Vicdan ve ilham By: ehlidunya Date: 28 Þubat 2012, 21:30:52
Vicdan ve ilham
Risale-i Nur külliyatýnýn hem temsil adý hem temel eseri “Sözler” Ondokuzuncu Söz Risalet-i Ahmediye (asm) dair cümlesi ile baþlar. Giriþi de “Rabbimizi bize tarif eden üç büyük külli muarif var” cümlesidir. Bunlar;
-Kâinat kitabý
-Kur’an-ý kerim
-Peygamberimz Muhammed (asm).
Mesnevi-i Nuriye’de, Nokta Risalesinde ise namütenahi (sayýsýz) külli tevhid delilerini dört ana baþlýkta izah ediliyor.
Yukarýda bahsi geçen üç külli tarif edicilere bir de fýtrat-ý ziþuur olan vicdanýn da tevhid delili olduðunu tafsilatlý bir ders yer almaktadýr. (Arapça Mesnevi-i Nuriye tam tercümesi, Nesil Yayýnlarý s.467)
Bilindiði gibi Risale-i Nur’un birkaç yerinde “Cenab-ý Hakka vasýl olan tariklerin pek çoktur” cümlesi baþlayan bölümde Risale-i Nur tarikýnýn esasý, “Acz, Fakr, Þefkat ve Tefekkür” deniliyor. “Namazý tadili erkânla kýlýp arkasýndaki tesbihatý yapmaktýr” olarak uygulama þekli de tarif ediliyor.
Risale-i Nur’un bütünü marifette mertebe kazanýlmasýna en kestirme yolun ve yöntemin adresidir.
Risalelerden ders alanlarýn ortak kanaati, Risale-i Nur’un öðretisi, dersi, ilmi, uygulama tarzý 12 tarikatýn hülasasý olduðu yönündedir. Yalnýz bu kanaat tarikatlara muhalefet etmek ve yok saymak, külliyen yanlýþ bir yol gibi bir deðerlendirme deðildir. Yapabileni uygulayabilen tebrike þayandýr.
Nokta risalesinde vicdan tevhid delili olmasý hususu yazýmýzýn konusu. Üç külli tarif edici genel olarak her risale okuyucusunun bildiði temel bilgi cümlesindendir. Vicdanýn Marifet-i Sani oluþu yaratýcýyý tanýtan delil oluþu dikkate deðer bir husus.
Vicdan sanii unutamaz
“Akýl tatil-i eþkal etse de nazarýný ihmal etse, vicdan Sanii unutamaz. Kendi nefsini inkâr etse de O’nu düþünür. O’na müteveccihtir. Hads –ki, þimþek gibi sür’at-i intikaldir- daima onu tahrik eder.”
Hadsin muzaafý olan ilham onu daima tenvir eder. Meyelanýn muzaafý olan arzu ve onun muzaafý olan iþtiyak ve onun muzaafý olan aþk-ý ilâhi onu daima marifet-i Zülcelâle sevk eder. Þu fýtrattaki incizap ve cezbe bir hâk,kat-ý cazibedarýn cezbiyledir” (Arapça Mesnevi-i Nuriye, tam tercümesi, Nesil Yay, s.467)
Paragrafý kelime kelime ve cümle olarak açýklamak hem uzun sürer hem de okuyanýn anlayýþýný sýnýrlamýþ olmayalým.
Akýl istifa edip görevi býraksa vicdan yine Sanii’ni yaratýcýsýný unutamaz. Bu insan psikolojisinin bir gerçeðidir.
Burada vicdan ve ilham arasýndaki münasebet dikkate deðer.
Ýlham bir ikramdýr, lütuftur, inayet-i ilahiyedir. Her insan ilhama mazhar olabilir mi? Bu bir sýr. Allah’ýn lütfu þüphesiz. Bize soracak deðil herhalde. Ancak bildiðimiz odur ki, liyakat kesbetmek gerekir. Hikmetin gereði bildiðimiz; akýl, zihin, kalp ruh bakýmýndan bir alt yapýya sahip olanlara nasip olabilir.
Ýlham öncesi aþama hadstir. “Hads –ki, þimþek gibi sür’at-i intikaldir- daima onu tahrik eder” ifadesi önemli.
Bir insanýn zihninde þimþek gibi bir düþünce aklen, zihnen, kalben bir konuya yoðunlaþtýðý zaman çakar. Teknolojik keþifler de öyledir.
Ýlham ise þimþek gibi bir düþüncenin “muzaaf” bir üst versiyonudur.
Hads ve bir üst versiyonu ilhama giden yol meyelandan geçiyor. Meyelaný ise arzu ve istekle besliyor. Arzu ve isteklerin daha üst derece þiddetlisi aþk-ý ilâhidir. O aþktýr ki insaný marifet-i Zülcelâle sevk ediyor. Yani aþýk olmak da yoðun ve ýsrarlý bir sürecin sonunda nasip olabiliyor. Dünyevi aþýklarýn “bir gördüm aþýk oldum” þeklinde olmuyor elbette.
Baþa dönecek olursak. Önce ne istediðimiz önemli. Sonra ne kadar istiyoruz? Ýstemenin baþlangýcý niyetle baþlar. Ýrade, karar, adým, ýsrar, tekrar, sebat metanet süreçlerinden sonra hads vuku bulacak sonra Cenab-ý Hakk’ýn lütfu ile ilhama mazhariyet nasip olacak.
Niyet ve nazar. Neye niyet edilecek? Niçin ne maksatla? Nasýl?
Mânay-ý harfiyle bakýnca ilham ve marifete giden yola girilmiþ oluyor.
Marifet miracýna giden yollar
-Ýlham,
-Talim,
-Tasfiye ve
-Nazar-ý Fikri.
Bu dört yolu Hutbe-i Þamiyenin Zeylinde þöyle ifade ediliyor;
“Vicdan’ýn anasýr-ý erbasý;
-zihin,
-irade,
-his ve
-lâtife-i rabbaniyedir.
Zihnin Marifetullah,
Ýradenin Ýbadetullah,
Hissin Muhabbetullah,
Lâtifenin Müþahedetullahtýr.
Takva denilen ibadet-i kâmile dördünü birden tazammun eder.”
Ýþte Risale-i Nur tariký (yolu) mesleði bu dört süreci eþ zamanlý iç içe öðretiyor, yaþanmasýna vesile oluyor.
Yirminci Mektub’un giriþ cümlesinde; Ýman-ý billah, Marifetullah, Muhabbetullah, Lezzet-i ruhaniye süreci helezonik bir sarmal olarak hayatýmýzý kuþatýyor.
Yazýyý yine yeni Arapça tam tercüme edilen Mesnevi-i Nuriye’den þu cümle ile baðlayalým.
Ýbn-i Sem’undan alýna þu üç cümle marifet yolunda mertebe kat etmeyi bir hayat biçimi haline getirmenin formülü;
-Zikirden hâli her söz lakýrdý,
-Tefekkürden hâli her sükut sehiv
-Ýbretten hâli her nazar da levhiyattýr
Risale öðretisi ve hayat pratiðini özetliyor. Ýlham da böyle bir süreç sonunda nasip olabilir belki.
DURSUN SÝVRÝ
radyobeyan