; Tirmizî, cenâiz 46; Ýbn Mace, cenâiz 41.
Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Þerhi, Þamil Yayýnevi: 12/111-112.
[561] Davudoðlu Ahmed, Ýbn Abidin Tercüme ve Þerhi, III-482.
[562] Bk. A.g.e. III-483-484.
[563] Bk. Hatipoðlu Haydar, Siinen-i Ýbn Mace Tercüme ve Þerhi, IV-416.
Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Þerhi, Þamil Yayýnevi: 12/112-113.
[564] Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Þerhi, Þamil Yayýnevi: 12/113.
[565] Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Þerhi, Þamil Yayýnevi: 12/113.
[566] Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Þerhi, Þamil Yayýnevi: 12/113.
[567] Bk. Nesâi, cenâiz 87.
[568] Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Þerhi, Þamil Yayýnevi: 12/114.